درمان بیماری کروناویروس دغدغه اصلی بسیاری از دانشمندان جهان شده و در این مطلب قصد داریم تا تلاشهای بدون وقفه و امیدبخش گروهی از محققان آمریکایی که به داروهای قدیمی مربوط میشوند را بررسی کنیم.
درمان بیماری کروناویروس که با نام کووید 19 هم شناخته میشود، موضوعی بسیار مهم است که میتواند جان میلیونها نفر در سراسر جهان را از مرگ به واسطه ابتلا به این بیماری ناشناخته دستگاه تنفسی نجات دهد. محققان کشورهای گوناگون در تلاش برای ساخت واکسن کرونا هستند و در این مطلب هم گوشهای از اقدامات شبانهروزی گروهی از دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا را بررسی خواهیم کرد. این دانشمندان قصد دارند تا در میان داروهای قدیمی، مادهای موثر برای مقابله با کووید 19 را کشف کنند.
درمان بیماری کروناویروس با داروهای قدیمی
به صورت کلی چندین سال طول میکشد تا دانشمندان دارویی را برای یک بیماری که ناشناخته به حساب میآید، بسازند. با این وجود کشته شدن بیش از 14 هزار نفر در اثر ابتلا به بیماری کرونا تنها ظرف مدت چند ماه و همچنین وجود خطر مرگ میلیونها انسان دیگر، به دانشمندان فرصت چندین سالهای را که به آن نیاز دارند، نمیدهد.
به همین دلیل محققانی مثل گروهی از دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو، 24 ساعت روز و 7 روز هفته تلاش میکنند تا هر چه زودتر بحران جهانی به وجود آمده با کووید 19 را متوقف کرده و جان میلیونها نفر را از مرگ حتمی نجات دهند.
از آنجایی که هر ویروس، به روشی مخصوص و منحصر به فرد به بدن انسان حمله میکند و کووید 19 حدودا 3 ماه است که شیوع مرگبار خود را آغاز کرده، پیدا کردن دارویی برای توقف ویروس کرونا بسیار دشوار و زمانبر خواهد بود. به همین دلیل است که تیم دانشگاه کالیفرنیا بیوقفه در تلاش برای مشخص کردن روش حمله کروناویروس جدید بوده و با در اختیار داشتن 22 آزمایشگاه فوقالعاده مجهز، مشغول انجام آزمایشها و تحقیقات گسترده در تمامی روزهای هفته است. با این حال محققان مورد نظر ما به جای تلاش برای توسعه دارویی جدید برای درمان بیماری کروناویروس سعی دارند تا در ابتدا، میزان اثرگذاری داروهای پیشین بر این ویروس را مشخص کنند.
عملکرد ویروس کرونا
در مقایسه با سلولهای بدن انسان، ویروسها بسیار کوچک بوده و توانایی تولیدمثل ندارند؛ در حالی که ویروس کرونا تنها 30 پروتئین دارد، بررسیها نشان میدهد که سلولهای انسان حداقل 20 هزار پروتئین دارند. به صورت معمول سلولهای ما اجازه ورود عوامل خارجی به داخل خود را نمیدهند، اما ویروس کووید 19 با استفاده از برخی پروتئینهای خاص این اجازه را کسب میکند و پس از ورود به سلول، این واحد ساختاری را به کارخانه تولید ویروس تبدیل میکند.
در حالی که پس از ورود ویروس، منابع و تجهیزات هر سلول برای ساخت کرونا مورد سو استفاده قرار میگیرند، خود سلول کمکم میمیرد. سلولهای موجود در ریه به دلیل نوع پروتئینهای خاصی که دارند، نسبت به ویروس کرونا ضعیفتر از بقیه ارگانها عمل میکنند و وقتی کرونا وارد ریه فرد میشد، مرگ حجم عظیمی از سلولهای ریه باعث میشود تا علائم اختلال تنفسی معمول در بیماران کووید 19 به وجود بیاید.
برای درمان بیماری کروناویروس دو راه وجود دارد؛ در روش اول جلوگیری از عملکرد پروتئینهای خود ویروسها و پیشگیری از ورود غیرمجاز آنها به سلولهای بدن تمرکز اصلی است و داروی “Remdesivir” که هماکنون در حال گذراندن آزمایشهای اولیه در آمریکا بوده هم از این روش استفاده میکند. مشکل اصلی چنین روشی تکامل دورهای ویروسها و تغییراتی است که باعث میشود دارو دیگر عملکرد سابق خود را نداشته باشد.
