موضوع گرمایش زمین، هشدار جدی سازمان ملل را به دنبال داشته و این سازمان معتقد است جهان فقط سه سال دیگر برای جلوگیری از فروپاشی فرصت دارد.
نهاد اقلیمی سازمان ملل، گزارش بسیار مهمی را منتشر کرد و درباره گرمایش زمین و فروپاشی اقلیمی به همگان هشدار داد. سازمان ملل معتقد است جهان فقط سه سال دیگر فرصت دارد تا تحول اساسی در تمام ابعاد زندگی جوامع بشری به وجود بیاورد و از فروپاشی اقلیمی جلوگیری کند. آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل در این باره از وعدههای توخالی دولتها و شرکتها برای مقابله با گرمایش بی سابقهی زمین انتقاد کرد و گفت در حالی که جهان به سمت فروپاشی اقلیمی پیش میرود، آنها فقط دروغ میگویند.
هشدار جدی سازمان ملل درباره گرمایش زمین
در این گزارش، جدیدترین و جامعترین ارزیابیهای دانشمندان سراسر دنیا در خصوص گرمایش کره زمین منتشر شده و هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل آن را به انتشار رسانده است. این گزارش، هدف پیمان پاریس یعنی نگه داشتن افزایش دما در زیر یک و نیم درجه را دور از دسترس میداند و بر این باور است که حتی افزایش دما در زیر دو درجه باز هم یک چالش بزرگ محسوب میشود. سازمان ملل به همه هشدار جدی داد که با روند موجود، تا پایان قرن جاری، افزایش 3.2 درجه سانتیگرادی دما را در جهان خواهیم داشت.
به دلیل اختلاف نظر بین دانشمندان و 195 دولت عضو، انتشار این گزارش سازمان ملل بیش از 48 ساعت به تاخیر افتاده بود و مذاکرهکنندگان به مدت دو هفته به صورت مجازی و غیر علنی برای نهایی کردن متن این گزارش مشغول مذاکره و گفتوگو بودند. این هیات، گزارشهای اقلیمی بسیار مهمی را منتشر میکند و مبنا و چارچوبی را تعیین میکند که دولتها و شرکتها باید به منظور جلوگیری از تبعات نابودکننده گرم شدن بیش از حد زمین، دنبال کنند.
هزاران دانشمند از سراسر جهان به مدت هشت سال مشغول تهیه این گزارش چند صد صفحهای بودند، اما کشورهای ثروتمند و کشورهای کمتر توسعه یافته در مورد چهل صفحه مربوط به خلاصه برای سیاستگذاران، اختلاف نظر داشتند. طبق پیمان پاریس، اگر بخواهیم از آثار و تبعات مخرب و کنترلناپذیر گرمایش زمین جلوگیری کنیم، باید تا سال 2030 افزایش دما در مقایسه با دمای پیش از انقلاب صنعتی در کمتر از 1.5 درجه سانتیگراد باقی بماند؛ اما سازمان ملل در این گزارش خود هشدار جدی داده که برای تحقق این هدف باید سرمایهگذاری عظیم و تغییرات اساسی را انجام دهیم.
یکی از قسمتهای سخت این مذاکرهها، میزان کمک مالی به کشورهای در حال توسعه بود تا آنها بتوانند تغییر و تحول بنیادین در ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود به وجود بیاورند و به کند شدن روند گرمایش زمین کمک کنند. بر اساس ارزیابیها، برخی کشورهای در حال توسعه باید سالی چند تریلیون دلار هزینه کنند تا تغییرات لازم را به وجود بیاورند که این بسیار بیشتر از حد انتظار است. در این میان، کشورهای توسعه یافته و ثروتمندی مثل آمریکا که به وعدههای مالی خود در پیمان پاریس عمل نکردهاند، در این باره چندان راضی نیستند، اما کشورهایی مانند چین معتقدند که این کمکها باید دقیقا روشن باشد.
برخی کشورهای در حال توسعه نیز از کشورهای ثروتمند انتقاد میکنند و معتقدند این کشورها خودشان بزرگترین تولیدکنندگان گازهای کربنی هستند؛ اما آنها حالا محدودیتهای اقلیمی را به وجود آوردهاند که راهی که خودشان طی کردهاند را برای کشورهای در حال توسعه بستهاند. به این ترتیب این کشورهای در حال توسعه باید تاوان انتشار گازهای گلخانهای را بدهند که کشورهای ثروتمند در گذشته تولید کرده بودند.
لزوم توقف استفاده از سوختهای فسیلی
بخش دیگری از این مذاکرات مربوط به توقف سریع و گسترده استفاده از سوختهای فسیلی بود. به گفته دانشمندان و فعالان محیط زیست، مهمترین راه جلوگیری از گرمایش زمین، توقف استفاده از سوختهای فسیلی است. آنها میگویند حواله دادن این مشکل به آینده و ارائه راهحلهایی که امکانپذیر نیست و اصلا فناوری آن را در حال حاضر نداریم، از جمله جذب کربن از هوا، دردی را از این مشکلات دوا نمیکند و فقط سرپوشی است که روی مساله گذاشته میشود. از جمله مهمترین اقداماتی که باید در تمام جهان به سرعت انجام شود، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و تولید محلی انرژی به جای تولید مرکزی آن و انتقال به دوردستها خواهد بود.
گزارش جامع ششم، جدیدترین ارزیابی مهم و سرنوشتساز سازمان ملل درباره گرمایش زمین است. این گزارش به سرمایه مالی، فناوریها و سیاستهایی پرداخت که برای کاهش چشمگیر تولید گازهای کربنی و جلوگیری از گرمایش زمین ضروری است. در تابستان سال گذشته، شاهد انتشار قسمت اول این گزارش بودیم که در آن با استناد به شواهد علمی، ثابت شد که فعالیتهای بشری تغییراتی را در اقلیمها به وجود آورده که در صدها و حتی هزاران سال گذشته بی سابقه بوده است. برخی از این تغییرات، گریزناپذیر و برگشتناپذیر هستند، اما باید برای جلوگیری از بدتر شدن اوضاع تمهیداتی اندیشیده شود.
در ماه گذشته هم گزارش دوم منتشر شد که البته زیر سایه حمله روسیه به اوکراین قرار گرفت. در این گزارش هم آمده بود که سیستم آبوهوایی به سرعت در حال ویرانی است و شانس زیادی برای جلوگیری از فروپاشی اقلیمی نداریم. سازمان ملل در این گزارش به صورت جدی هشدار داده که تبعات گرمایش زمین بسیار بدتر و شدیدتر از چیزی است که انتظار داریم و اگر میزان افزایش دما به 2 درجه برسد، خیلی از راهکارها و استقامت اقلیمی دیگر امکانپذیر نخواهد بود. افزایش خشکسالی، گرمای شدید، سیل، بالا آمدن آب دریاها و آتشسوزی جنگلها از جمله تبعات گرم شدن کره زمین محسوب میشوند.
قابل ذکر است که هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی سازمان ملل در سال 1988 تشکیل شد تا به ارزیابی علمی اقلیم زمین بپردازد. هر شش یا هفت سال یک گزارش جامع توسط این هیات منتشر میشود و گزارش اخیر که به آن پرداختیم، ششمین ارزیابی جامع آنها بوده است.