بیماری قلبی به دلایل مختلفی رخ داده و علائم متفاوتی دارد. در این مقاله به انواع ، علائم ، علل ، روش های جلوگیری و درمان بیماری قلبی خواهیم پرداخت.
بیماری قلبی اصطلاحی است که برای هرگونه اختلال قلبی به کار میرود. برخلاف بیماری قلبی و عروقی که مشکلات عروق خونی، سیستم گردش خون و قلب را توصیف میکند، بیماری قلبی به مسائل و ناهنجاریهای موجود در قلب اشاره دارد. بر اساس اعلام مرکز کنترل بیماری (CDC)، بیماری قلبی، علت اصلی مرگ و میر در انگلستان، ایالات متحده، کانادا و استرالیا است. بد نیست بدانید که از هر 4 مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا، یک مرگ در نتیجه بیماری قلبی رخ میدهد.
اطلاعاتی در رابطه با بیماری قلبی
از هر چهار مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا، یک مرگ مربوط به بیماری های قلبی بوده و بیماری عروق کرونر قلب، آریتمی و انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) نمونههایی از آن به شمار میروند. بیماری قلبی ممکن است با دارو یا جراحی درمان شود، البته ترک سیگار و ورزش منظم هم میتواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.
انواع مختلف بیماری قلبی
انواع مختلفی از بیماری های قلبی وجود دارند که قسمتهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار داده و به روشهای متفاوتی بروز میکنند.
بیماری قلبی مادرزادی
این یک اصطلاح عمومی برای برخی از ناهنجاریهای قلب بوده که از بدو تولد وجود دارد و موارد زیر نمونههایی از آن به شمار میروند:
نقص دیواره بین بطنی: دیواره بین دو بطن راست و چپ پس از تولد نوزاد باز میماند.
نقص انسداد دیوارههای قلب: جریان خون از طریق دیوارههای مختلف قلب تا حدی یا کاملا مسدود میشود.
بیماری قلبی سیانوتیک: نقص در قلب باعث کمبود اکسیژن در بدن میشود.
آریتمی
آریتمی به ضربان نامنظم قلب اشاره دارد. چندین عامل میتوانند موجب نامنظم شدن ضربان قلب شوند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
تاکی کاردی: زمانی رخ میدهد که قلب خیلی سریع بتپد.
برادی کاردی: زمانی رخ میدهد که قلب خیلی آهسته بتپد.
انقباضات زودرس بطن: به ضربانهای غیرطبیعی و اضافی قلب اشاره دارد.
فیبریلاسیون: هنگامی رخ میدهد که ضربان قلب نامنظم باشد.
آریتمی زمانی رخ میدهد که ضربات الکتریکی در قلب که وظیفه هماهنگی ضربان قلب را بر عهده دارند، به درستی کار نکنند. این عامل موجب میشود که ضربان قلب دچار تندی، کندی یا بینظمی شود. ضربان نامنظم قلب رایج بوده و همه افراد آن را تجربه میکنند. با این حال، هنگامی که ضربان قلب بیش از حد تغییر کند یا به دلیل آسیبدیدگی و ضعیف بودن قلب رخ دهد، باید جدی گرفته شده و درمان شود. توجه داشته باشید که آریتمی میتواند کشنده باشد.
بیماری عروق کرونر
عروق کرونر مواد مغذی و اکسیژن را به عضلات قلب میرساند. شریانهای کرونر معمولا به دلیل رسوب پلاکهایی که حاوی کلسترول هستند، دچار آسیبدیدگی میشوند. در این حالت، ساخت پلاک شریانهای کرونر محدود شده و این شرایط موجب میشود که قلب، اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت کند.
کاردیومیوپاتی اتساعی
دریچههای قلب به دلیل ضعف ماهیچههای قلب گشاد شده و نمیتوانند خون را به درستی پمپاژ کنند. شایعترین دلیل این وضعیت آن است که به علت بیماری عروق کرونر، اکسیژن کافی به عضله قلب نمیرسد. در نظر داشته باشید که این حالت معمولا بر بطن چپ تأثیر میگذارد.
