بسیاری عقیده دارند یک مرتبه ابتلا و سپس بهبود یافتن کرونا مصونیت به ارمغان میآورد. دانشمندان درباره این عقیده ایمنی در برابر ویروس کرونا تردید دارند.
از آشنایی دنیا با ویروس نحسی به نام SARS-COV-2 کمتر از پنج ماه میگذرد. دیگر به اندازه اولین روزهای شیوع، کروناویروس جدید برای ما کاملا ناشناخته نیست، اما همچنان برخی ابعاد آن مرموز و بدون جواب باقی ماندهاند. به عنوان نمونه باید به پاسخ یک سوال بسیار مهم درباره بیماری کووید 19 اشاره کرد؛ آیا بهبود یافتن کرونا بعد از یک مرتبه ابتلا به آن، برای فرد مصونیت به بار میآورد؟
برای این سوال، پاسخ مشخصی وجود ندارد، هر چند بسیاری خیلی سریع، آن را با بله جواب میدهند. بر اساس توضیح اریک ویویر (Eric Vivier)، یک استاد ایمنیشناسی (ایمونولوژی) در سیستم بیمارستانهای عمومی شهر مارسی فرانسه، مصون شدن به این معنی است که بدن به روشی برای پس زدن یک ویروس دست پیدا کند. بر اساس گفتههای این دانشمند، بدن ما روش مبارزه با یک ویروس را به خاطر میسپارد، در نتیجه در صورت ورود مجدد یک ویروس به بدنش، بیمار نخواهد شد.
یک مرتبه ابتلا و سپس بهبود یافتن از برخی بیماریهای ویروسی همچون سرخک، مصونیت همیشگی، تا آخر عمر، به ارمغان میآورد. اما برای ویروسهای بر پایه ساختار RNA همچون ویروس کرونا نوظهور، تولید آنتی بادی به اندازه کافی حدود سه هفته زمان نیاز دارد. از طرفی این آنتی بادیها، فقط برای چند ماه بدن فرد را مقاوم نگه میدارند. حداقل از نظر تئوری چنین وضعیتی برقرار است.
در واقعیت، ویروس کرونا در برخی مواقع دانشمندان را انگشت به دهان نگه داشته و تصورات قبلی آنها را خراب کرده است. به همین دلیل متخصصترین ویروسشناسان و اپیدمیولوژیستها هنوز نمیتوانند درباره آن با قطعیت صحبت کنند.
مایکل رایان (Michael Ryan)، مدیر اجرایی برنامه اضطراری سازمان بهداشت جهانی در پاسخ به سوال مصونیت یافتن در برابر ویروس تنفسی جدید بعد از بهبود یافتن کرونا گفت هنوز جواب این پرسش را نمیدانیم! این پاسخ، طی یک کنفرانس خبری در جواب به سوال یکی از خبرنگاران مطرح شد.
مایکل رایان گفت انتظار داریم بیمار بعد از بهبود پیدا کردن، برای مدتی مصونیت داشته باشد، اما مدت زمان آن اصلا مشخص نیست. این دیدگاه بر اساس دانستههای ما از شش کروناویروس قبلی مطرح شده است. از طرفی حتی درباره آنها نیز اطلاعات محدودی وجود دارد.
برای بیماری سارس، که بین سالهای 2002 و 2003 هشت هزار نفر را مبتلا کرد و جان هشتصد نفر را گرفت، افراد بهبود یافته، به طور متوسط تا سه سال در برابر کروناویروس عامل آن مصونیت پیدا کردند. یک فرد بعد از بهبود یافتن، مجددا میتواند به همان بیماری ویروسی ابتلا پیدا کند، اما زمان اتمام مصونیت را نمیتوان با قطعیت اعلام کرد.
جوابهای منفی اشتباهی و تصور بهبود یافتن کرونا
یکی از مطالعات اخیر چینیها درباره ویروس کرونا جدید، در مقالات علمی منتشر نشد، اما نتابج جالبی داشت. در این تحقیق، دانشمندان دریافتند میمونها بعد از بهبود یافتن کرونا در صورت قرارگیری مجدد در معرض ویروس عامل بیماری، به آن مبتلا نخواهند شد. البته به عقیده فردریک تنگی (Frederic Tangy)، یک محقق انستیتوی پاستور (Pasteur Institute) از این اتفاق نمیتوان نتیجه خاصی گرفت!
در کشور کره جنوبی، که زودتر از بقیه کشورها درگیر بیماری کووید 19 شد، تحقیق روی چند فرد بهبود یافته نشان داد تست کرونا آنها بعد از منفی شدن و سپس صدور مجوز ترخیص آنها از بیمارستان، مجددا مثبت شده است! این موضوع میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و دانشمندان، فرضیههای متعددی را مطرح میکنند.
اگرچه بعید نیست این افراد بعد از بهبود یافتن کرونا مجددا به آن مبتلا شده باشند، اما شواهد کمی برای اثبات این فرضیه وجود دارد. به عقیده فرانکویس بالوکس (Francois Balloux)، مدیر موسسه ژنتیک در کالج دانشگاه لندن، به احتمال زیاد ویروس همان ابتدا به طور کامل از بین نرفته بود تا بلکه مجددا به بدن فرد ورود پیدا کند. به عبارتی تست منفی کرونا اشتباه بوده و ویروس، ساکن و بدون علامت، در بدن فرد وجود داشته است.
