موکسی (MOXIE) نام وسیلهای شگفتانگیز ساخت ناسا است که قابلیت تولید اکسیژن در مریخ را دارد؛ در بررسی کارایی این دستگاه که روزی انسان را روی مریخ زنده نگه میدارد، با ما همراه باشید.
ناسا مشغول عملی کرده ایده تولید اکسیژن در مریخ است؛ این کار از طریق دستگاهی به اسم موکسی (MOXIE) انجام میشود و گفته شده که در صورت موفق عمل کردن وسیله مورد نظر، یکی از مهمترین چالشهای زنده نگه داشتن انسانها روی سیاره سرخ برطرف خواهد شد.
این دستگاه هماکنون سوار بر مریخنورد استقامت (Perseverance) ناسا، در مسیر رسیدن به همسایه ما در منظومه شمسی قرار دارد و گفته شده که کار موکسی، تبدیل کردن هوای سطح مریخ به اکسیژن قابل تنفس برای انسان است. دانشمندان آژانس فضایی آمریکا میگویند که موکسی به صورت آزمایشی به مریخ فرستاده شده و در صورت موفق عمل کردن آن، فناوری به کار رفته در مقیاس بزرگتر عملی خواهد شد.
جالب است بدانید که اکسیژن تولیدی چنین تجهیزاتی نه تنها برای تنفس فضانوردان بلکه برای استفاده به عنوان سوخت موشک هم کاربرد خواهد داشت. علاوه بر بحث رساندن انسانها به سطح مریخ، چالش مهم دیگری که در راه گسترش تمدن بشری به این سیاره سرخ وجود دارد، پیدا کردن راهی برای بازگرداندن انسانهای ساکن مریخ به زمین خواهد بود. به این ترتیب اگر موکسی از آزمایش خود سربلند بیرون بیاید، اکسیژن تولیدی فناوری آن میتواند سوخت مورد نیاز راکتهایی را تامین کند که انسانها را از مریخ به زمین میرسانند.
دسترسی به اکسیژن در مریخ
بر اساس اطلاعات موجود، 25 تن اکسیژن برای بلند کردن یک تیم از فضانوردان سوار بر یک راکت معمولی از سطح مریخ، مورد نیاز است؛ با این وجود میدانیم که فرستادن یک کاوشگر معمولی به این جرم آسمانی تا چه حد هزینهبر و دردسرساز بوده و میتوان حدس زد که انتقال چنین حجم عظیمی از اکسیژن به مریخ عملا غیر ممکن خواهد بود.
به این ترتیب ایده تولید اکسیژن در مریخ به ذهن میرسد و دستگاه موکسی هم که به تازگی اخبار جالبتوجهی در مورد آن منتشر شده، اولین نمونه از وسایلی بوده که به صورت آزمایشی، در سطح سیاره سرخ هوا را به اکسیژن قابل استفاده برای انسان تبدیل خواهد کرد.
گفته شده که پروژه موکسی کاملا از تحقیقات علمی که مریخنورد استقامت برای انجام آنها به سیاره سرخ فرستاده شده، مجزا است؛ در واقع هدف اصلی از ارسال این کاوشگر به مریخ، تهیه نمونههایی از سنگهای باستانی بوده که احتمالا نشانههایی از حیات میکروبی را درون خود دارند. ناسا قصد دارد تا در آینده نمونههای مورد نظر را به زمین بازگرداند و مشخص کند که آیا واقعا در گذشته پر رمز و راز این جرم آسمانی، موجودات زندهای وجود داشتهاند یا خیر؟
با این حال هدف موکسی برای تولید اکسیژن در مریخ به ماموریتهای آینده ناسا مربوط میشود و در واقع تلاش اصلی از ساخت و آزمایش دستگاه مورد نظر (تصویر پایین)، راحتتر کردن اقامت آینده انسان روی سطح مریخ است.
عملکرد و کارایی موکسی
مایکل هچ (Michael Hecht)، سرپرست تیم ساخت موکسی از دانشگاه ام آی تی میگوید که سوخت موشک سنگینترین ماده مصرفی بوده که فضانوردان در سطح سیاره سرخ به آن احتیاج خواهند داشت. به این ترتیب تولید اکسیژن در مقصد موضوع بسیار مهمی بوده که اولین سفر انسان به مریخ را ایمنتر، سادهتر و کمهزینهتر خواهد کرد. البته چالش بزرگی که سر راه عملی کردن این ایده وجود دارد، به غلظت پایین اتمسفر سیاره سرخ مربوط میشود؛ هچ میگوید که جو مریخ حدودا به اندازه 1 درصد اتمسفر زمین ضخامت دارد و 95 درصد آن هم گاز کربن دی اکسید است.
در مورد نحوه عملکرد موکسی میتوان گفت که دستگاه مورد نظر با مکش هوا به داخل، دو اتم اکسیژن موجود در هر مولکول کربن دی اکسید را از طریق یک فرآیند الکتروشیمیایی، جدا میکند. این دستگاه طوری ساخته شده که هر میزان از هوای ورودی و خروجی خود را ثبت میکند از این طریق میتوان دریافت که موکسی در طول زمان چه مقدار اکسیژن تولید کرده است.
میزان خلوص اکسیژن تولیدی، کارایی دستگاه و هر چالش دیگری که سر راه تولید اکسیژن در مریخ باشد هم از طریق آزمایش موکسی در جو سیاره سرخ، مشخص خواهد شد.