مدتی است که اعلام قیمت جدید خودرو به تاخیر افتاده و به نظر میرسد دولت نگران افزایش انصراف ثبتنامکنندگان در طرحهای پیش فروش است و احتمال میدهد میزان فروش خودروسازان کاهش پیدا کند.
از اوایل فصل پاییز امسال دولت طرح تغییر نحوه قیمتگذاری خودروهای داخلی پرتیراژ را شروع کرد و حتی در این مدت قیمت جدید برخی از خودروها اعلام میشد، اما بنا به دلایلی تاکنون این طرح از سوی دولت نهایی نشده و تاریخ دقیق آن نیز مشخص نیست. برخی از کارشناسان صنعت خودرو بر این باورند یکی از دلایل اصلی که دولت این طرح را به سرانجام نمیرساند و قیمت جدید خودرو را اعلام نمیکند به خاطر افزایش انصراف ثبتنامکنندگان خودرو و کاهش آمار فروش خودروسازان داخلی است.
دولت قصد دارد با استفاده از فرمول تعیین قیمت خودرو بر اساس 5 درصد کمتر از قیمت حاشیه بازار نحوه قیمتگذاری خودرو را تغییر دهد که به همین دلیل قیمت خودروهای داخلی در کارخانهها به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. برای مثال دو خودرو پرتیراژ و پرفروش مانند پراید و پژو 405 بر اساس این فرمول به ترتیب با قیمتی حدود 35 و 50 میلیون تومان قیمتگذاری خواهند شد که بسیاری از مشتریان قدرت خرید این دو خودرو را نخواهند داشت.
رابطه مستقیم افزایش قیمت با انصراف ثبتنامکنندگان خودرو
با اعمال طرح قیمتگذاری خودروهای داخلی بر اساس 5 درصد کمتر از حاشیه بازار، علاوه بر قیمت خودروهای پراید و پژو 405، قیمت سایر خودروهای داخلی به ویژه خودروهایی که قیمتشان زیر 45 میلیون تومان است افزایش پیدا میکند و قدرت خرید بسیاری از مشتریان کاهش مییابد. اگر مردم خودرو نخرند، مشکلات زیادی همچون افزایش آمار انصراف ثبتنامکنندگان خودرو و کاهش فروش خودروسازان برای صنعت خودرو به وجود میآید. به بیانی دیگر، با افزایش قیمت خوردو، تقاضا برای خرید محصولات خودروسازان کاهش پیدا میکند که با آمار تولید خودروسازان داخلی رابطه مستقیم دارد.
از سویی با اعلام قیمت جدید خودرو ، خودروهای ثبتنامی که بر اساس قیمت روز پیش فروش شدهاند نیز تحت تاثیر قرار میگیرند و مشتریان قادر به پرداخت مابهالتفاوت آن نبوده و از خرید خودرو انصراف خواهند داد. اگر مشتریان از خرید خودرو انصراف دهند، خودروسازان موظفند تا پول پرداختی مشتریان را به آنها بازگردانند که به همین دلیل میزان نقدینگی خودروسازان با افزایش انصراف ثبتنامکنندگان خودرو به میزان چشمگیری کاهش پیدا میکند و حتی ممکن است قادر به پرداخت پول مشتریان خود نباشند. بانک مرکزی نیز به وزارت صنعت هشدار داده است تا در نحوه قیمتگذاری خودروهای پرتیراژ با احتیاط عمل کند.
