8 تفاوت لینوکس با ویندوز ؛ کدام سیستم عامل را انتخاب کنیم؟

در این مقاله با بررسی 8 تفاوت لینوکس با ویندوز (Linux vs Windows)، به مقایسه‌ی جامعی بین این دو سیستم عامل کامپیوتری می پردازیم.

لینوکس به عنوان یک پروژه‌ی جذاب برای ساخت یک سیستم عامل که هرکسی بتواند از آن استفاده کند یا به دلخواه خود تغییراتی را در آن ایجاد کند، کار خودش را آغاز کرد. در واقع تا پیش از اینکه اپل و مایکروسافت بخواهند آن را قفل کنند، چنین چیزی ممکن بود. هرچند استفاده از لینوکس در آن زمان، نیازمند این بود که شما فرد فنی و کاربلدی باشید.

امروز میلیون‌ها کاربر نسخه‌ی لینوکس مناسب خودشان را پیدا می‌کنند و به عنوان جایگزین ویندوز، به سادگی از آن استفاده می‌کنند. این دو سیستم عامل با یکدیگر متفاوت هستند، اما این تفاوت معنای بدی ندارد. شما چطور؟ در انتخاب بین لینوکس و ویندوز گیر کرده‌اید؟ ما در اینجا قصد داریم به بررسی 8 تفاوت لینوکس با ویندوز بپردازیم تا به شما در انتخاب کمک کرده باشیم.

8 تفاوت لینوکس با ویندوز

1- توزیع

در حال حاضر یک نسخه از ویندوز وجود دارد که در ویرایش‌های مختلفی عرضه می‌شود. تفاوت بین این ویرایش‌ها عمدتاً به اضافه شدن قابلیت‌هایی برای کاربران خانگی و تجاری محدود می‌شود. هر یک از این ویرایش‌ها نیز قیمت مخصوص به خود را دارند.

اما لینوکس اینگونه نیست. این سیستم عامل در عوض، در دارای توزیع‌های مختلفی است. صدها گزینه‌ی مختلف برای لینوکس وجود دارد، اما در زیر ما فقط لیستی از محبوب‌ترین توزیع‌ها نزد کاربران را معرفی خواهیم کرد. قیمت سیستم عامل لینوکس چقدر است؟ تقریباً تمام توزیع‌های لینوکس برای استفاده رایگان هستند، فقط برخی گزینه‌ها مناسب کسب و کارها است و به پشتیبانی نیازمند هستند.

یک توزیع لینوکس چیست؟

لینوکس یک سیستم عامل تمام عیار نیست. نام آن در واقع فقط به هسته اشاره می‌کند، بخشی نامرئی از چگونگی عملکرد سیستم عامل شما است. رابط کاربری که روی نمایشگر مشاهده می‌کنید، نمایشگر سرور، سیستم صوتی و اپلیکیشن‌ها همگی از منابع مختلفی ارائه می‌شوند. یک توزیع راهی برای ارائه‌ی همه‌ی بخش‌های این نرم افزار در کنار یکدیگر برای در اختیار داشتن یک کامپیوتر کارآمد است.

توزیع‌های مختلفی نیز در بازار وجود دارد که می‌توانند متناسب با خواسته‌ها یا نیازهای شخصی شما، این مؤلفه‌ها را در کنار هم قرار دهند.

2 – کد منبع

ویندوز یک سیستم عامل اختصاصی است. کد منبع آن بسته است. این بدان معناست که برای دیدن کدهای قدرت‌بخش ویندوز شما باید یا برای مایکروسافت کار کنید یا از این شرکت مجوز بگیرید. اگر سعی کنید بدون اجازه به این کدها دسترسی پیدا کنید، ممکن است با مشکلات قانونی روبرو شوید.

لینوکس یک سیستم عامل کاملاً آزاد و متن باز است. شما می‌توانید کدهای آن را ببینید، از آن‌ها بیاموزید، هر تغییری که دلخواهتان است را روی آن‌ها انجام دهید و حتی با دیگران به اشتراک بگذارید. البته شما هنوز هم باید به یک مجوز متن باز پایبند باشید، اما این بدان معنا نیست که هیچ آزادی عملی در تغییر کدها و تبدیل آن‌ها به نرم افزارهای اختصاصی ندارید.

3 – رابط کاربری دسکتاپ

از ویندوز 8 به بعد، رابط کاربری سیستم عامل ویندوز نوآوری خیلی بزرگی نداشته است. منوی استارت، نوار وظیفه، System Tray، ویندوز اکسپلورر، همگی از همان کالبد قدیمی استفاده می‌کنند و در ویندوز 10 در اختیار کاربران قرار گرفته‌اند.

در لینوکس رابط کاربری جزوی از هسته‌ی سیستم نیست. شما می‌توانید بدون نصب مجدد، رابط کاربری کامپیوتر خود را تغییر دهید. در حال حاضر غول‌هایی نظیر GNOME و KDE وجوددارد که با مجموعه‌ی کاملی از اپلیکیشن‌های از پیش نصب شده ارائه می‌شوند. دسکتاپ‌های دیگری نیز وجود دارد که روی وجه‌های متفاوتی متمرکز می‌شوند.