انفارکتوس میوکارد
این نوع از بیماری قلبی با نامهای سکته قلبی، انفارکتوس قلبی و ترومبوز عروق کرونر هم شناخته میشود. در این وضعیت، جریان خون قطع شده، بخشی از عضله قلب را آسیب زده یا از بین میبرد. این شرایط معمولا در اثر لخته خونی ایجاد میشود که در یکی از شریانهای کرونر وجود دارد. در نظر داشته باشید که امکان ایجاد این بیماری در صورت اسپاسم یا محدودیت ناگهانی شریان هم وجود دارد.
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی که به نارسایی احتقانی قلب هم مشهور است، زمانی رخ میدهد که قلب، خون را به طور مؤثر در بدن پمپاژ نکند. در این وضعیت، ممکن است سمت چپ یا راست قلب تحت تأثیر قرار گیرد. توجه داشته باشید که به ندرت هر دو طرف قلب تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. بیماری عروق کرونر یا فشار خون بالا میتواند با گذشت زمان، قلب را بیش از حد سفت یا ضعیف کرده تا عمل پمپاژ به درستی انجام نشود.
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
این یک اختلال ژنتیکی بوده که در آن دیواره بطن چپ ضخیم شده و باعث میشود که خون از قلب خارج نشود. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک دلیل اصلی مرگ ناگهانی در ورزشکاران است. والدینی که مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک هستند، 50 درصد احتمال انتقال این اختلال را به فرزندان خود دارند.
نارسایی دریچه میترال
نارسایی دریچه میترال یا پس زدن خون از دریچه میترال زمانی رخ میدهد که دریچه میترال در قلب به اندازه کافی محکم بسته نشود. این وضعیت موجب میشود که خون هنگام بازگشت مجددا به قلب بازگشته و خون نتواند به طور موثر از طریق قلب یا بدن حرکت کند. افراد مبتلا به این نوع بیماری اغلب احساس خستگی و تنگی نفس میکنند.
پرولاپس دریچه میترال
پرولاپس به معنای بیرونزدگی بوده و در دریچه میترال به معنای این است که بافتهای بدن انسان از یک سطح فرضی دچار بیرونزدگی بافتی میشوند. در اکثر مواقع، این بیماری زندگی فرد را تهدید نمیکند و نیازی به درمان ندارد، اما در برخی مواقع خصوصا زمانی که فرد دچار نارسایی دریچه میترال هم باشد، ممکن است نیاز به درمان باشد.
استنوز ریوی
انتقال خون از بطن راست به شریان ریوی برای قلب بسیار سخت خواهد بود، زیرا دریچه ریوی بسیار تنگ است. برای غلبه بر انسداد، بطن راست باید سخت کار کند. نوزادان مبتلا به این بیماری ممکن است دچار کبودی شوند، اما کودکان بزرگتر معمولا علائمی ندارند. در صورت فشار بیش از حد در بطن راست، نیاز به درمان بوده و ممکن است یک والونوپلاستی بالون یا جراحی قلب باز برای از بین بردن انسداد انجام شود.
علائم بیماری قلبی چیست؟
علائم بیماری قلبی بستگی به این دارد که فرد به کدام نوع از آن مبتلا شود، اما علائم رایج شامل درد قفسه سینه، نفس نفس زدن و تپش قلب است. درد قفسه سینه که در بسیاری از انواع بیماری های قلبی مشترک است، به عنوان آنژین یا آنژین صدری شناخته شده و هنگامی رخ میدهد که بخشی از قلب اکسیژن کافی دریافت نکند. آنژین میتواند در اثر استرس یا فشار بدنی ایجاد شود و به طور معمول کمتر از 10 دقیقه طول میکشد. در نظر داشته باشید که حملات قلبی هم میتوانند در اثر انواع مختلف بیماری های قلبی رخ دهند. علائم حمله قلبی شبیه به آنژین است، اما ممکن است در هنگام استراحت رخ داده و شدیدتر باشد. بهتر است بدانید که علائم حمله قلبی گاهی میتواند مشابه سوء هاضمه باشد. علائم سوء هاضمه معمولا شامل سوزش سر دل، درد معده و همچنین احساس سنگینی در سینه است. سایر علائم مرتبط با حمله قلبی عبارتند از:
- دردی که در بدن حرکت میکند، به عنوان مثال از قفسه سینه به بازوها، گردن، پشت، شکم یا فک
- احساس سرگیجه
- عرق کردن زیاد
- حالت تهوع و استفراغ
- نفس نفس زدن
بد نیست بدانید که برخی از بیماریهای قلبی به خصوص در افراد مسن و افراد مبتلا به دیابت، علائمی ندارند. بیماری مادرزادی قلب هم طیف وسیعی از شرایط را شامل میشود، اما علائم عمومی آن شامل موارد زیر میشود:
- عرق کردن
- خستگی زیاد
- تندی ضربان قلب
- نفس نفس زدن
- درد قفسه سینه
- کبودی رنگ پوست
در موارد شدید، علائم میتوانند از بدو تولد ایجاد شوند، اما ممکن است فرد تا 13 سالگی هیچ علائمی را تجربه نکند.
