واکسن کووید 19 فایزر اولین دارویی بوده که نتایج کارایی شگفتانگیز آن برای مقابله با ویروس کرونا منتشر شده و خبر رسیده که به زودی مجوز اضطراری استفاده از آن صادر خواهد شد.
به تازگی خبر رسیده که بررسیهای نهایی واکسن کووید 19 فایزر کارایی 95 درصدی داروی مورد نظر در مقابله با ذرات ویروس کرونا جدید را نشان میدهند. شرکتهای داروسازی فایزر (Pfizer) و بیونتک (BioNTech) که این واکسن را ساختهاند، در تلاش برای کسب مجوز استفاده اضطراری از داروی ساخته شده هستند.
واکسن کووید 19 فایزر
در چهارشنبه گذشته سخنگوی فایزر اعلام کرد در چند روز آینده برای کسب مجوز مورد نظر از سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اقدام خواهد کرد. در حال حاضر بیش از 10 ماه بوده که ساکنان سیاره زمین مشغول دست و پنجه نرم کردن با پاندمی کرونا هستند و هر خبر خوشحال کنندهای در مورد ساخت واکسن کووید 19 میتواند ما را به پایان پاندمی نزدیکتر کند.
مدتی پیش بود که فایزر به همراه شریک آلمانی خود اعلام کرد که نتایج ابتدایی بررسی کارایی واکسن مورد نظر نشان دهنده به وجود آمدن مصونیت در 90 درصد افراد مصرف کننده این دارو است. با این حال تازهترین اخبار نشان دهنده کارایی بالاتر این واکسن هستند و در کمال شگفتی گفته شده که این کارایی در تمامی گروههای سنی یکسان است. چنین مسئلهای بسیار مهم بوده، چرا که کووید 19 افراد مسن را بیشتر از مابقی گروههای سنی تحت تاثیر قرار میدهد.
آلبرت بورلا (Albert Bourla)، مدیرعامل فایزر میگوید که تولید این واکسن 8 ماه طول کشید و نتایج امیدوار کننده اخیر به خوبی نشان دهنده به ثمر رسیدن تلاشهای کسانی هستند که در ساخت داروی مورد نظر نقش داشتند؛ انتظار میرود که واکسن کووید 19 فایزر پایانی به دردسرهای پاندمی اخیر باشد.
نتایج روز چهارشنبه با بررسی وضعیت 44 هزار نفری که در نهاییترین فاز آزمایش واکسن فایزر شرکت کرده بودند، اعلام شد. در میان این افراد تنها 170 نفر با وجود شرکت در آزمایش، به کووید 19 مبتلا شدند و جالب است بدانید که 162 نفر از داوطلبان مورد نظر در گروه دارونما قرار داشتند. به بیان دیگر این 162 نفر هیچ واکسن واقعی را دریافت نکرده بودند و از میان 22 هزار نفری که واکسن واقعی به آنها تزریق شده بود، تنها 8 نفر به ویروس کرونا جدید آلوده شدند.
عوارض جانبی
گفته شده که در میان 170 نفر مبتلا شده، 10 نفر علائم شدیدی از کووید 19 را بروز دادند که 9 نفر از آنها در گروه دارونما بودند و تنها یک نفر از گروه واکسن واقعی، با وجود دریافت دارو ساخت شرکت فایزر، نشانههای شدید و خطرناکی از این بیماری مرگبار دستگاه تنفسی را بروز داد. بررسیهای دیگر هم نشان داد که مواد واکسن کووید 19 فایزر به راحتی توسط بدن داوطلبان جذب میشوند و آثار جانبی بروز کرده در افراد هم موقتی و ملایم هستند.
دانشمندان فایزر اعلام کردهاند که 4 درصد از داوطلبان پس از دریافت دوز دوم از واکسن، دچار خستگی شدید شدند و 2 درصد از این افراد هم سردرد شدید گرفتند. واکسن فایزر به صورت کلی در دو دوز به افراد تزریق میشود و بین تزریق اول و دوم یک فاصله زمانی 3 هفتهای وجود دارد. نکته جالب این بوده که آثار جانبی بروز کرده در افراد مسن حاضر در تحقیقات فایزر، کمتر و خفیفتر از سایرین بوده است.
نتایجی که بر اساس تحقیقات ابتدایی، پیش از صحبتهای چهارشنبه منتشر شد، با در نظر گرفتن ابتلای 94 نفر از داوطلبان به کووید 19 تهیه شده بود و بورلا میگوید که در نظر گرفتن وضعیت تمامی 170 نفری که در کل تحقیقات به بیماری مبتلا شدند، تصویری کلیتر را به ما داده است.
واکنش مثبت به واکسن کووید 19 فایزر
فایزر اعلام کرده که این فاز سوم بررسیها هنوز در حال انجام بوده و تحقیقات مورد نظر در 150 محل مختلف در کشورهای آمریکا، آلمان، آرژانتین، ترکیه، برزیل و آفریقای جنوبی همچنان ادامه دارند. گفته شده که این پژوهشها تا 2 سال آینده هم ادامه خواهند داشت و دانشمندان از این طریق جواب سوالاتی مانند مدت زمان مصونیت به وجود آمده از طریق واکسن کووید 19 فایزر و همچنین آثار جانبی بلند مدت بروز کرده در افراد را پیدا خواهند کرد.