شما نه تنها می‌توانید سه رابط کاربری را انتخاب کنید، بلکه آزادی عمل بیشتری برای سفارشی‌سازی آن‌ها دارید. شما می‌توانید تم دسکتاپتان را آنجور که می‌خواهید انتخاب کنید.

4 – نرم افزارها

برای نصب یک نرم افزار در ویندوز، شما باید به برخی وب‌سایت‌ها مراجعه کنید، آن‌ها را دانلود کنید و سپس به عنوان یک فایل Exe دریافت کنید. بعد از دریافت باید آن فایل Exe را اجرا کنید تا نرم افزار روی سیستم شما نصب شود. وقتی می‌خواهید نرم افزار را پاک کنید هم از طریق کنترل پنل ویندوز اقدام می‌کنید. اگرچه مایکروسافت همراه ویندوز 8 خود یک فروشگاه اپلیکیشن‌ها را هم معرفی کرد، ولی کار با آن ساده نیست و تقریباً کاربران اندکی از آن استفاده می‌کنند.

در اکثر سیستم‌های لینوکس، شما نیازی به جستجوی فایل‌های Exe شده ندارید. در عوض شما باید یک مدیریت پکیج را فرابخوانید. مدیریت کنندگان پکیج رایج تنظیمات مختلفی را برای مرور، نصب و حذف پکیج‌های نرم افزاری ارائه می‌کنند. گزینه‌های جدیدتر آن‌ها بسیار شبیه به فروشگاه‌های اپلیکیشن گوشی‌ها شده‌اند.

اما وقتی آن اپلیکیشنی که شما می‌خواهد داخل پکیجی نباشد، آنگاه است که موضوع پیچیده می‌شود. از آنجایی که یک نسخه‌ی لینوکس نداریم، یک فرمت پکیج هم وجود ندارد که در سراسر توزیع‌ها مورد استفاده قرار گیرد. اما خوشبختانه این مشکل به لطف فرمت‌های جهانی جدید حل شده است.

کدام نرم افزارهای بیشتری دارد؟

لینوکس دارای هزاران نرم افزار است، اما اکثر آن‌ها رایگان و برنامه‌های متن بازی هستند که شاید مهاجرین تازه به این سیستم عامل، تا به حال اسمشان را هم نشنیده باشند. نرم افزارهای معروف تجاری عمدتاً مربوط به ویندوز است. در حالی که این نرم افزارها پیشتر در لینوکس ظاهر شده‌اند، اما ویندوز کتابخانه‌ی گسترده‌تری از نرم افزارهای دسکتاپی را در بر می‌گیرد.

اگر نتوانید جایگزین مناسب متن بازی پیدا کنید، امکان اجرای اکثر نرم افزارهای ویندوزی با استفاده از ماشین‌های مجازی یا Wine در لینوکس وجود دارد.

5 – ساختار فایل

یکی از 8 تفاوت لینوکس با ویندوز در واقع ساختار فایل در این سیستم عامل است. ساختار بنیادی لینوکس کاملاً متفاوت از ویندوز است. زیرا این سیستم عامل با منبع کد متفاوت و توسط توسعه دهندگان متفاوتی ایجاد شده است. شما در Ubuntu نمی‌توانید “My Documents” یا “Program Files” را در Fedora داشته باشید. در اینجا خبری از درایو‌های C و D نیست.

در عوض یک فایل درختی وجود دارد که درایو‌های شما شاخه‌های آن درخت را تشکیل می‌دهند. دایرکتوری‌های “home” و “desktop” شما هر دو یک فایل در این درخت هستند. از نظر فنی شما باید اطلاعاتی را در مورد این فایل سیستم جدید و معماری آن یاد بگیرید. انجام آن خیلی هم سخت نیست،‌ا اما متفاوت از آن چیزیست که دیده‌اید.

فایل سیستم

ویندوز از فایل سیستم NTFS استفاده می‌کند. در آن سمت، لینوکس از فایل سیستم‌های متفاوتی پشتیبانی می‌کند. اگر روی لپ تاپ خود لینوکس را نصب کنید،‌ شانس اینکه شما از EXT4 استفاده کنید زیاد است. اما اگر می‌خواهید لینوکس را روی یک سرور اجرا کنید، شما می‌توانید به جای آن از BTRFS یا ZFS استفاده کنید. این فایل سیستم‌ها با قابلیت‌هایی همراه هستند که شاید مناسب تمام کاربران دسکتاپ‌ها نباشند، اما برای شرکت‌هایی که ارائه کننده‌ی سرورهای ابری هستند و یا کاربرانی که سرورهای شخصی راه اندازی کرده‌اند، عالی هستند.

6 – رجیستری

رجیستری ویندوز، پایگاه داده‌ی اصلی تمام تنظیمات در کامپیوتر شما است. آن از اطلاعات اپلیکیشن‌ها، رمزهای عبور کاربر، اطلاعات دستگاه و مواردی از این دست نگهداری می‌کند.

