در این مطلب به معرفی عجیبترین و در عین حال جالبترین خودروهای الکتریکی میپردازیم که مقدمهای برای پیشرفت این صنعت محسوب میشوند.
با توجه به نوع بازخورد و پوشش رسانهای خودروهای الکتریکی در چند سال اخیر، این باور القا میشود که گویی هیچکس پیش از این به ایده ساخت خودروهای الکتریکی فکر نکرده بوده و ایلان ماسک برای نجات جهان، خودروی الکتریکی را بهطور کامل از جرقه تفکرات خود ساخته است! اما حقیقت ماجرا این است که برخی از اولین و عجیبترین خودروهای جهان، پیش درآمدی الکتریکی داشته و بهوسیله باتری کار میکردند.
در واقع خودروهای برقی برای اولین بار در اواخر قرن بیستم به محبوبیت رسیدند. در نهایت فناوری موتورهای مجهز به استارت الکتریکی، بهطور موثری خودروهای الکتریکی را در دسترس مصرفکنندگان انبوه خود همانند نسخهای ارزان و بنزینی از فورد مدل T قرار داد. با اینحال، خودروسازان این دسته، دائما از جایگزین استفاده از فناوری معاصر برای خودروهایی که از طریق شبکه برق شارژ میشوند بهجای نمونههای بنزینی سخن میگویند. اما پیش از آن نیز برخی از عجیبترین خودروهای الکتریکی در جهان وجود داشتند که بسیاری از آنها به وسیله خودروسازان شاخص امروزی ساخته شدهاند.
عجیبترین خودروهای الکتریکی جهان
1- پژو VLV 1941
پروژه تولید پژو VLV توسط نازیها متوقف شد که در واقع بزرگترین نقطه عطف این خودرو نیز محسوب میشود. این خودروی کوچک برقی زمانی به ساخت رسید که اشغال فرانسه توسط آلمانهای نازی باعث شد تا خودروسازان مجبور شوند کارخانههای خود را به فاتحان جنگ بسپارند و در این میان فروش بنزین نیز به شهروندان ممنوع شد. با این وجود، فرانسویها هیچیک از این وضع تبعیت نکردند. مردم در تبدیل سوخت خودروهای خود خلاقیت بهخرج دادند و از موادی مانند استیلن یا گازهای فشرده گرفته شده از سوختن مواد قابل احتراق، استفاده کردند. بهطور مخفیانه، برخی از شرکتها قصد داشتند به تولید خودروهای الکتریکی روی بیاورند، اما در نهایت تنها خودروساز بزرگی که این کار را انجام داد، پژو بود. مهندسان شرکت در خفا برای طراحی این خودرو کار کردند و سپس آنرا بهطور آشکار عرضه کردند.
VLV که مخفف عبارت فرانسوی “Voiture Legere de Ville” به معنای خودروی سبک شهری است، از نمای عقب باریکتر بهنظر میرسید و بنابراین نیازی به دیفرانسیل نداشت. این خودرو با چهار باتری 12 ولتی کار میکرد و محدوده پیمایشی آن به حدود 80 مایل میرسید. حداکثر سرعت 35 کیلومتری پژو VLV، رضایت اشغالگران رژیم نازی را بهخود جلب نکرد و تولید این محصول پس از ساخت 377 دستگاه متوقف شد.
2- خودروی الکتریکی تاما 1947
کمپانی پرآوازه ژاپنی نیسان، یک خودروی برقی بهنام تاما را با شماره 0009 در مجموعه میراث خود بهجا گذاشته که در نوع خود زیبا و نوآورانه است. پیش از آنکه این کمپانی به نیسان امروزی تبدیل شود، تاما یک نام تجاری و تحت مالکیت شرکت توکیو الکترو خودرو بود که در نهایت به Prince Motors تبدیل و با نیسان ادغام شد. در سال 1947، ژاپن پس از جنگ جهانی دوم از لحاظ اقتصادی فلج شد و بهطور کلی با کمبود نفت، غذا و کالا دستوپنجه نرم میکرد. با این حال، از آنجایی که تعداد کمی از لوازم خانگی استفاده میکردند و بهطور کلی مصرفکننده عمدهای برای برق وجود داشت، نیروی برق در این کشور فراوان بود. این امر منجر به ایجاد انبوهی از شرکتهای تولید خودروهای الکتریکی شد و تا زمانیکه بنزین دوباره بهعنوان سوخت قابل استفاده شد، بهمحبوبیت رسیدند.