تستهایی که برای ارزیابی آنتی بادیها و ویروسها از بیماران گرفته میشوند، دقت بالایی ندارند، در نتیجه بعید نیست تست کرونا آنها در زمان ترخیص از بیمارستان، به اشتباه منفی اعلام شده باشد. از این موضوع میتوان نتیجه گرفت بدن برای مدت زمانی طولانی به کروناویروس آلوده میماند. متاسفانه این اصلا خبر خوشحالکنندهای نیست.
بر اساس گزارشی دیگر در چین، که طی آن روی 175 بیمار بهبود یافته از کووید 19 در شهر شانگهای مطالعه شد، دریافتیم غلظتهای مختلف آنتی بادیهای محافظ از فردی به فرد دیگر، بین ده الی پانزده روز، متفاوت است.
آیا تولید آنتی بادی به معنی مصونیت پیدا کردن در برابر عامل بیماریزا است؟ این سوال متفاوتی محسوب میشود. به عقیده ماریا ون کرهو (Maria Van Kerhove)، مدیر فنی برنامه اضطراری سازمان بهداشتی جهانی، هنوز نمیتوان به این سوال پاسخ مثبت داد و به درک بیشتری از کروناویروس جدید نیاز داریم. آنتی بادیهای ضد ویروس کرونا، به نظر در برابر آن مصونیت به ارمغان میآورند. البته مدت زمان پایداری این مصونیت مشخص نیست.
فرضیهای ترسناک مطرح است…
به عقیده فردریک تنگی، محقق انستیتوی پاستور، متاسفانه فرضیهای ترسناک وجود دارد؛ ممکن است آنتی بادیهایی که بدن برای مبارزه با ویروس کرونا تولید کرده، ریسک بدتر شدن بیماری را افزایش بدهد. یک تحقیق اخیر در آمریکا، این فرضیه را به نوعی تایید میکند. در یکی از مطالب قبلی گفتیم «تجربه مبتلایان به کرونا از جهنم هفته دوم بیماری خبر میدهد!». تعداد قابل توجهی از بیماران، در حالی که بعد از گذشت یک هفته الی ده روز خود را بهبود یافته تصور میکنند، با موج جدیدی از علائم، شدیدتر از قبل، رو به رو میشوند.
فردریک تنگی نیز به موضوع بدتر شدن علائم بعد از یک دوره درمان کوتاه اشاره کرد. او عقیده او دلیل این اتفاق، تولید آنتی بادی طی اولین روزهای ظهور نشانههای بیماری است. به نظر آنها به بیماری دامن میزنند.
نمیتوان به طور دقیق، آنتی بادیهای قویتر در مبارزه با ویروس را مشخص کرد. برخی دانشمندان عقیده دارند آنتی بادی تولید شده در بدن افراد درگذشته به خاطر کرونا قویتر بودهاند. برخی دیگر تصور دارند آنها در بدن افراد فاقد نشانههای بیماری یا نشانههای ملایم، قدرت بیشتری دارند.
سوال دیگر این است که آیا سن در میزان مصونیت بعد از بهبود یافتن کرونا اهمیتی دارد؟ جواب باز هم مشخص نیست. البته با قطعیت میدانیم احتمال مرگ در اثر کرونا با افزایش سن افزایش پیدا میکند. فراموش نکنید این موضوع به معنی ایمن بودن جوانها نیست.
در بین این همه عدم قطعیت، برخی دانشمندان درباره استراتژی ایمنی جمعی نیز تردید دارند. دو هفته پیش، گروهی از محققان مدعی شدند توقف پاندمی کرونا با ایمنی جمعی اشتباه است! ایده پشت این فرضیه، عدم توانایی ویروس برای یافتن میزبانهای جدید بعد از ابتلا و بهبود پیدا کردن تعداد زیادی از مردم هر جامعه است. مرگ دو جوان ۱۷ و ۲۱ ساله کاملا سالم بر اثر ابتلا به ویروس کرونا زنگ خطر را برای همه گروههای سنی به صدا در آورد.
به عقیده آرچی کلمنتس (Archie Clements)، یک پروفسور در دانشگاه کورتین استرالیا، تنها راهکار، توسعه یک واکسن محسوب میشود. در همین زمان، آزمایشگاههایی در سراسر دنیا مشغول توسعه یک سری آزمایش آنتی بادی هستند تا به جمعیت افراد آلوده در کشورها و مناطق مختلف پی ببرند.
در آلمان، دولت ایده ارائه پاسپورت ایمنی را مطرح کرده است. افراد دارای این پاسپورت میتوانند به محل کار برگردند. این ایده مخالفان زیادی را در پی داشته است، هر چند برخی عقیده دارند جلوگیری از کار کردن برخی افراد سبب میشود گرسنگی، زودتر از ویروس کرونا آنها را از پا در بیاورد.