نگاهی به فعالیت مریخ نورد استقامت ناسا طی یک ماه گذشته در سیاره سرخ

بیش از 1 ماه از آغاز ماموریت مریخ نورد استقامت – Perseverance ناسا در سیاره سرخ می‌گذرد. از این رو قصد داریم در ادامه اقدامات آن را طی یک ماه گذشته مورد بررسی قرار دهیم.

مریخ نورد استقامت در تاریخ 18 فوریه سال 2021 در دهانه جزرو (Jezero) سیاره سرخ با موفقیت فرود آمد و به عنوان پیشرفته‌ترین مریخ‌نورد سازمان ناسا ماموریت خود را برای یافتن نشانه‌ای قطعی از حیات باستانی در مریخ آغاز کرد، اما طی یک ماه گذشته با بررسی سنگ‌های اطراف محل فرود خود نتوانست به یافته‌های مهمی در خصوص حیات باستانی دست پیدا کند و باید همچنان منتظر ماموریت‌های آتی این مریخ نورد باشیم. استقامت به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده تا بتواند از این سیاره تصاویر مختلفی را به زمین ارسال کند و سنگ‌های اطراف خود را با ابزارهای پیشرفته مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

فعالیت مریخ نورد استقامت ناسا طی یک ماه اخیر

بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده توسط مریخ نورد استقامت، دانشمندان ناسا دریافتند تعدادی زیادی سنگ در اطراف این مریخ نورد از لحاظ شیمیایی به سنگ‌های آتشفشانی روی زمین شبیه هستند و برخی از آنها توسط باد و آب دچار فرسایش شده‌اند. در همین رابطه کنت فارلی، زمین‌شیمی‌دان موسسه فناوری کالیفرنیا و دانشمند ماموریت استقامت عنوان کرد تاکنون تمام کارها با موفقیت و طبق برنامه انجام شده است.

بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، آزمایش‌های علمی اصلی مریخ نورد استقامت چند ماه به طول خواهد انجامید و تا آن زمان مهندسان با سایر ابزارهای علمی این مریخ نورد به آزمایش خواهند پرداخت و طی این مدت بالگرد نبوغ نیز برای انجام نخستین پرواز در آسمان مریخ آماده خواهد شد. همچنین استقامت در آینده از ابزارهایی چون مته، دوربین نمای نزدیک و حسگرهای شیمیایی خود برای کشف علائم حیات باستانی در سنگ‌های مریخ استفاده خواهد کرد.

دانشمندان ناسا هم‌اکنون نحوه سفر مریخ نورد استقامت به صخره‌های مرتفع 40 متری در دلتای یک رودخانه باستانی مریخ را مورد بررسی قرار می‌دهند. این دلتا در میلیاردها سال قبل توسط رسوب رودخانه‌ای که در سیاره سرخ جاری بوده به وجود آمد و اگر چنین رودخانه‌ای اکنون وجود داشت، مکانی مناسب برای زندگی میکروبی محسوب می‌شد، اما مشکل فعلی دانشمندان برای رسیدن به این محل وجود یک تپه شنی میان مریخ نورد استقامت و این دلتا است.

البته دانشمندان قصد دارند با دور زدن این تپه به محل مورد نظر برسند که برای نحوه دور زدن تپه باید به خوبی اطراف آن مورد بررسی قرار بگیرد تا استقامت در طول مسیر با صخره‌ها و موانع کمتری مواجه شود. از این رو تا ماه ژوئن این مریخ نورد نمی‌تواند به مقصد برسد؛ چراکه استقامت می‌بایست برای آزمایش بالگرد نبوغ خود به یک مکان مناسب سفر کند، سپس بالگرد نبوغ را از شکم خود خارج کرده و پس از دور شدن از آن یک فیلم مناسب از پرواز را تهیه کند.

جیم بل، دانشمند سیاره‌ای از دانشگاه ایالتی آریزونا که به عنوان یکی از اعضای تیم پشتیبان دوربین‌های استقامت محسوب می‌شود در همین رابطه بیان کرد ما بی‌صبرانه منتظریم تا نخستین ویدیو از پرواز فرازمینی تاریخ را به ثبت برسانیم. آزمایش بالگرد نبوغ از آنجایی حائز اهمیت است که این بالگرد هنگام حرکت مریخ نورد استقامت به آن در امر مسیریابی یاری خواهد رساند.