خودروی الکتریکی تاما با 4.5 قوه اسب بخار یک خودروی 4 نفره محسوب میشد که تا سال 1951 در ناوگان تاکسیرانی ژاپن مورد استفاده قرار میگرفت. همچنین یک نسخه کامیون نیز از این مدل به تولید رسید. بهطور قابل توجهی، وزن آن در حد یک مزدا MX-5 میاتا و محدوده پیمایشی آن نیز در حدود 64 کیلومتر تخمین زده میشود، با اینحال برخی ادعا میکنند که برد این محصول به 80 کیلومتر نیز میرسد. دو نقطه ضعف اصلی این سری، باتری اسیدی آن و حداکثر سرعت 35 کیلومتری بود.
3- شورولت الکتروویر II 1966
جنرال موتورز در دهه 60 میلادی بهشدت در پی تولید خودروهای برقی بود و کورسیر با موتور تعبیه شده در عقب و وزن سبک خود برای تبدیل آماده بود. در اولین کانسپت الکتروویر، موتور الکتریکی در پشت خودرو قرار گرفت و یک باتری 532 ولتی اکسید نقره نیز در جلوی خودرو و بالای موتور عقب نصب شد. شورولت Electrovair II محدوده پیمایشی بین 64 تا 128 کیلومتر را ارائه میداد و ارقام از لحاظ عملکردی با نمونههای گازسوز مشابهت داشت. متاسفانه، باتری مورد استفاده در این خودرو از لحاظ انرژی متراکم بود و به سرعت تخریب میشد، بهطوریکه طول عمر باتریها به حداکثر 100 شارژ محدود بود.
4- AMC Amitron 1967
در دهه 60 میلادی، AMC نیز یکی دیگر از خودروسازانی بهشمار میرفت که مشغول آزمایش خودروهای الکتریک بود. نکته جالب در مورد مفهوم کوچک آمیترون، پیشرفته بودن بودن آن نسبت به زمان خود است. طراحی پیشرفته باتری، ترمز احیاکننده، طراحی آیرودینانیک و مواد سبک وزن برای مدیریت محدوده پیمایشی 240 کیلومتری با یکبار شارژ از برجستهترین ویژگیهای این محصول بهشمار میرفت. AMC در ساخت و توسعه باتریهای نیکل فلوراید، با صنایع Gulton همکاریهایی را انجام داد. با این حال، آنها همچنین از باتریهای سنتی نیکل کادمیوم نیز در آن استفاده کردند، زیرا باتریهای لیتیومی، قدرت آنی چندانی را تولید نمیکردند.
آمیترون منجر به ایجاد یک سری مفاهیم الکتریکی در دهه 1970 و همچنین تولید جیب DJ-5E Electruch شد، این وسیله نقلیه کوتاه برد برای خدمات پستی ایالات متحده در شهرهایی که از آلودگی هوا رنج میبردند، استفاده میشد.
5- BMW 1602e 1972
اولین تلاش بیامو در زمینه ساخت وسایل نقلیه الکتریکی، در بازیهای المپیک 1972 مونیخ علنی شد. متاسفانه، این بازیها بهعلت حملات تروریستی و حواشی موجود در آن، در خاطر بسیاری قرار دارد. اگر آن فجایع اتفاق نمیافتاد، افراد بیشتری مدلهای مفهومی برقی بیامو 1602 را که برای پشتیبانی از مسابقات ماراتن و دوی استقامت استفاده میشد را به یاد میآوردند. طول یک ماراتن المپیک کمی بیش از 40 کیلومتر است و با استفاده از دوجین باتری 12 ولتی سرب اسیدی در این خودرو، 1602e از محدوده پیمایشی معادل 41 کیلومتر، با سرعت ثابت 51 کیلومتر برخوردار بود که آن را تقریبا سه برابر سریعتر از سرعت یک دونده حرفهای ماراتن کرده بود.
با این وجود در اصطلاح مدرن، 1602e چندان چشمگیر نیست. هدف از تولید محصول، بیشتر اثبات این مفهوم بود که یک خودروی الکتریکی میتواند با وزن 1240 کیلوگرمی خود، در مدت 9 ثانیه از نقطه سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت برسد. با این وجود، حداکثر سرعت این محصول به 185 کیلومتر بر ساعت میرسید.
