مشاهده یک ربات عجیب چینی در فضا که ماهواره های قدیمی را جمع می‌کند!

زباله‌های فضایی از جمله معضلات کنونی بشر است که می‌تواند در آینده تهدیدی علیه زمین باشد. حالا ربات عجیب چینی زباله‌های فضایی را از مدار زمین دور می‌کند.

طی ماه گذشته، یکی از شرکت‌های خصوصی ردیابی ماهواره، فضاپیمایی چینی را شناسایی کرد که ظاهراً ماهواره‌های از کار افتاده را جمع آوری کرده و سپس آنها را به قبرستانی که حدود 300 کیلومتر با مدار فاصله دارد رها می‌کند. در واقع ماه گذشته چیزی شبیه به فیلم جنگ ستارگان در مدار زمین اتفاق افتاد.

ربات عجیب چینی لاشه ماهواره‌ها را به قبرستان می‌برد!

یکی از ماهواره‌های چین در اواخر ژانویه متوجه شد که ماهواره‌ای دیگر در همان نزدیکی‌ها از کار افتاده و به همین خاطر چند روز بعد آن را به ۳۰۰ کیلومتری مدار زمین و جایی شبیه به قبرستان پرتاب کرد تا اجسام دیگر با آن فضاپیما برخورد نکنند.

این رویداد و اتفاق عجیب و نادر توسط دکتر برایان فلیولینگ (Dr. Brien Flewelling) در وبیناری که توسط مرکز مطالعات استراتژیک بین المللی و بنیاد جهان امن میزبانی می‌شد، مطرح گردید. دکتر فلیولینگ رئیس شرکت خصوصی ExoAnalytic Solutions است. این کمپانی موقعیت ماهواره‌ها را با استفاده از یک شبکه جهانی بزرگ از تلسکوپ‌های نوری پیگیری می‌کند. (در واقع آنها فضای اطراف را کاوش می‌کنند)

ماهواره SJ 21 چینی روز 22 ژانویه از مکانی که در آن قرار دارد به سمت ماهواره دیگری رفت که احتمال می‌داد از کار افتاده و سرانجام قطب نمای Compass-G2 را از بین برد. چند روز بعد SJ 21 این جسم از کار افتاده را از مدار خارج کرد. البته مقامات چینی هنوز تأیید نکرده‌اند که ماهواره چینی آنها این کار را انجام داده یا نه.

چند روز بعد از این اتفاق، ویدئویی از اگزوآنالیتیک نشان داد که هر دو فضاپیما که به یکدیگر متصل شده بودند، به سمت غرب حرکت می‌کردند. تا اینکه در 26 ژانویه این دو ماهواره از هم جدا شدند و G2 به دست فراموشی سپرده شد. ماهواره قطب نمای G2 یا BeiDou 2 G2 فضاپیمایی از سیستم ماهواره‌ای ناوبری چین است که پس از مدت کوتاهی در مدار قرار گرفتن، در سال 2009 به شکست منتهی شد.

بیش از 10 سال است که این فضاپیما در مدار زمین سرگردان است و در مدار سایر زباله‌های فضایی و لاشه فلزی ماهواره‌های دیگر قرار دارد. ماهواره SJ 21 که در اکتبر 2021 پرتاب شد، هم اکنون در مدار زمین-مرکزی و بالاتر از حوزه کنگو قرار دارد. مدار زمین-مرکزی یا مدار زمین-ثابت هنگامی اتفاق می‌افتد که یک ماهواره در استوا و با همان سرعتی که زمین در حال چرخش است، قرار بگیرد.

از روی زمین به نظر می‌رسد ماهواره‌هایی که در مدار زمین-مرکزی مستقر شده‌اند، ثابت و ایستا هستند. این مدار گاهی اوقات مدار سی کلارک نامیده می‌شود. (به نام نویسنده بریتانیایی آرتور سی کلارک) این نویسنده محبوب در سال 1945 ایده مدار زمین-مرکزی را مطرح کرد و مورد توجه قرار گرفت و امیدوار بود که بتواند ارتباطات مخابراتی را بدین وسیله متحول کند. تنها کمتر از دو دهه بعد، اولین ماهواره مدار زمین-ثابت پرتاب شد.

ماهواره زباله جمع کن چین؛ فرصت یا تهدید؟

پرتاب زباله‌ها به خارج از مدار، هیچ اشکال و ایرادی ندارد چرا که هم اکنون بسیاری از کشورها در حال توسعه و ساخت چنین ماهواره‌هایی هستند و تلاش می‌کنند تا بتوانند محیط پیرامون زمین و مدار آن را از شر زباله‌ها و لاشه‌های فلزی فضاپیماهای مرده خلاص کنند.