اگر مشکل خاصی در فعالیتهای فایزر پیش نیاید، پس از صدور مجوز اضطراری سازمان غذا و دارو، انتظار میرود که واکسن فایزر در نیمه اول ماه دسامبر به شهروندان آمریکایی که جزو کادر درمانی، افراد مسن و یا سایر افراد دارای وضعیت سلامت ویژه هستند، برسد.
مقامات آمریکایی اعلام کردهاند که تا بهار یا تابستان بعدی، چندین واکسن در دسترس عموم قرار خواهند گرفت و میزان داروهای موجود هم به تدریج افزایش مییابد. به این ترتیب میتوان انتظار داشت که تا چند ماه آینده به اندازه مصرف کل جمعیت این کشور، واکسن تولید شود. فایزر و بیونتک اعلام کردهاند که تا پایان امسال 50 میلیون دوز از واکسن مورد نظر تولید میشود و این مقدار تا سال 2021 به 1.3 میلیارد دوز خواهد رسید.
متخصصان سراسر جهان از اخبار امیدوار کننده مربوط به واکسن کووید 19 فایزر استقبال کردهاند، اما گفته شده که باید اطلاعات دقیقتری در مورد تاثیر واکسن روی گروههای سنی مختلف و همچنین سوابق سلامتی داوطلبان منتشر شود تا بتوان از این طریق پیشبینیهای قابل قبولتری داشت.
با این حال واکنش کلی جامعه علمی به موفقیت اخیر مثبت بوده و بنهور لی (Benhur Lee)، میکروبیولوژیست میگوید که کارایی واکسن فایزر در حد واکسنهای تولید شده برای هپاتیت بی، سرخ، اریون و سرخجه است.
آر ان ایهای پیامرسان
شرکت آمریکایی دیگری که پا به پای فایزر در تلاش برای ساخت واکسن کرونا بود، یک استارتاپ به نام مدرنا (Moderna) است که با همکاری موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) واکسنی با کارایی 94.5 درصدی را ساخته است. این استارتاپ دوشنبه گذشته اخبار خوشحال کننده نتایج فاز سوم آزمایشهای خود را اعلام کرد و همانند واکسن کووید 19 فایزر، این دارو هم بر اساس فناوری آر ان ایهای پیامرسان (mRNA) عمل میکند. در این فناوری مواد ژنتیکی به سلولهای بدن فرستاده میشوند تا به بدن کمک شود که در مواجهه با عوامل بیماریزا، ذرات مورد نظر را به پروتئین تبدیل کند.
چنین روشی سیستم دفاعی بدن را طوری آماده میکند که به محض ورود ذرات ویروس کرونا به بدن، برای مقابله با این ذرات در حداکثر وضعیت آمادگی باشد.
البته بین واکسن فایزر و مدرنا تفاوتهای مهمی وجود دارد؛ داروی فایزر باید در دمای 70- درجه سانتیگراد نگهداری شود، در حالی که واکسن مدرنا را میتوان در دمای 20- درجه نگهداری کرد. متاسفانه بحث شرایط دمایی مورد نظر چالش بزرگی بوده که برای رساندن واکسن به دست مردم و نگهداری آن در مراکز درمانی مشکلاتی را به وجود میآورد. با این حال واکسن مدرنا به واسطه شرایط دمایی مناسبتر، وضعیت انتقال و نگهداری بهتری خواهد داشت.
رساندن واکسن به مردم
دانشمندان میگویند که این تفاوت دمایی به واسطه وجود نانو ذرات متفاوتی بوده که در این داروها، وظیفه جابهجایی مولکولهای mRNA را بر عهده دارند. همانطور که انتظار میرود، شرایط دمایی منحصر به فرد واکسن کووید 19 فایزر چالشهای لجستیکی ویژهای را به وجود آورده که این شرکت در گزارش چهارشنبه گذشته به آنها پرداخت.
مدیرعامل فایزر اعلام کرده که برای برطرف کردن این مشکل محفظههای مخصوصی ساخته شده که با استفاده از یخ خشک، میتوانند تا 15 روز واکسن را در دمای مورد نیاز نگهداری کنند. البته یخ خشک مصرفی این محفظهها باید مرتبا تعویض شود.
از طرف دیگر مزیت ویژه واکسن فایزر نسبت به مدرنا، حجم کم مقدار مادهای بوده که برای ایجاد مصونیت در افراد لازم است؛ داروی توسعه داده شده توسط مدرنا باید به میزان 100 میکروگرم به افراد تزریق شود، در حالی که این عدد برای داروی فایزر تنها 30 میکروگرم است. چنین مسئلهای میتواند هزینه مورد نیاز برای تولید دارو را کاهش داده و نقطه ضعف واکسن فایزر در زمینه دمای پایین نگهداری را از پوشش دهد.