طی چند هفته آینده شاهد انجام نخستین پرواز آزمایشی بالگرد نبوغ در آسمان مریخ خواهیم بود، اما تا آن زمان دانشمندان ناسا سنگ‌های اطراف محل فرود استقامت را مورد بررسی قرار خواهند داد که در حال حاضر در اطراف این مریخ نورد سنگ‌های کم‌رنگ‌تری نسبت به خاک تیره مریخ دیده شده است.

کاوشگر استقامت با استفاده لیزر سنگ‌های اطراف را را مورد شناسایی قرار می‌دهد؛ در واقع با لیزر بخش‌های کوچکی از این سنگ‌ها را تبخیر می‌کند و سپس ترکیبات شیمیایی آنها را بررسی خواهد کرد. در همین رابطه استقامت توانست دو سنگ ماز (Maaz) و ییگو (Yeegho) را که از لحاظ شیمیایی مشابه سنگ‌های بازالت روی زمین هستند، شناسایی کند.

راجر وینز، یک متخصص زمین‌شیمی در آزمایشگاه ملی لوس آلاموس در نیومکزیکو که به عنوان رئیس تیم ابزار لیزری استقامت محسوب می‌شود در این خصوص عنوان کرد بررسی‌ها حاکی از آن است سنگ ییگو دارای نشانه‌هایی از حبس شدن آب در مواد معدنی آن است. این یافته‌ها نشان می‌دهد انتظارات دانشمندان درست بوده و در دهانه جزرو سنگ‌های آتشفشانی که احتمالا زمانی با آب در ارتباط بودند، یافت می‌شود.

سنگ ماز یکی دیگر از سنگ‌هایی است که مریخ نورد استقامت توانست با ابزار لیزری خود آن را بررسی کند. بر اساس بررسی‌های این مریخ نورد، سنگ ماز از لحاظ شیمیایی مشابه سنگ‌های بازالت روی زمین است. محققان اعلام کردند شکل ظاهری بسیاری از صخره‌ها و سنگ‌های اطراف محل فرود این مریخ نورد به دلیل بادهای شدید تغییر پیدا کرده است؛ برای مثال دانشمندان یک سنگ تیز با شکلی عجیب شناسایی کرده‌اند که به یک فک نشسته روی سنگ شباهت دارد و به همین دلیل برای آن لقب فک بندرگاه (harbour seal) را در نظر گرفتند.

جیم بل در ادامه بیان کرد بررسی‌ها نشان می‌دهد بادهای شدید مریخی که الگوی وزش آنها از سمت شمال غربی است باعث پراکندگی این سنگ‌ها شده‌اند. فارلی نیز در این خصوص بیان کرد بر اساس تصاویر ثبت شده یک سنگ تیره دیگر را شناسایی کرده‌ایم که به جای باد، توسط آب فرسایش پیدا کرده است؛ چنین یافته‌ای نشان می‌دهد این سنگ در گذشته در مجاورت آب روان یا یک رودخانه باستانی که در دهانه جزرو جاری بوده قرار داشته است.

مریخ نورد استقامت در ادامه بررسی‌های خود پیش از آزمایش بالگرد نبوغ قصد دارد نخستین نمونه‌برداری از سنگ‌های مریخ که بر بستر دهانه جزرو وجود دارند را به انجام برساند. دانشمندان تاکنون نتوانستند به صورت دقیق آتشفشانی بودن این سنگ‌ها را تشخیص دهند، اما اگر این سنگ‌ها آتشفشانی باشند، می‌تواند امکان تعیین سن این دهانه برخوردی را فراهم کند؛ چراکه سنگ مذاب عناصر رادیواکتیو را در خود حبس خواهد کرد و می‌تواند به عنوان یک ساعت برای تشخیص زمانی مورد استفاده قرار بگیرد.

این مریخ نورد ناسا طی ماموریت خود توانست حدود 30 لوله حاوی خاک و سنگ مریخ را جمع‌آوری کند، البته آنها را روی سطح مریخ قرار داده تا طی یک ماموریت در آینده آنها را برای ارسال به زمین بازیابی کند تا دانشمندان روی زمین بتوانند به خوبی آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. اگر این نمونه‌ها با موفقیت به زمین برسند، نخستین نمونه‌های مریخی آورده شده به سیاره زمین شناخته خواهند شد.