نگاهی به 6 فناوری تمدن های باستانی که امروزه هم استفاده می‌شوند

در این مطلب می‌خواهیم به بررسی 6 فناوری تمدن های باستانی بپردازیم که با وجود گذشت سال‌های زیاد هنوز هم نقش مهمی در زندگی انسان‌ها دارند.

خیلی از افراد تمدن های باستانی را با انسان‌های اولیه و زندگی بدوی مربوط می‌دانند. به هر حال هنوز زمان زیادی از همه‌گیر شدن ماشین‌، گوشی و حتی تلویزیون نگذشته است. به همین خاطر جوامع باستانی حتما از فناوری بی بهره بوده‌اند، درست است؟

شاید باورتان نشود اما این تمدن‌ ها فناوری هایی را توسعه داده‌اند که این روزها جزئی جدایی ناپذیر از زندگی ما هستند.

۶ فناوری تمدن های باستانی

گرمایش مرکزی

هزاران سال قبل وقتی که یونان باستان هنوز یک کشور قدرتمند بود، گرمایش مرکزی اختراع شد. در این سیستم گرمایشی فناوری تمدن های باستانی داکت‌هایی در زمین قرار داده میشد که گرمای آتش را به خانه‌های مردم انتقال می‌دادند. البته در این پروسه آتش باید همیشه روشن می‌ماند و به همین خاطر خدمتکاران یا بردگان اغلب وظیفه نظارت بر شعله‌ها و روشن ماندن آنها را بر عهده داشتند.

طبیعتا این سیستم گرمایش مرکزی برای هر فردی که در یونان باستان زندگی می‌کرد، در دسترس نبود و فقط افراد فوق‌العاده ثروتمند و تاثیرگذار می‌توانستند از آن بهره ببرند. یک نمونه معروف از این سیستم گرمایش مرکزی باستانی معبد آرتمیس در شهر افسوس است. این معبد توسط یونانیان و برای ادای احترام به یکی از خدایان آنها که آرتمیس نام داشت، ساخته شده بود.

البته این فناوری فاصله زیادی با رادیاتور‌های باریک و سیستم‌های گرمایش مرکزی پیشرفته امروزی دارد؛ اما همین فناوری در تمدن های باستانی بود که سبب شد به جایگاه کنونی برسیم.

سیستم‌های فاضلاب

بدون سیستم‌های فاضلاب قطعا شرایط به هم می‌ریزد. جالب است بدانید که ۲۵۰۰ سال پیش اولین سیستم فاضلاب دنیا در ایتالیا ایجاد شد. خیلی‌ها بر این باور هستند که رومیان باستان اولین سیستم فاضلاب را درست کردند؛ اما رومی‌ها تنها استفاده از سیستم‌های فاضلابی که توسط تمدن اتروسک ساخته شده بودند را ادامه دادند.

اتروسک‌ها در توسکانی، غرب اومبریا و شمال لاتزیو سکونت داشتند. این تمدن صد‌ها سال به حیات خود ادامه داد؛ اما با آغاز امپراتوری رم عملا به طور کامل محو شد. سیستم فاضلاب اتروسک‌ها از تعدادی تونل زیر‌زمینی که از صخره‌های مستحکم تراشیده شده بودند، تشکیل میشد.

وقتی که رومی‌ها با این شبکه فاضلاب مواجه شدند، از آنها در مناطق زیادی از امپراتوری خود استفاده کردند و دقیقا به همین خاطر است که بسیاری از افراد گمان می‌کنند رمی‌ها برای اولین بار چنین چیزی را اختراع کرده‌اند.

توربین بخار

امروزه در سرتاسر جهان از توربین‌های بخار در کمپرسور‌ها و پمپ‌ها استفاده می‌شود؛ اما توربین بخار یک فناوری نوین نیست بلکه به تمدن‌ های باستانی تعلق دارد. در واقع اولین توربین بخار حدود ۲۰۰۰ سال قبل توسط یونانیان اختراع شد.

این مکانیزم ابتدایی که aeolipile نام داشت در قرن اول میلادی توسط یک ریاضیدان و مهندس یونانی به نام Heron of Alexandria خلق شد. این توربین از یک کره توخالی که روی یک جفت لوله توخالی می‌چرخید،‌ تشکیل شده بود. این لوله‌ها بخار را از یک دیگ که پایین‌تر قرار داشت، می‌گرفتند و بدین ترتیب باعث چرخش کره می‌شدند.

البته نمی‌توان این فناوری را با توربین‌های بخار غول پیکر امروزی مقایسه کرد؛ اما همین طرح به ظاهر ساده زمینه ساز پیشرفت چنین فناوری مهمی شد.