سناریوهای قیمتگذاری خودروهای پرتقاضا
دولت و مجلس شورای اسلامی برای قیمتگذاری خودروهای پرتقاضا و پرتیراژ 4 سناریو خودروهای یارانهای، اعمال حداقل افزایش قیمت برای خودروهای پرتقاضا، تثبیت قیمت و قیمتگذاری مشروط در حاشیه بازار را بررسی میکنند تا میزان خطرهای احتمالی کاهش پیدا کند. هر یک از این سناریوها معایب و مزایای مختلفی دارند که حتی ممکن است دولت قید اعلام قیمت جدید خودرو را بزند و وظیفه قیمتگذاری را به شورای رقابت محول کند. در ادامه، هر یک از این 4 سناریو را شرح میدهیم:
1. خودروهای یارانهای
بسیاری از نمایندگان مجلس بر این باورند که با خودروهای یارانهای میتوان از افزایش قیمت خودروهای پرتقاضا جلوگیری کرد. بر اساس این سناریو، دو خودروساز بزرگ داخلی یعنی ایران خودرو و سایپا هر کدام یک خودرو پرتیراژ خود را به جای قیمتگذاری با روش جدید (5 درصد کمتر از قیمت حاشیه بازار) با همان قیمت فعلی به بازار عرضه میکنند و دولت نیز مابهالتفاوت هزینه تولید این خودروها، یعنی مقدار اختلاف قیمت تثبیتشده با قیمت حاشیه بازار را به عنوان یارانه به خودروسازان پرداخت میکند. انتظار میرود ایران خودرو پژو 405 و سایپا نیز پراید را به عنوان محصول پرتیراژ خود معرفی کنند که از نظر قیمت و قدرت خرید نیز با توان شهروندان متناسب باشد. از این رو در آیندهای نزدیک شاهد عرضه دو خودرو یارانهای در بازار خواهیم بود. هرچند امکان دارد با این سناریو موافقت نشود؛ زیرا میزان منابع مالی دولت کاهش پیدا کرده و از سویی تضمینی وجود ندارد که دولت این مبلغ را به عنوان یارانه به خودروسازان پرداخت کند.
2. حداقل افزایش قیمت برای خودروهای پرتقاضا
بر اساس این سناریو، حداقل افزایش قیمت خودروهای پرتقاضا مورد بحث است. مدتی قبل سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان تصمیم گرفت قیمت خودروهای داخلی را به میزان 50 تا 130 درصد و به طور میانگین تا 70 درصد افزایش دهد. بر اساس تصمیم سازمان حمایت، قیمت خودروهای پرتقاضا مانند پراید و 405 حداقل 50 درصد افزایش پیدا میکند. اگر این سناریو اجرایی شود، انتظار میرود حداقل افزایش قیمت در بازار خودرو کشور حدود 11 میلیون تومان باشد که رقم بسیار زیادی برای مشتریان محسوب میشود.
3. تثبیت قیمت خودروهای پرتقاضا
بر اساس این سناریو، دولت تصمیم دارد با استفاده از قیمتگذاری سایر محصولات پرتیراژ، قیمت خودروهای پرتقاضا را تثبیت کند. به بیانی دیگر قیمت خودروهای پرتقاضا چون پراید و پژو 405 همچنان ثابت باقی میماند و خودروسازان برای جبران زیان ناشی از ثبیت قیمت، میتوانند سایر محصولات خود را با نرخ تقریبا آزاد به فروش برسانند. برای مثال قیمت خودرو پراید از شرکت سایپا و قیمت پژو 405 از شرکت ایران خودرو ثابت باقی میماند، اما آنها میتوانند قیمت خودروهای سوزوکی ویتارا و سراتو را افزایش دهند تا میزان خسارت خود را جبران کرده و به یک نقطه تعادل برسند. به نظر میرسد این سناریو برای مشتریان خودروهای پرتقاضا بهصرفه باشد، اما متقاضیان سایر خودروهای داخلی میبایست هزینه گزافی را به هنگام خرید خودرو پرداخت کنند. به بیانی دیگر یارانه خودروهای پرتقاضا را میبایست مشتریان خودروهایی که قیمت متوسط یا بالا دارند، پرداخت کنند.
4. قیمتگذاری مشروط در حاشیه بازار
سناریو قیمتگذاری مشروط در حاشیه بازار برای دولت بسیار پرهزینه خواهد بود. طبق این سناریو، قیمتگذاری خودروهای داخلی اعم از خودروهای پرتقاضا بر اساس یک فرمول واحد (بر اساس قیمت حاشیه بازار) محاسبه خواهد شد. به بیانی دیگر، قیمت همه خودروهای داخلی حتی خودروهای پرتقاضا چون پراید و پژو 405 بر اساس 5 درصد کمتر از حاشیه بازار تعیین میشود تا به نوعی آزادسازی در بازار به وجود آید. اگر این سناریو عملی شود بدون شک قیمت خودروها به مقدار زیادی افزایش پیدا میکند که به دلیل مسائل اقتصادی و اجتماعی، دولت برای اجرای آن نگران است. کاهش آمار فروش خودرو و افزایش انصراف ثبتنامکنندگان خودرو جزو اصلیترین نگرانیهای دولت محسوب میشود.