یک مرکز تحقیقاتی فدرال در کشور آمریکا اخیرا توانسته عاملی را کشف کند که ممکن است باعث ایجاد بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی در سرتاسر دنیا شده باشد.
استعمال سیگارهای الکترونیکی که در فرهنگ عام به “وِیپ کردن” (Vaping) مشهور است، طی سالهای اخیر طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است. بسیاری افراد تنها با این تفکر که سیگارهای الکترونیکی خطرناک نیستند، یا حداقل اینکه به اندازه سیگارهای سنتی خطر ندارند سراغ آن رفتند. اما اگر اخبار حوزه بهداشت را به طور جدی دنبال میکنید، قطعا میدانید که اخیرا بحثهای زیادی در رابطه با مضر و یا حتی کشنده بودن سیگارهای الکترونیکی مطرح شده است. برخی سیگارهای الکترونیکی موجود در بازار، باعث ایجاد بیماری های جدی و حتی کشنده در مصرف کنندگان شدهاند. این موضوع باعث سردرگمی مردم و حتی دانشمندان شده است چرا که حتی دانشمندان هم تاکنون نتوانستهاند علت قطعی برای خطرناک بودن سیگارهای الکترونیکی پیدا کنند. اما بنظر میرسد مرکز فدرال کنترل و پیشگیری بیماریها که زیرمجموعه وزارت بهداشت آمریکا هم محسوب میشود، بالاخره توانسته عامل اصلی یا حداقل یکی از عوامل تاثیرگذار در بوجود آمدن بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی را کشف کند.
بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی
دانشمندان حاضر در مرکز فدرال کنترل و پیشگیری بیماریها که به طور مختصر از آن به عنوان CDC یاد میشود، 29 نمونه از بافت ریه بیمارانی که به علت استعمال سیگارهای الکترونیکی دچار بیماری های جدی شدهاند را مورد بررسی دقیق قرار داده است. آنها با بررسی نمونهها به این نتیجه رسیدند که دو ترکیب شیمیایی تترا هیدرو کانابینول (Tetrahydrocannabinol) و توکوفریل اَسِتات (Tocopheryl acetate) که به ویتامین E استات هم شناخته میشود ممکن است عامل اصلی بوجود آورنده بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی باشند. نکته قابل توجه این است که در تمام 29 بافت ریه که توسط دانشمندان CDC مورد آزمایش قرار گرفته، آثاری از ویتامین E استات مشاهده شده است!
همانگونه که از نامش هم برمیآید، ویتامین E استات درواقع یک گونه از ویتامین E است که جزو ملزومات بدن انسان به شمار میرود. ویتامین E استات یا با نام علمیتر آن، توکوفریل استات در برخی خوراکیها و همچنین کرمهای پوست به میزان قابل توجهی موجود است. اما نکته جالب این است که ویتامین E استات موجود در این خوراکیها و کرمهای پوست، عملا هیچ ضرری برای بدن به همراه ندارند. درواقع دانشمندان معتقدند خوردن توکوفریل استات یا تماس پوستی داشتن با آن، هیچ خطری برای انسان ندارد اما استعمال این ترکیب شیمیایی و فرستادن آن به ریه، میتواند برای ما مشکلساز شود.
تتراهیدروکانابینول که به THC معروف است، یکی از ترکیبات شیمیایی برگرفته شده از گیاه شاه دانه به شمار میرود. این ترکیب شیمیایی همان عاملی است که در ماریجوانا باعث ایجاد حس نشعگی خفیف میشود. در تحقیقاتی جداگانه که حدودا یک ماه پیش روی بافت ریه افرادی صورت گرفت که بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی داشتند، مشخص شد که در بافت ریه 86 درصد از این افراد، THC وجود داشته است. این در حالی است که در بافت ریه 64 درصد از افراد، آثار نیکوتین یافت شده بود. پس به طور کلی میتوان گفت سیگارهای الکترونیکی که دارای THC هستند، نسبت به سیگارهای الکترونیکی که از نیکوتین استفاده میکنند، خطر بیشتری دارند.
با کنار هم قرار دادن تمام این دادهها، آژانس فدرال CDC به این نتیجه رسید که به احتمال بسیار زیاد، ترکیب THC و ویتامین E استات باعث ایجاد بیماریهای خطرناک در میان افرادی که از سیگارهای الکترونیکی استفاده میکنند، شده است.
نکته جالب توجه در رابطه با این موضوع این است که برای شکلگیری بیماری، نیازی نیست که لزوما THC و ویتامین E استات به طور همزمان و از یک منبع وارد ریه فرد بشوند! در واقع اگر فردی مثلا با مصرف ماریجوانا، مقداری THC به ریه خودش بفرستد و سپس سراغ سیگار الکترونیکی برود و از طریق آن، ویتامین E استات را هم به ریه خودش تزریق کند، آنگاه نه به طور قطعی، اما ممکن است دچار بیماری ریَوی جدی بشود.
اما با تمام این تفاسیر، محققان CDC تاکید فراوانی روی این موضوع دارند که آنها هنوز به طور قطعی مطمئن نیستند که THC یا ویتامین E استات یا حتی ترکیب این دو باعث ایجاد بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی شده باشد. درواقع آنها از این دو ماده و مخصوصا ترکیب آنها با یکدیگر به عنوان یکی از اصلیترین کاندیداها یاد میکنند اما تحقیقات آنها هنوز به مرحله اثبات این موضوع نرسیده است. اما با این حال، همین موضوع هم میتواند برای جامعه علمی بسیار مهم باشد چرا که این اصلیترین سرنخی است که تاکنون دانشمندان توانستهاند در رابطه با علت خطرناک بودن یا حتی کشنده بودن سیگارهای الکترونیکی کشف کنند.
تاکنون بیش از 2,051 نفر تنها در خاک آمریکا دچار بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی شدهاند و متاسفانه 39 نفر آنها هم جان خودشان را در اثر همین بیماریها از دست دادهاند. از آنجایی که سیگارهای الکترونیکی برای جلوگیری از مرگ و میر ناشی از سیگارهای سنتی بوجود آمدند، مطمئنا چنین آمارهایی نمیتواند این محصول را یک محصول موفق جلوه دهد. اما از آن طرف واضح است تعداد مرگ و میر ناشی از سیگارهای سنتی در بازه زمانی یکسان و در همین ایالات متحده آمریکا اصلا قابل مقایسه با آمار مرگ و میر سیگارهای الکترونیکی نیست. در نتیجه طرفداران این محصول امیدوارند که دانشمندان با کشف عامل اصلی ایجاد بیماری های مرتبط با سیگارهای الکترونیکی این محصول را به همان چیزی تبدیل کنند که قرار بود باشد؛ یک سیگار پر دود اما کمخطر!