باتری

باتری یکی از فناوری های بحث برانگیزی است که به تمدن های باستانی نسبت داده شده است. خیلی افراد گمان می‌کنند که باتری یک اختراع نسبتا جدید است؛ اما می‌توان گفت که نسخه بسیار اولیه آن حدود ۲۰۰۰ سال قبل اختراع شده بود.

باستان شناسان بر این باورند که این مکانیزم در قرن دوم یا سوم میلادی و در طول حیات امپراتوری اشکانیان یا ساسانیان اختراع شده است. این شیء دست ساز که در سال ۱۹۳۶ در حوالی جنوب شرقی بغداد کشف شد شامل یک لوله مسی، یک میله آهنی و یک ظرف سرامیکی می‌شود.

البته شیء کشف شده هیچ شباهتی به باتری‌های لیتیوم یونی امروزی ندارد و همین نیز زمینه ساز بحث‌های فراوانی در مورد کاربرد آن شده است. اکثر کارشناسان بر این باورند که از این وسیله برای الکتروتراپی استفاده می‌شده است؛ اما دانشمندان و پژوهشگران زیادی هم با این نظر مخالف هستند. این عده کاربرد آن را نگهداری ایمن از طومار‌ها می‌دانند.

برخی دیگر نیز ادعا می‌کنند که هیچ باستان شناس مطرحی اعلام نکرده که این شیء دست ساز نوعی باتری بوده است؛ زیرا مداری در آن وجود ندارد. در هر حال هنوز اختلاف نظر زیادی پیرامون این شیء وجود دارد.

قطب‌نما

تا پیش از اختراع ناوبری ماهواره‌ای، مردم از قطب‌نما برای جهت‌یابی و سفر استفاده می‌کردند. قطب‌نما از میدان مغناطیسی کره زمین برای نشان دادن جهت‌های شمال، جنوب، شرق و غرب استفاده می‌کند. اختراع این دستگاه را مدیون وایکینگ‌ها هستیم که ایده اولیه آن را شکل دادند.

البته وایکینگ‌ها قطب‌نما را اختراع نکردند، بلکه سیستمی را در اختیار داشتند که افق را به ۸ قسمت مختلف به نام Attir تقسیم می‌کرد. برای ایجاد این نقاط از ستاره‌های مهمی همچون ستاره قطبی استفاده شده است. این سیستم در واقع پایه‌گذار سیستم‌های جهت‌یابی پیشرفته‌تر و اختراع قطب‌نما است.

ساعت زنگدار

اگر ساعت زنگدار شما باعث شد که دیروز بیدار شوید و سر کار بروید، باید از یونانیان باستان تشکر کنید. در قرن سوم پیش از میلاد مسیح، یک ریاضیدان و مخترع یونانی به نام تسیبیوس متوجه شد که شهروندان یونانی در بیدار شدن از خواب،‌ غذا خوردن و رفتن به رویدادها در سر وقت مشکل دارند و اینجا بود که تصمیم گرفت دستگاهی را بسازد که به مردم زمان را یادآوری کند.

در این مکانیزم سنگ‌های کوچک روی یک ناقوس نعلبکی شکل می‌افتادند تا صدای هشدار ایجاد شود. افتادن سنگ‌ها نیز بر اساس عملکرد یک ساعت آبی بود. البته بسیاری اختراع ساعت زنگدار را به افلاطون نسبت می‌دهند. افلاطون فیلسوف معروف یونانی بود که حتی پیش از اینکه تسیبیوس به دنیا بیاید، از دنیا رفته بود.

افلاطون نسخه خودش از ساعت زنگدار را در سال ۴۲۷ پیش از میلاد مسیح و حدود ۲۰۰ سال پیش از اختراع تسیبیوس ساخت. آنچه می‌دانیم این است که تسیبیوس به بهبود اختراع خود ادامه داد و صدای ناخوشایند برخورد سنگ با ناقوس را به چیزی شبیه به آواز پرنده و زنگوله تغییر دارد. بنابراین شاید باید برای این فناوری از این دو نابغه متعلق به یک تمدن باستانی تشکر کنیم.

سطح فناوری تمدن های باستانی شگفت‌انگیز بوده است

دنیای امروز تفاوت زیادی با تمدن های باستانی دارد؛ اما نمی‌توان انکار کرد که آنها پیشگامان برخی از فناوری های پیشرفته‌ای بوده‌اند که حتی امروز نیز استفاده می‌شوند. اگرچه هنوز چیزهای زیادی در مورد این تمدن‌ها نمی‌دانیم، ولی می‌توان با اطمینان گفت که آنها نیز همانند ما کنجکاو و مشتاق پیشرفت بودند.