سیارک مرموز بنو (Bennu) جرمی آسمانی بوده که اخیرا خبر جمعآوری نمونه از سطح آن توسط فضاپیمای اسریس رکس ناسا سر و صدای زیادی به پا کرده است.
اخیرا خبر رسیده که فضاپیمای اسریس رکس (OSIRIS-REx) ناسا با موفقیت از سطح سیارک مرموز بنو (Bennu) در منظومه شمسی نمونهبرداری کرده است. در بررسی این خبر جنجالی با ما همراه باشید.
اکثر ما و به خصوص طرفداران دنیای هوافضا در مورد هشت سیاره درون منظومه شمسی و شگفتیهای هرکدام اطلاعاتی داریم، اما نکته مهمی که کمتر کسی به آن توجه میکند، سیارکهای فراوانی هستند که در این منظومه قرار گرفتهاند و هرکدام به اندازه هشت سیاره موجود، حاوی رمز و رازهایی شگفتانگیز هستند. یکی از این سیارکها بنو نام داشته و به نظر میرسد که در تازهترین ماموریت موفقیتآمیز آژانس فضایی آمریکا، گوشهای از رمز و راز آن آشکار خواهد شد.
با توجه به این موضوع که تاکنون تعداد زیادی فضاپیما و کاوشگر به سیارههای گوناگون اطراف ما فرستاده شده، شاید اینطور تصور کنیم که ارسال چنین تجهیزات تحقیقاتی به اجرام کوچکتری مانند سیارکها به مراتب سادهتر باشد؛ اما برخلاف تصور ما چنین کاری به واسطه ابعاد کوچکتر اجرام مورد نظر و همچنین چرخش سریعتر آنها چالشهای مختلفی را به وجود میآورد که برطرف کردن آنها از عهده کمتر سازمان فضایی برمیآید.
نمونهبرداری از سیارک مرموز بنو
برای این منظور ناسا از فرآیندی به نام «تماس و فرار» (TAG) استفاده کرده تا از سطح سیارک مرموز بنو نمونهبرداری کند. معمولا انتظار میرود که همانند سایر ماموریت های پیشین این سازمان، فضاپیمای مورد نظر روی سطح جرم آسمانی فرود آمده و پس از نمونهبرداری با صبر و حوصله، کار بازگرداندن نمونه انجام شود. با این وجود همانطور که از نام تماس و فرار مشخص است، چنین روش زمانبری برای موفقیت اخیر ناسا استفاده نشده بود.
به زبان ساده، فرآیند TAG ایجاب میکرد تا فضاپیمای اسریس رکس برای قرار گرفتن بالای مکان نمونهبرداری از سطح بنو، دو بار پیش رانندههای خود را به کار بیاندازد. این مکان با نام نایتینگل (Nightingale) شناخته میشود و یکی از معدود محلهایی در بنو بوده که سنگهای بزرگ در آن وجود نداشته و ماموریت نمونهبرداری را سادهتر میکند.
با این تفاسیر اسریس رکس برای مدت زمان فوقالعاده کوتاهی با سطح منطقه نایتینگل تماس پیدا کرد و پس از پرتاب مقداری گاز نیتروژن برای به هوا بلند کردن مواد موجود روی سطح، این مواد را برای بازگرداندن به زمین جمعآوری کرد. گفته شده که پس از جمعآوری نمونه اسریس رکس به سرعت سیارک مرموز بنو را ترک کرد.
علاقه به تحقیق در مورد بنو
کنجکاوی دانشمندان در مورد سیارک بنو تنها به این مسئله که جرم آسمانی مورد نظر از هر سیارک دیگری به زمین نزدیکتر میشود، محدود نیست. در واقع این محققان باور دارند که بنو یکی از شاهدان شکلگیری منظومه شمسی و حتی حیات روی سیاره زمین بوده و احتمال پیدا کردن شواهدی روی این جرم آسمانی در رابطه با اتفاقات چندین میلیارد سال پیش بسیار بالاست.
با این وجود مدار گردشی نسبتا غیر معمول بنو هم باعث میشود تا ارسال فضاپیما به آن، به واسطه فاصله نزدیک بین زمین و این سیارک راحتتر باشد.
البته کار فضاپیمای اسریس رکس به همین جا ختم نمیشود و گفته شده که محققان در مرحله بعدی باید تعیین کنند که آیا نمونهبرداری از سطح سیارک مرموز بنو کافی بوده و یا مقدار مواد جمعآوری شده کافی نیستند. دوری از این فضاپیما انجام چنین کاری را سختتر میکند و اگر جواب این سوال منفی باشد، اسریس رکس باید در ماه ژانویه 2021 برای یک ماموریت تماس و فرار دیگر آماده شود.
این فرآیند چالشبرانگیز، خطرناک و دردسرساز است و در صورت کافی نبودن نمونههای حال حاضر، دانشمندان مجبور خواهند بود تا تمامی مراحل نزدیک شدن به سطح، پرتاب گاز نیتروژن و جمعآوری مواد موجود را مجددا انجام دهند.