با توجه به بندها و تبصرههایی که در طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی وجود دارد، اینستاگرام و واتساپ قطعا به زودی فیلتر خواهند شد.
به تازگی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی به مجلس رفت و با اکثریت آرای نمایندگان، به تصویب رسید و برای بررسیهای بیشتر در اختیار کمیسیون ویژه قرار گرفت. با انتشار پیش نویس این طرح، انتقادات زیادی توسط کارشناسان و کاربران مطرح شد و نگرانیهای زیادی در خصوص محدودیت اینترنت و فیلترینگ شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام و واتساپ به وجود آمد.
با وجود این که موافقان طرح صیانت میگویند قرار نیست هیچ برنامهای مسدود شود، اما این طور که از شواهد پیداست، باید به زودی منتظر فیلتر شدن اینستاگرام، واتساپ و برنامههایی از این قبیل باشیم. فلاحی، نماینده مجلس و موافق این طرح گفته هیچیک از شبکه های اجتماعی فیلتر نخواهند شد و هیچ جای این طرح از فیلترینگ و مسدود شدن حرفی نیامده است. اما نوری، یکی دیگر از نمایندههای مجلس میگوید در بند ج ماده 27 طرح نهایی به صراحت به مسدودی اشاره شده است. به گفته نوری، در تبصره 2 ماده 28 اشاره شده که پلتفرمهای خارجی اگر نتوانند تعهدات لازم را بپردازند پس از چهار ماه مسدود میشوند.
تبصرههایی برای فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ
همچنین با نگاهی به پیش نویس طرح صیانت فضای مجازی به این نتیجه میرسیم که ادعای موافقان این طرح مبنی بر مسدود نشدن شبکه های اجتماعی درست نیست. در این طرح بیان شده که خدمات کاربردی پایه باید برای فعالیت، مجوز دریافت کنند. به دنبال این بند در طرح صیانت، قطعا فرایند چانهزنی پشت درهای بسته بین ارائه دهندگان خدمات پایه فنی و کمیسیون ارائه دهنده مجوزها به وجود میآید و کمیسیون اعطاکننده مجوز تبدیل به یک جایگاه برای توزیع رانت تبدیل میشود. ضمن این که خیلی بعید است اینستاگرام و واتساپ پای میز مذاکره با ایران بنشینند.
تعیین سقف ترافیک خدمات خارجی توسط کمیسیون ذیربط از دیگر تبصرههای این طرح به شمار میرود. این اقدام باعث میشود با پایین آمدن سقف ترافیک خدمات خارجی، عملا استفاده از پیام رسانهای خارجی یا شبکه های اجتماعی خارجی مانند اینستاگرام و واتساپ به دلیل کندی بیش از حد غیر ممکن شود. به این ترتیب این کمیسیون بدون پرداخت هزینههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و فقط با پایین آوردن سرعت استفاده کاربران، دسترسی به این سرویسها را غیر ممکن میکند. نمونه این اقدام را پیش از این در خصوص پیام رسان وایبر دیده بودیم که کاربران به دلیل اختلالات و کندی سرعت، مجبور شدند قید استفاده از آن را بزنند.
همچنین این کمیسیون میتواند اینستاگرام را به دلیل وجود نمونه مشابه داخلی فیلتر کند. جالب این که تشخیص مناسب بودن سرویس داخلی فقط با همین کمیسیون است و هیچ معیار واضحی برای آن بیان شده است. به این ترتیب پیام رسان واتساپ هم به دلیل این که معادلهای داخلی مانند سروش، بله و… دارد، به زودی فیلتر خواهد شد.
بنابراین هرچند موافقان طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی میگویند قرار نیست شبکه های اجتماعی و پیام رسانهای خارجی فیلتر شوند، اما آنقدر بند و تبصره در این طرح وجود دارد که نشان میدهد در آینده نزدیک هیچ اتفاقی جز فیلتر شدن اینستاگرام، واتساپ و برنامههای مشابه خارجی رخ نخواهد داد.