رصدخانه ملی ایران آینه تلسکوپ ندارد!

رصدخانه ملی ایران اخیرا با حضور رئیس جمهور افتتاح شد، اما به دلیل نداشتن آینه تلسکوپ انتقادات زیادی از آن شد و بسیاری این پروژه را یک افتتاح نمایشی و زودهنگام دانستند.

رصدخانه ملی ایران به عنوان یکی از طرح‌های کلان ملی محسوب می‌شود. پس از اینکه کارشناسان به مدت 6 سال در حال یافتن مکان مناسب افتتاح آن بودند، در نهایت قله ۳۶۰۰ متری گرگش کاشان از قلل مرتفع رشته کوه کرکس برای تاسیس این رصدخانه انتخاب شد. این طرح که در سال 1377 تصویب شد، پس از دو دهه تاخیر سرانجام به تازگی توسط حسن روحانی، رئیس جمهور افتتاح شد.

افتتاح رصد خانه ملی به دلیل نداشتن آینه تلسکوپ و تکمیل نبودن سایر بخش‌ها مورد انتقاد منتقدان و پژوهشگران عرصه نجوم قرار گرفت و بسیاری آن را یک افتتاح نمایشی دانستند. برخی از منتقدان نیز اعلام کردند افتتاح زودهنگام این رصدخانه برای ثبت رکورد آن به اسم دولت یازدهم و دوازدهم بوده است.

واکنش مدیر پروژه رصدخانه ملی ایران به منتقدان

دکتر حبیب خسروشاهی، مدیر پروژه رصدخانه ملی ایران در خصوص انتقاد از افتتاح این طرح کلان ملی عنوان کرد رصد خانه ملی ایران مجموعه‌ای از زیرساخت‌های نرم افزاری و سخت افزاری را شامل می‌شود که تا به امروز یک سابقه ذهنی در مورد رصدخانه وجود داشته و آن نیز وجود تلسکوپ است؛ در حقیقت برخی از افراد رصدخانه‌ها را در یک تلسکوپ خلاصه می‌کنند که در واقع چنین چیزی نیست. وی افزود در تعریف پروژه رصدخانه، ساخت تلسکوپ 3.4 متری یکی از اهداف اصلی است که به تازگی طی مراسمی که برگزار کردیم مقرر شد تا پایان سال 1401 این تلسکوپ به بهره‌برداری علمی برسد.

مدیر پروژه رصدخانه ملی ایران با اشاره به اینکه تلسکوپ‌های تحقیقاتی یک محصول قابل تامین در بازار نیستند بیان کرد هر تلسکوپ تحقیقاتی به شکل سفارشی ساخته می‌شود و مرحله راه‌اندازی آن یکی از مراحل مهم هدف نهایی یعنی بهره‌برداری علمی از تلسکوپ محسوب می‌شود.

خسروشاهی در ادامه گفته‌های خود بیان کرد:

بهره‌برداری علمی از یک تلسکوپ مقدماتی دارد؛ به این صورت که پس از نصب و راه‌اندازی تلسکوپ در کارخانه، نورگیری مهندسی انجام می‌شود که در آن بر اساس تصمیم مدیریتی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود؛ این تلسکوپ را دی ماه ۹۹ آماده کردیم اما به دلیل اینکه از آماده شدن تلسکوپ تا راه‌اندازی ۹ ماه زمان نیاز است، درصدد برآمدیم تا تست‌های آن را در رصدخانه با تلسکوپ‌های دیگر و با کمک اپتیک جایگزین انجام بدهیم؛ در غیر این صورت انتقال تلسکوپ به قله در بهار سال ۱۴۰۱ انجام می‌شد. از سوی دیگر نورگیری مهندسی در سایت رصدخانه به لحاظ محیطی و عملیاتی مطلوب است.

مدیر پروژه رصدخانه ملی ایران در ادامه بیان کرد در حقیقت شرایط جوی که در قله گرگش وجود دارد باعث شد تا تلسکوپ را زودتر بدون آینه به مکان رصدخانه منتقل کنیم و با تلسکوپ‌های دیگر آزمایش‌های فنی را به انجام برسانیم. این فرایند مواردی چون بررسی و انجام تنظیمات نهایی مربوط به دقت حرکت تلسکوپ با استفاده از ستاره‌های هدف را شامل می‌شود که با استفاده از اپتیک کمکی برای صحت‌سنجی نهایی عملکرد تمام نرم‌افزارهای توسعه یافته برای تلسکوپ به انجام می‌رسد. وی افزود اولین نور با آینه در حال لایه نشانی تلسکوپ رصدخانه ملی ایرانی در پاییز سال 1400 انجام خواهد شد.

گفتنی است توضیحات مدیر پروژه رصدخانه ملی ایران در خصوص بخش‌های ناتمام این پروژه به نوعی تاییدی بر نقدهای منتقدانی است که این پروژه را زودهنگام، نمایشی و همچنین برای ثبت در پرونده کاری دولت دوازدهم دانسته‌اند.