دلایل ایجاد بیماری قلبی در افراد مختلف
بیماری های قلبی در اثر آسیب به تمام یا بخشی از قلب، آسیب دیدن شریان های عروق کرونر یا تامین ضعیف مواد مغذی و اکسیژن به اندامها ایجاد میشوند. برخی از انواع بیماری های قلبی مانند کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک ژنتیکی هستند، یعنی قبل از به دنیا آمدن فرد رخ خواهند داد. چندین عامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش میدهند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
- فشار خون بالا و کلسترول
- سیگار کشیدن
- اضافه وزن و چاقی
- دیابت
- سابقه خانوادگی
- رژیم غذایی ناسالم
- افزایش سن
- سابقه پره اکلامپسی در دوران بارداری
- ایستادن یا ثابت ماندن برای مدت زمان طولانی در محل کار
وجود هر یک از عوامل فوق میتوانند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را به شدت افزایش دهند. برخی عوامل همانند سن اجتناب ناپذیر هستند. به عنوان مثال، زمانی که فرد به سن 55 سالگی برسد، بیشتر از گذشته در معرض ابتلا به بیماری قلبی قرار دارد.
معرفی انواع مختلف روشهای درمان
2 روش کلی برای درمان بیماری های قلبی وجود دارد. در ابتدا، فرد میتواند با استفاده از داروها به درمان بیماری قلبی خود بپردازد، اما در صورتی که داروها اثر مطلوبی نداشته باشند، نیاز به جراحی است.
داروها
طیف گستردهای از داروها برای اکثر شرایط قلبی وجود دارند که بسیاری از آنها برای جلوگیری از لخته شدن خون تجویز میشوند، اما برخی از آنها برای اهداف دیگر تجویز شده و مورد استفاده قرار میگیرند. داروهای اصلی برای درمان انواع مختلف بیماری های قلبی به شرح ذیل هستند:
- استاتینها برای کاهش کلسترول
- رقیق کنندههای خون همانند وارفارین برای جلوگیری از لخته شدن خون
- مسدود کنندههای بتا برای درمان سکته قلبی، نارسایی قلبی و فشار خون بالا
- مهارکنندههای آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) برای نارسایی قلبی و فشار خون بالا
پزشک به شما دارویی بیخطر و موثر پیشنهاد کرده و برای درمان شرایط اساسی همانند دیابت که میتواند بر روی قلب تاثیر بگذارد هم دارو تجویز خواهد کرد.
عمل جراحی
زمانی که مصرف داروها در درمان انسداد و مشکلات قلبی موثر نباشد، معمولا نیاز به عمل جراحی است، به ویژه اگر بیماری پیشرفته باشد. شایعترین جراحیها شامل موارد زیر میشوند:
- آنژیوپلاستی، برای تشخیص قطعی رگهای مسدود شده انجام گرفته و طی آن نواحی باریک شده مجرای رگ توسط باد کردن یک بالون کوچک باز میشوند.
- جراحی بای پس یا باز پیوند عروق کرونر، برای بهبود جریان خون به عضله قلب انجام گرفته و خون را در اطراف بخشی از شریان مسدود شده در قلب هدایت میکند.
- جراحی برای ترمیم یا تعویض دریچههای معیوب قلب
- ضربان سازها یا دستگاههای الکترونیکی که ضربان قلب را برای افراد مبتلا به آریتمی تنظیم میکند.