ژاپن در مارس 2021 برنامه استارتاپی خود را برای پاکسازی زباله‌های فضایی و ماهواره‌های از کار افتاده با پرتاب ماهواره ELSA D از سری مأموریت‌های این کشور آغاز کرد. در این برنامه قرار است که ماهواره ژاپنی به زباله‌های فضایی بچسبد و با هل دادن آنها به سمت زمین، باعث سوختن آنها در جو شود. همچنین آژانس فضایی اروپا نیز برنامه دارد تا سال 2025 مأموریت پاکسازی زباله‌های فضایی را عملیاتی کند.

علیرغم اینکه این ماهواره‌ها تلاش می‌کنند تا زباله‌های فضایی را نابود سازند، برخی از مقامات ایالات متحده آمریکا درباره ارسال بیش از حد ماهواره‌های دفع زباله چینی مانند SJ 21 ابراز نگرانی کرده‌اند. جیمز دیکنسون، فرمانده مقر فرماندهی فضایی ایالات متحده آمریکا در آوریل 2021 راجع به فناوری‌های این چنینی گفت:

این سیستم ماهواره‌های دفع زباله می‌تواند در آینده برای جذب سایر ماهواره‌های فضایی مورد استفاده قرار بگیرد.

اما آیا این ماهواره‌ها واقعا تهدید محسوب می‌شوند؟ طبق گزارش counterspace، بنیاد جهان امن گفته است که چین و روسیه در حال تلاش برای توسعه فناوری با «قابلیت‌های ضد فضایی» هستند که توانایی تخریب سایر تجهیزات فضایی را خواهد داشت. با این حال این گزارش در ادامه گفته اظهارات رسمی چین همچنان روی اصول و اهداف صلح آمیز فضایی است و شواهدی مبنی بر اینکه از این اصول عدول کرده باشد یا عملیات فضایی مخربی در دست انجام داشته باشد، دیده نشده است.

طی گزارشی که در سال 2021 توسط مرکز مطالعات هوافضای چین (CASI) منتشر شده، به نظر می‌رسد اتاق فکر نیروی هوایی ایالات متحده قصد دارد مأموریت ماهواره SJ 21 را محدود کند تا چین نتواند برای دفع زباله‌های فضایی از سایر روش‌های جدید بهره‌مند شود.

حفاظت از فضا

گزارش CASI سرانجام این طور نتیجه گیری کرد که ماهواره SJ 21 یکی از ماهواره‌های مداری و مونتاژ ساخت چین است. بسیاری از آژانس‌های فضایی مأموریت‌های OSAM (به سلسله مأموریت‌هایی گفته می‌شود که برای دفع زباله یا تعمیر ماهواره‌ها انجام می‌شود) را طی دهه اخیر انجام داده‌اند. این ماهواره‌ها و مأموریت‌ها عمدتاً برای سوخت رسانی مجدد به فضاپیماهای دیگر یا دفع زباله‌های فضایی و یا تعمیر آنها بوده است.

بر اساس شبکه جهانی نظارت فضایی، همزمان با آغاز فعالیت‌های فضایی در دهه 60 میلادی، با حدود 6 هزار پرتاب چیزی نزدیک به 50 هزار جسم به فضا ارسال شده است و در مدار قرار گرفته‌اند. طبق آمار اداره زباله‌های فضایی آژانس فضایی اروپا، هم اکنون بیش از 30 هزار جسم مصنوعی در فضا وجود دارد که تنها حدود 5 هزار تا از آنها کار می‌کنند.

و این تعداد از اشیاء تنها اجرام مصنوعی بزرگ را شامل می‌شود. (یعنی اشیاء کوچکی که بشر به فضا فرستاده را در بر نمی‌گیرد) ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه و هند از جمله کشورهای تولیدکننده زباله‌های فضایی هستند که زباله‌های بزرگ و کوچکی تولید می‌کنند.

شمارش‌های آژانس فضایی اروپا نشان می‌دهد که بیش از 300 میلیون شیء کوچک تر در فضا وجود دارند که با سرعت باورنکردنی 30 هزار کیلومتر بر ساعت – 5 برابر بیشتر از سرعت گلوله- در حرکت هستند. آژانس فضایی اروپا برای نخستین بار در سال 1990 پروژه‌های OSAM را آغاز کرد تا بتواند از طریق ماهواره‌های در مدار به تعمیر ماهواره‌های خراب بپردازد.

از جمله معروف ترین مأموریت‌های OSAM، تعمیر تلسکوپ فضایی هابل بود که در دسامبر 1993 انجام شد. همچنین هم اکنون ناسا چند برنامه OSAM دیگر از جمله OSAM-1 و OSAM-2 برای سال‌های آینده دارد. نظر شما درباره این ربات عجیب چینی چیست؟