لینوکس رجیستری یکپارچه‌ای ندارد. به طور کلی اپلیکیشن‌ها تنظیماتشان را به صورت یک اپلیکیشن در پوشه‌های پنهانی در داخل دایرکتوری home یک کاربر ذخیره می‌کنند. البته برخی استثنائات در اینجا مانند محیط دسکتاپی GNOME که دارای GSettings و ابزار پیکربندی dconf است نیز وجود دارد.

7 – درایورها

از آنجا که گستردگی ویندوز در بازار کامپیوترهای شخصی بسیار زیاد است، تولیدکنندگان تلاش می‌کنند بیشتر روی این سیستم عامل متمرکز شوند. این یعنی شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی برای ویندوز اولویت مهم‌تری نسبت به لینوکس برخوردارند. گاهی اوقات آن‌ها حتی درایورهای مربوط به سیستم عامل لینوکس را برای دستگاه‌های خود ارائه نمی‌کنند. گاهی دیگر هم ممکن است درایورها را ارائه کنند،‌ اما تمام امکانات را در اختیارشان نگذارنند. این بدان معناست که شما هنگام خرید لوازم جانبی یا وسایل هوشمند، باید حتماً به پشتیبانی از سیستم عامل دقت کنید.

این بدان معنا نیست که وضعیت درایورها در لینوکس چالش برانگیزتر است. در لینوکس اکثر درایورها جزئی از خود هسته هستند. وقتی چاپگر را وصل می‌کنید، به احتمال خیلی زیاد آن کار می‌کند. شما نیازی به استفاده از یک CD نصبی یا دانلود یک درایور از اینترنت ندارید.

کارت گرافیک‌ها چطور؟

این شاید پربحث‌ترین مسئله در این بین است. در حالی که درایورهای منبع بازی برای کارت‌های گرافیک انویدیا و AMD وجود دارند، اگر حداکثر عملکرد را می‌خواهید باید درایورهای اختصاصی را نصب کنید. آن‌ها در دسترس هستند، اما از آنجایی که توسعه دهندگان به منبع کد آن‌ها دسترسی ندارند،‌گاهی اوقات با برخی از بخش‌های دسکتاپ لینوکس به مشکل می‌خورند.

8 – دستورات و ابزارهای توسعه

هر دو ویندوز و لینوکس توانایی باز کردن یک پنجره‌ی کوچک سیاه و تایپ کردن دستورات را دارند. این صفحه در نسخه‌ی ویندوز با عنوان Windows PowerShell شناخته می‌شود و عمدتاً توسعه دهندگان را هدف قرار داده است. البته این یک راه اصلی که شما برای تعامل با کامپیوتر ویندوزی انتظار دارید نیست.

ولی این قضیه در مورد لینوکس صدق نمی‌کند. در این سیستم عامل، پنجره‌ی کوچک سیاه Terminal نامیده می‌شود؛ هرچند شاید شما در برخی مباحث با عنوان Linux Shell نیز با آن مواجه شوید.

اگر به تایپ دستورات علاقه‌مندید، شما باید با رابط کاربری غیرگرافیکی کنار بیایید. این روشی است که برای مدیریت اکثر سیستم‌های مدیریت سرور (که اکثر آن‌ها اجرا کننده‌ی لینوکس هستند) از آن استفاده می‌شود. لینوکس به عنوان محیطی مناسب توسعه دهندگان شناخته می‌شود. ترمینال هم بخش بزرگی از آن است. ماهیت این سیستم عامل، متن باز بودنش است. بنابراین با فرض بر این که شما دانش لازم را دارید، می‌توانید هر کاری که با سیستم عامل خود می‌خواهید را انجام دهید و تغییرات دلخواهتان را روی آن اعمال کنید.

در عین حال راه اندازی محیط‌های توسعه هم در لینوکس ساده‌تر است. خواه یک مدیر سرور یا توسعه دهنده‌ی وب باشید، شما اغلب با ماشین‌های قدرت گرفته از لینوکس کار می‌کنید. با یک دسکتاپ لینوکسی شما می‌توانید همان ابزارها را نصب کنید، از همان دانش استفاده کرده و کامپیوترهایی را داشته باشید که بیش از پیش آن را درک می‌کنید.

علاوه بر این ابزارهای زیادی برای انتخاب وجود دارد. شما حق انتخاب کاملی بین محیط‌های یکپارچه‌ی توسعه برنامه و ویرایشگرهای متنی را دارید. و در اینجا توانایی تعویض محیط دسکتاپ بسیار مفید است. یک دستور را در ترمینال وارد کنید تا یک برنامه دانلود و نصب شود.

آیا مهاجرت به لینوکس سخت است؟

این سوال بستگی به آن دارد که شما چقدر با کامپیوترها راحت هستید. اگر با خواندن راهنمایی، مقاله‌های آموزشی و یا تجربه‌ی اولیه‌ی شخصی چگونگی کار با ویندوز را یاد گرفته‌اید،‌ باید به این نکته توجه کنید که یادگیری لینوکس پیچیده‌تر است. بنابراین شما باید مباحث آموزشی مختلفی را مطالعه کنید تا بتوانید با دستورات این سیستم عامل آشنا شوید و بتوانید آن‌ها را در استفاده از لینوکس به کار بگیرید.