هنگامی که دایناسورها با برخورد یک سیارک عظیم به زمین منقرض شدند، سوسک حمام از مهلکه جان سالم به در برد. اما قابلیت بقای این حشره از کجا میآید؟
حدود 66 میلیون سال قبل، یک سنگ فضایی موسوم به جرم برخوردی چیکشلوب به زمین اصابت کرد. در اثر این رویداد، زلزلهای شدید به وقوع پیوست و به باور دانشمندان، زمین شاهد فورانهای آتشفشانی تا صدها مایل دورتر از محل برخورد بود. سوسک حمام (cockroaches) در حالی از آن دوران جهنمی به سلامت گذشت که سه چهارم گیاهان و جانوران، از جمله دایناسورها نابود شدند؛ البته به جز گونههایی که نیاکان پرندگان امروزی بودند.
اما چطور یک حشره چند سانتیمتری از این مهلکه گریخت و حیوانات تنومند، منقرض شدند؟ ظاهرا این حشرات برای مقابله با چنین فاجعهای، کاملا تجهیز شده بودند.
اگر توجه کرده باشید، ساختار بدن سوسک حمام بسیار مسطح است و این، تصادفی نیست. حشراتی با بدن صافتر، میتوانند خود را در جاهای تنگتری جای دهند؛ چیزی که به آنها امکان مخفی شدن در هر سوراخ و منفذی را میدهد. شاید همین ویژگی، کمک کرده باشد که از برخورد چیکشلوب، جان سالم به در ببرند.
در روز برخورد این سیارک، دما به حد انفجار رسید و بیشتر حیوانات، جایی برای فرار کردن نداشتند. اما سوسک های حمام میتوانستند در بین شکافهای ریز خاک، پناه بگیرند و از موج حرارتی، مصون بمانند.
همچنین گرد و خاک به پا شده از این برخورد، آسمان را تاریک کرد؛ در نتیجه با نرسیدن نور خورشید به زمین، شرایطی زمستانی در سراسر دنیا حاکم شد. با دریافت نور حداقلی، گیاهان برای بقا به دردسر افتادند و بسیاری از ارگانیسمهایی که به این گیاهان وابسته بودند، گرسنه ماندند؛ همه به جز سوسک حمام!
برخلاف برخی حشرات که فقط از یک نوع گیاه خاص تغذیه میکنند، این سوسکها همهچیزخوار و مردارخوار هستند. تقریبا هر چه گیرشان بیاید میخورند؛ از گیاه و مقوا تا لاشه و مدفوع!
داشتن چنین اشتهایی، در بقای آنها هنگام وقوع فجایعی مثل برخورد چیکشلوب، موثر بوده است. یک ویژگی مهم دیگر، نحوه تخمگذاری سوسکهای حمام است. تخمهای آنها با لایهای موسوم به oothecae (به معنی جلد تخم) محافظت میشود. درست مثل قاب محافظ گوشیهای هوشمند، oothecae ساختار محکمی دارد و از آسیب فیزیکی محتویات تخم در اثر ضربه یا تهدیدات دیگری مانند سیل و خشکی، جلوگیری میکند.
سوسک های حمام امروزی، نجات یافتگانی هستند که میتوانند در هر جایی از کره خاکی، زندگی کنند؛ از مناطق داغ گرمسیری تا برخی از سردترین نواحی زمین!
دانشمندان تخمین میزنند بیش از 4000 گونه از این حشرات وجود داشته باشد. برخی از این سوسکها تمایل به زندگی با انسان دارند و وقتی پای آنها به ساختمانی باز شود، رها شدن از شر خودشان و تخمهایشان به این سادگیها نیست؛ زیرا در برابر بسیاری از حشرهکشها نیز مقاومت نشان میدهند.
وجود تعداد زیادی از این حشرات موذی در محیطهای غیر بهداشتی، میتواند به شیوع بیماریها منجر شود. مهمترین خطر آنها برای سلامت انسان، به آلرژنهایی مرتبط است که ترشح میکنند؛ چرا که در برخی افراد، سبب بروز حمله آسم و سایر واکنشهای آلرژیک میشود.
جالب اینکه برخی محققان روی ساختار بدن سوسک های حمام و نحوه حرکت آنها مطالعه کردهاند تا بتوانند رباتهای بهتری طراحی کنند. به هر حال اگر قرار بر اصابت سیارک دیگری به زمین باشد، بعید نیست نسل بشر منقرض شود و این حشرات باز هم دوام بیاورند.