شاید عجیب به نظر برسد، اما کوه های زمین برخلاف ظاهرشان ثابت نیستند. با گجت نیوز همراه باشید تا به چرایی و نحوه حرکت کوه های زمین بپردازیم.
از نگاه انسان، کوه ها ثابت و بیحرکت ایستادهاند و نماد استقامت و سکون هستند؛ اما تحقیقات اخیر نشان میدهد که در حقیقت کوه ها همیشه در حال حرکت هستند و به آرامی بر اساس ریتمهای لرزهای زمین جابهجا میشوند.
حرکت کوه های زمین؛ عدم ثبات نمادهای استقامت
مطالعه اخیر که در مجله Earth and Planetary Science Letters منتشر شده نشان میدهد کوه ماترهورن (یکی از معروفترین کوه های زمین) به دلیل انرژی لرزهای نشات گرفته از زمین لرزهها و امواج اقیانوس در سراسر جهان، هر دو ثانیه یک بار در حال لرزش است.
Jeffrey Moore زمین شناس دانشگاه Utah و نویسنده ارشد این مقاله میگوید:
این آهنگ واقعی کوه است. با این انرژی زمزمه میکند و فرکانس پایینی دارد. ما نمیتوانیم آن را حس کنیم یا بشنویم. بله این صدای زمین است. این صدای ارتعاش مداوم از قله کوه ماترهورن ضبط شده است و سرعت آن ۸۰ برابر افزایش یافته تا قابل شنیدن باشد.
ثبت حرکت کوه
هر جسمی بسته به شکل آن و اینکه از چه ساخته شده است، ارتعاش دارد و این ویژگی را رزونانس یا پژواک مینامند. وقتی انرژی یک فرکانس تشدیدی به جسم برخورد میکند، ارتعاشش شدیدتر میشود. Moore و همکارانش این فرضیه را مطرح کردند که کوه ها نیز مانند ساختمانهای بلند، پلها و دیگر سازههای بزرگ بر اساس توپوگرافیشان رزونانس مشخصی دارند.
در عمران و ساخت و ساز با قرار دادن تکان دهندههای بزرگ روی سازه یا عبور وسایل نقلیه از روی آنها، تشدید فرکانسشان را اندازه میگیرند؛ اما بر خلاف دنیای عمران، تکان دادن جسمی به عظمت یک کوه عملا غیرممکن است.
با وجود این، Moore و همکاران بینالمللیاش به سراغ اندازهگیری اثرات فعالیت لرزهای روی کوه ماترهورن رفتند. کوه ماترهورن هرمی شکل است و در مرز ایتالیا و سوئیس در رشته کوه های آلپ قرار دارد. Matterhorn یکی از کوه هایی است که عکسبرداریهای فراوانی از آن شده است. ارتفاع این کوه به ۴۵۰۰ متر میرسد و چهار طرف آن نیز رو به جهات اصلی جغرافیایی هستند.
محققان به وسیله هلیکوپتر به قله کوه ماترهورن رفتند تا یک لرزهنگار خورشیدی که به اندازه یک فنجان است را در آنجا کار بگذارند. Samuel Weber محقق موسسه WSL تحقیقات برف و بهمن سوئیس میگوید:
یک لرزهنگار دیگر در زیر کفپوش کلبهای کار گذاشته شد که چند صد متر زیر قله کوه واقع قرار داشت و سومی هم به عنوان مرجع در پای کوه قرار گرفت.
لرزهنگارها به طور مداوم حرکات را ثبت میکردند و به تیم این فرصت را دادند تا فرکانس و جهت رزونانس را استخراج کنند. Moore گزارش داد که این حرکتها کوچک هستند و در حالت پایه در حد نانومتر و در زمان زمینلرزه در حد میلیمتر هستند اما وجود دارند و همیشه رخ میدهند.
اندازهگیریها نشان میدهد که کوه ماترهورن به طور مداوم در جهت شمال به جنوب و شرق به غرب با فرکانس 0.42 هرتز یا کمی کمتر از هر دو ثانیه یکبار نوسان میکند. محققان با مقایسه حرکت ثبت شده در بالای کوه با حرکات اندازهگیری شده توسط لرزهنگار مرجع در پای کوه متوجه شدند که قله بسیار بیشتر از پای کوه حرکت میکند. Weber در اینباره میگوید:
وقتی حرکات روی قله را اندازهگیری و مقایسه کردیم بسیار متجب شدیم. حرکات قله ۱۴ برابر قویتر بود.
تیم تحقیقکنندگان حرکات کوه گروسر مایتن را اندازه گرفتند. این کوه از نظر ظاهری شبیه کوه قبلی و کوچکتر است ولی هردوی آنها رزونانس مشابهی دارند.
David Wald زلزله شناس سازمان زمینشناسی ایالات متحده آمریکا که در این مطالعه مشارکتی نداشت نظر خود را اینگونه بیان میکند:
فکر میکنم که این مطالعه یک ترکیب هوشمندانه از انتخابهاست. ترکیبی از محل انجام این تحقیق که بسیار نمادین بود و کارگذاشتن دقیق ابزارها. همچنین انتخاب یک کوه صاف همچون ماترهورن مشکلات ناشی از خاک و رسوب را برطرف کرد. این مشکلات میتوانست پیچیدگیهای بیشتری به اندازهگیری حرکات اضافه کند.
علت زمزمه کوه ها
ارتعاشات پایهای کوه هایی مانند ماترهورن ناشی از زمزمه انرژی لرزهای است. Moore در اینباره میگوید:
بسیاری از این زمزمهها ناشی از زمینلرزههایی هستند که در سرتاسر جهان رخ میدهند. زلزلههای خیلی دور نیز قادر به انتشار انرژی در فرکانسهای پایین هستند؛ اما دادهها به منبع دیگری که دور از انتظار است اشاره میکنند: اقیانوسها
امواج اقیانوس که در بستر آن حرکت میکنند یک پسزمینه پیوسته از نوسانات لرزهای ایجاد میکند که به آن ریزلرزه میگویند. این ریزلرزهها را میتوان در سراسر دنیا اندازه گرفت. جالب اینجاست که ریزلرزهها فرکانس مشابهی با رزونانس ماترهورن داشتند. پس نتیجه میگیریم که میان اقیانوسهای جهان و حرکت این کوه ارتباط وجود دارد.
این پژوهش کاربردهای عملی نیز دارد. به عنوان نمونه میتوان با استفاده از آن به شناخت بهتری از نحوه تاثیر زلزله بر کوه هایی با شیب تند پی برد. این مناطق همیشه با خطر رانش زمین و بهمن مواجه هستند.
شاید دفعه بعد که به کوه نوردی میروید، با علم به حرکت کوه ها از این پدیده طبیعی لذتی دوچندان ببرید.