در راه حل دوم سلولهای میزبان برای جلوگیری از آلوده شدن توسط ویروس کرونا مقاوم میشوند و از آنجایی که سلولهای بدن به سرعت عوامل ویروسی تکامل پیدا نمیکنند، توسعه چنین روشی برای درمان بیماری کروناویروس به مراتب از روش قبلی کارآمدتر بوده و تمرکز تیم دانشگاه کالیفرنیا هم به این روش معطوف شده است.
تلاش برای پیدا کردن داروهای قدیمی
در قدم اول، محققان تلاش کردند تا تمامی جزئیات کارخانه ویروس سازی ایجاد شده داخل بدن بیمار را مشخص کنند و برای این کار، مشخص شدن پروتئینی که اجازه ورود ویروس به داخل سلول را میدهد، از اهمیت ویژهای برخوردار بود. در 2 مارس گذشته و پس از تلاشهای پیچیده و فنی برای کشف پروتئینهای انسانی مورد نظر، لیستی قابل قبول از پروتئینها تهیه شد.
در قدم بعدی محققان به دنبال ترکیباتی گشتند که از اتصال ویروس به پروتئین مورد نظر و کپی شدن این پروتئین توسط کروناویروس جلوگیری میکنند. این روش از آلوده شدن سلول جلوگیری میکند، اما نکته اینجاست که هرگونه مداخله با فرآیندهای سلولی میتواند به بدن فرد آسیب برساند. به صورت معمول، پیدا کردن ترکیب مورد نظر به معنای انجام تحقیقات گسترده و فوقالعاده هزینهبر است که پس از چندین سال، به توسعه داروی جدیدی منجر میشود.
با این حال، روش دیگری که عملا بدون هزینه بوده و به یافتن ترکیب مدنظر محققان کمک میکند، بررسی و آنالیز 20 هزار دارویی است که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آنها را تایید کرده و در طول دههها، سلامت و بیخطر بودن آنها را ضمانت کرده است.
شیمیدانهای تیم دانشگاه کالیفرنیا دست به کار شدند و پس از بررسی دادههای مربوط به داروهای FDA، ده ترکیب را پیدا کردند که توانایی مداخله در فرآیند سرقت پروتئین توسط ویروس کرونا را دارند. به عنوان مثال یکی از این ترکیبها دارویی ضد سرطانی با نام JQ1 است؛ در حالی که هنوز تاثیر دقیق این دارو بر روی عملکرد سلولها در مواجهه با کرونا مشخص نشده، میتوان گفت که JQ1 در این رابطه بی تاثیر نیست.
از آنجایی که روشن شدن نحوه عملکرد ده دارویی که محققان پیدا کردند، نیازمند آزمایشهای بیشتر بود، در کمترین زمان ممکن این داروها برای آزمایشگاههایی در سراسر جهان که با نمونههای زنده ویروس کرونا کار میکنند، ارسال شد؛ تا 13 مارس این داروها در مراکزی مثل موسسه پاستور پاریس (Pasteur Institute) و آزمایشگاه مانت سینای (Mount Sinai) نیویورک بر روی نمونههای کووید 19 آزمایش شدند.
آخرین تلاشها برای درمان بیماری کروناویروس
هماکنون محققان منتظر اعلام نتایج آزمایشهای ده داروی انتخاب شده برای درمان بیماری کروناویروس هستند و از طرف دیگر تا اعلام این نتایج تلاش برای پیدا کردن سایر پروتئینهایی که در فرآیند آلودگی سلولهای ریه دخیل هستند هم ادامه خواهد داشت.
خبر خوب این است که تاکنون بیشتر از 50 داروی مورد تایید سازمان غذا و دارو پیدا شده که میتوانند در مختل کردن پروتئینهای درگیر آلودگی کرونا، موثر باشند. شناسایی این حجم از داروها به دانشمندان امید میدهد که در آینده نزدیک شاهد پیشرفتهای شگفتانگیزی در راستای درمان کووید 19 خواهیم بود و از طرف دیگر، چون تمامی داروهای شناسایی شده قبلا فرآیندهای طولانی و دشوار اخذ تاییده FDA را طی کردهاند، دیگر نیازی به انجام آزمایشهای جدید برای اثبات بیخطر بودن آنها نیست و میتوان در کمترین زمان ممکن، داروها را به موسسات و بیمارستانهای سراسر دنیا ارسال کرد.