6- GM EV1 1996
جنرال موتورز با اینکه میتوانست در اواخر دهه 90 میلادی راه خود را برای تولید خودروهای برقی باز کند، اما در عوض ادعا کرد این سرمایهگذاری در این بخش، یک تجارت بیسود خواهد بود و همه خودروهای الکتریکی تولیدی خود را به جز 40 نمونه، از بین برد. نسل اول این خودروها از باتریهای سربی استفاده میکردند و بردی بین 100 تا 160 کیلومتر را فراهم کرده بودند و 660 دستگاه از این محصول به تولید رسید. نسل دوم از سال 1999 تا 2003 با پیشرفتهای زیادی از جمله بسته باتری نیکل-فلز همراه شد. جنرال موتورز 457 دستگاه از آنها را برای اجاره ساخت و برد آنها نیز به 150 کیلومتر میرسید. فراخوانها و درهم شکستن این خودروها تا بهامروز نیز بحثبرانگیز است و تنها 40 دستگاهی که در این بین باقی ماندند، سر از دانشگاهها و موزهها در آوردند. در واقع میتوان گفت EV1 یکی از نایابترین خودروهای دهه 1990 محسوب میشود. این خودرو در میان مشتریان محبوب بود و جنرال موتورز نیز مبلغ هنگفتی را برای توسعه آن صرف کرد. در حالیکه این خودروساز میتوانست رهبر انقلاب الکتریکی زمان خود باشد، اما چه عامدانه و یا ناخواسته، میدان را برای دیگر رقبا از جمله تسلا باز کرد.
7- نیسان آلترا 1997
بعید است تا بهحال در مورد نیسان R’nessa یا نسخه الکتریکی Altra شنیده باشید. نسخه آلترا از سری واگنهای بزرگ نیسان، اولین خودروی الکتریکی بود که از باتریهای لیتیومی در آن استفاده شد و در ژاپن و آمریکا بهفروش رسید. با اینحال، تنها 200 دستگاه از این محصول ساخته شد و عمدتا در ایالات متحده، توسط شرکتهای خدمات شهری مورد استفاده قرار گفت. نیسان آلترا بردی معادل 130 کیلومتر داشت و از سیستم شارژ باتری القایی یا شارژ بیسیم امروزی برخوردار بود. با این وجود، درگاه بیسیم در میان پد شارژ و سیم پیچ القایی خودرو قرار داشت و برای آلترا، یک پدال باید در پورت جلوپنجره قرار میگرفت.
8- فورد رنجر EV 1998
هنری فورد که با توماس ادیسون ارتباطی دوستانه داشت، در سال 1914 به نیویورک تایمز گفت:
امیدوارم ظرف یک سال آینده، تولید خودروی برقی را آغاز کنیم. چالش پیشرو در حال حاضر مربوط به ساخت یک باتری ذخیرهسازی بوده تا بتواند با وزنی سبک، در مسافتهای طولانی بدون نیاز به شارژ مجدد دوام داشته باشد.
او با اینکه بر روی این پروژه فعالیت داشت اما در نهایت نتوانست وزن آن را بهاندازه کافی پایین بیاورد. فورد در دهه 50 تا 60 میلادی دوباره به توسعه خودروهای الکتریکی بازگشت. اما در سال 1999 بود که شرکت نروژی Think Global را خریداری کرد. این شرکت در آن زمان، در حال توسعه یک خودروی شهری و پلاستیکی کوچک بود. فورد 100 میلیون دلار دیگر را در توسعه باتری سرمایهگذاری کرد و در نهایت خودروی Think City را به تولید رساند.
فورد در دهه 90 میلادی بر توسعه خودروهای برقی مصمم بود که حاصل آن به ساخت رنجر EV در بین سالهای 1998 تا 2002 منجر شد. این محصول قیمتی بالا داشت، اما طی یک قرارداد اجاره، بهعنوان وسیله نقلیه در ناوگان دولتی مورد استفاده قرار گرفت. در سال اول، این کامیون به باتریهای سرب اسیدی مجهز شده بود، اما بهسرعت به بستههای باتری مبتنی بر نیکل 26 کیلووات ساعتی با برد 130 کیلومتری ارتقا یافت.
9- تسلا رودستر 2005
تسلا در سال 2003 توسط مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ تاسیس شد و اولین وسیله نقلیه توسعه یافته این شرکت، محصولی به نام رودستر بود که از زبان طراحی مبتنی بر لوتوس استفاده میکرد. این اولین خودروی الکتریکی تولیدی بود که از باتریهای لوتیوم یونی بهره میگرفت و با یکبار شارژ، قابلیت طی مسافت 320 کیلومتری را ارائه میکرد. همچنین این خودرو قادر بود تا در مدت کوتاه 3.7 ثانیه به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت برسد. با اینکه رودستر در طراحی و ساخت بیمشکل نبود، اما گواه مفهومی بود که خودروی تمام الکتریکی برای تغییر مسیر تاریخ خودروها به آن نیاز داشت.
با اینحال، رودستر بیش از آنکه یک محصول تماما اورجینال باشد، بیشتر یک اثبات مفهومی تلقی میشود. در زیر پوست، در واقع از همان شاسی استفاده شده برای لوتوس الیز برخوردار بود که با کمی تغییر و تجهیز به یک پیشرانه جدید شکل گرفته بود.