آیا ماهی‌ ها می‌ خوابند؟

آیا ماهی ها هم مانند سایر جانوران و انسان‌ها می‌ خوابند؟ در ادامه به پاسخ دانشمندان در مورد فرآیند استراحت و خواب این گونه‌های آبزی می‌پردازیم.

اگر تا به‌حال کنجکاو بوده‌اید که آیا ماهی ها هم می‌خوابند یا خیر، باید گفت که تشخیص اینکه ماهی چه زمانی به خواب می‌رود بسیار سخت است. زیرا این دسته از آبزیان فاقد پلک هستند. با این‌حال، دانشمندان بر این باور هستند که ماهی ها نیز استراحت می‌کنند و از برخی راه‌های جالب برای این انجام این فرآیند استفاده می‌کنند.

ماهی ها چگونه می‌ خوابند؟

خواب ماهی ها با شما، حیوان خانگی‌تان یا نوع هر نوع پستاندار دیگری، متفاوت است و اکثر آنها چرخه‌ REM (دوره‌ای از خواب که با حرکات سریع چشم همراه است) را تجربه نمی‌کنند. البته تحقیقات بر روی ماهی‌های گورخری نشان داده که آنها از فعالیت مغزی مشابهی با خواب REM برخوردار هستند.

با این حال، طبق مشاهدات دانشمندان، بسیاری از گونه‌‌های ماهی استراحت می‌کنند. این یک دوره بازسازی است که در آن عملکرد متابولیک آنها کند شده و فعالیت کم‌تری دارند. برخی از ماهی ها، مانند کوسه‌های صخره‌ای، هنگام خواب در اعماق اقیانوس یا درون غارها دراز می‌کشند. این کوسه‌ها دارای یک ویژگی آناتومیکال منحصر به‌فرد به نام مارپیچ هستند که طی آن، آب از آبشش کوسه خارج می‌شود تا آنها بتوانند در حین استراحت و عدم پاسخگویی به محیط اطراف، به نفس کشیدن ادامه دهند.

برخی از گونه‌های کوسه و ماهی تن برای تنفس، باید به شنا کردن ادامه دهند؛ زیرا آنها فاقد مارپیچ‌هایی هستند که آب را روی آبشش‌ها جاری می‌کند. دانشمندان در مورد این دسته معتقدند که آنها برای استراحت، نیمی از مغز خود را مانند دلفین‌ها خاموش می‌کنند. آنها طی این فرآیند تنفس خود را کندتر کرده و آهسته‌تر حرکت می‌کنند، اما هم‌چنان برای پاسخ‌گویی به محیط، تا حدی هوشیار هستند.

در این میان، برخی دیگر از گونه‌های ماهی مانند گرازماهی اسپانیایی، خواب بسیار پر و صدایی دارند؛ تا حدی که غواصان می‌توانند آنها را لمس کرده و بدون مزاحمت به سطح زمین منتقل کنند. برخلاف این گونه، دیگر ماهی‌ها در هنگام خواب، از خود محافظت می‌کنند. برای مثال، طوطی ماهی هنگام توقف حرکت در شب، مقداری مخاط برای تشکیل پیله در اطراف خود ایجاد می‌کند. این پتو یا پوشش مخاطی، احتمالا برای جلوگیری از چسبیدن انگل‌های مکنده خون به آنها در هنگام خواب استفاده می‌شود. دلقک‌ماهی‌ها نیز با مدفون کردن خود درون شقایق‌های دریایی، در هنگام خواب از خود در برابر حملات شکارچیان محافظت می‌کنند.

ماهی‌ها هم ساعت بیولوژیکی دارند

ماهی ما نیز مانند انسان‌ها، دارای ساعت‌های زیستی (بیولوژیکی) هستند که به آنها می‌گوید چه زمانی باید هوشیار و بیدار باشند و چه موقعی وقت مناسب برای استراحت و خواب است. بنابراین، نمی‌توان گفت که همه ماهی ها در طول شب می‌خوابند. برخی از آنها شبگرد و برخی دیگر در طول روز بیدار هستند. این زمان‌بندی، اساسا به تناسب زمان احتمالی حمله شکارچیان یا بهترین زمان برای یافتن یک وعده غذایی تکامل یافته است.

از جمله عجیب‌ترین عادت‌های خواب در اقیانوس‌ها، متعلق به لوچ‌‌ها است که به‌وسیله شناور شدن در بالاترین سطح آب، برای مدت کوتاهی به طور کاملا ساکن به خواب فرو می‌روند. بنابراین اگر به یک ماهی لوچ برخوردید که در بالای مخزن خود بی حرکت مانده، احتمالا نشانه‌ای از خواب است.