یکی دیگر از گزینههای درمان، پیوند قلب است که البته یافتن قلبی مناسب با اندازه و نوع خون مناسب در زمان لازم، بسیار دشوار است. افراد در لیست انتظار پیوند قلب قرار گرفته و گاهی ممکن است سالها منتظر بمانند.
روشهای جلوگیری از بیماری قلبی
برخی از انواع بیماری های قلبی همانند مواردی که ژنتیکی بوده و از بدو تولد وجود دارند، قابل پیشگیری نیست. با این حال، با انجام اقدامات زیر میتوان از سایر انواع بیماری های قلبی جلوگیری کرد:
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل
غذاهای سرشار از فیبر و کمچرب مصرف کنید و حتما هر روز 5 وعده به مصرف میوه و سبزیجات تازه بپردازید. مصرف غلات سبوسدار را افزایش داده و میزان نمک و شکر را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. نکته حائز اهمیت آن است که باید اطمینان حاصل کنید چربیهای موجود در رژیم غذایی عمدتا اشباع نشده هستند.
ورزش کردن به طور مرتب
انجام تمرینات و فعالیتهای ورزشی به طور مرتب موجب تقویت قلب و سیستم گردش خون شده و با کاهش کلسترول و حفظ فشار خون طبیعی همراه است.
داشتن وزن متناسب با قد
افراد باید وزن خود را متناسب با قد خود حفظ کرده و از چاقی و اضافه وزن جلوگیری کنند.
ترک کردن سیگار و اجتناب از مصرف الکل
در صورتی که سیگار میکشید، آن را ترک کنید، زیرا استعمال دخانیات یک عامل خطرناک در شرایط قلبی و عروقی است. مصرف الکل هم خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش خواهد دارد.
کنترل عارضههای تاثیرگذار بر سلامت قلب
برخی از شرایط همانند فشار خون بالا و دیابت میتوانند منجر به بیماری قلبی شوند، بنابراین با کنترل آنها از ایجاد این وضعیت جلوگیری کنید.
با اینکه انجام مراحل فوق به طور کامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی را از بین نمیبرد، اما میتواند به بهبود سلامت کلی فرد کمک کرده و احتمال بروز عوارض قلبی را تا حد زیادی کاهش دهد.
آمارهای مرتبط با بیماری قلبی
بیماری قلبی شایعترین علت مرگ در زنان و مردان است. در ادامه به برخی از آمارهای مستند درباره بیماری قلبی اشاره خواهیم کرد:
- بیماری قلبی سالانه باعث مرگ حدود 630 هزار نفر در ایالات متحده آمریکا میشود.
- در ایالات متحده آمریکا، در هر 40 ثانیه یک نفر دچار حمله قلبی شده و حداقل یک نفر در هر دقیقه بر اثر رویدادی که مربوط به مشکلات قلبی رخ میدهد، جان خود را از دست خواهد داد.
- شایعترین نوع بیماری قلبی بیماری عروق کرونر قلب است.
- ایالت میسیسیپی دارای بیشترین میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی در ایالات متحده آمریکا بوده و از هر 100 هزار نفر حدود 233.1 مرگ را شامل میشود.
اخبار مربوط به بیماری های قلبی
هر روز در تحقیقات و معالجه بیماری های قلبی پیشرفتهایی حاصل میشود. نتایج یک مطالعه جدید که در جلسه سالانه انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی ارائه شده، نشان داده است که توزیع چربی در بدن باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سایر شرایط قلبی در زنان میشود. یافتههای اخیر در کنفرانس سالانه انجمن قلب و عروق هند نشان داده است که خطر ابتلا به بیماری های قلبی با افزایش طاسی و سفیدی مو در مردان 500 درصد افزایش یافته است. نتایج مطالعات اخیر هم حاکی از آن هستند که کشیدن تنها یک عدد سیگار در روز میتواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. این تحقیقات نشان میدهند که تنها راه کاهش این خطر، ترک سیگار به طور کامل است، در حالی که برخی به غلط تصور میکنند کاهش استعمال سیگار هم میتواند موثر باشد. نتایج یک مطالعه جدید حاکی از آن است که سندرم پای بی قرار (RLS) ممکن است خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی به خصوص در زنان مسن را افزایش دهد.