تلسکوپ جیمز وب

اولین عکس تلسکوپ جیمز وب منتشر شد؛ اتفاقاتی بزرگ در راه است

اولین عکس آزمایشی تلسکوپ جیمز وب گوشه‌ای از دستاوردهای خالق‌العاده‌ای که این تلسکوپ در آینده خواهد داشت را نشان داد.

دنیای نجوم شدیدا در انتظار فرا رسیدن زمان انتشار اولین تصاویر علمی گرفته شده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب است. James Webb قدرتمندترین تلسکوپ فضایی ساخت دست بشر تا امروز محسوب می‌شود. این عکس‌ها قرار است روز 12 جولای (21 تیر) منتشر شوند. اولین عکس آزمایشی تلسکوپ جیمز وب اکنون در حالی به دست آمده که این سازه بزرگ، دسامبر 2021 (دی 1400) به فضا پرتاب شد و در حال حاضر وارد مدارش اطراف خورشید شده است. تا امروز James Webb سخت افزار خود شامل آفتاب‌گیری در اندازه‌ی یک زمین تنیس را به کار گرفته و چهار ابزارش را هم‌تراز و کالیبره کرده است.

ار چند روز قبل، شمارش معکوس برای ثبت عمیق‌ترین عکس هستی توسط تلسکوپ جیمز وب آغاز شد. به تازگی ناسا، تیزری منتشر کرد که نشان می‌دهد باید چه انتظاری از اولین تصاویر علمی برترین تلسکوپ فضایی دنیا داشته باشیم. ناسا همچنین پیش نمایشی از داده‌های ابزار FGS (سنسور راهنمایی خوب – Fine Guidance Sensor) ارائه کرد. ابزار FGS همراه با ابزار NIRISS (تصویرگر مادون قرمز نزدیک و طیف نگار بدون شکاف) به تلسکوپ جیمز وب اجازه می‌دهد به طور دقیق به جهت صحیح اشاره کند و طیف‌ نگار قادر باشد تا داده‌های مورد نظرش را به دست آورد. اولین عکس تلسکوپ جیمز وب نیز با تکیه بر همین تکنیک به دست آمده است.

ابزار FGS، دیتا را به سیستم کنترل نگرش تلسکوپ ارسال می‌کند تا قادر به جهت‌گیری صحیح باشد. FGS همچنین در طول راه‌اندازی ابزار و کالیبراسیون با هدف اطمینان از تراز دقیق سایر ابزارها (از طریق NASASpaceFlight) کاربرد دارد. گفتنی است کنترل نگرش (Attitude Control System) فرآیند کنترل جهت یک وسیله نقلیه فضایی با توجه به چارچوب مرجع اینرسی یا موجودیت دیگری همچون میدان‌های خاص و اجرام مجاور است.

به عنوان بخشی از وظایفش، FGS عمل ثبت تصویر را نیز انجام می‌شود. البته عکس‌های گرفته شده توسط آن معمولا برای استفاده علمی یا مشاهده عمومی در نظر گرفته نشده‌اند. در عوض آن‌ها برای استفاده همراه با فرآیند همسوسازی اندازه‌گیری‌ سایز ابزارها کاربرد دارند.

پهنای باند ارسال داده از تلسکوپ جیمز وب به کره زمین محدود است و بیشتر برای داده‌های علمی، با بالاترین کیفیت، محفوظ نگه داشته می‌شود. با این حال، در مرحله‌‌ی راه‌اندازی تلسکوپ، ناسا متوجه شد مقداری اضافی پهنای باند وجود دارد. به همین دلیل تصمیم گرفت بخشی از عکس‌های FGS را جمع‌آوری کند.

اولین عکس آزمایشی تلسکوپ جیمز وب

اولین عکس تلسکوپ جیمز وب

محققان 72 تصویر گرفته شده توسط ابزار FGS را طی 32 ساعت جمع‌آوری کردند تا عکس بالا را خلق کنند. اینجا ستاره‌ها در پیش زمینه و دریایی از کهکشان‌های درخشان در پس زمینه تصویر قابل مشاهده‌اند. البته بر اساس توضیحات ناسا، عکس دارای یک سری نواقص است؛ انکسار خوشه‌های ستاره به خاطر بخش‌های آینه‌ای اصلی بوده‌ است. شکل ناهموار نهایی نیز به دلیل نوردهی‌های مختلف بوده است. با این حال این یکی از عمیق‌ترین مناظر ثبت شده از جهان هستی تا کنون محسوب می‌شود.

گفتنی است اولین عکس تلسکوپ جیمز وب در طول موج مادون قرمز گرفته شده است. البته این طول موجی است که تمام ابزارهای تلسکوپ جیمز وب در آن کار می‌کنند. ابزار FGS برای خلق این تصویر خاص در محدوده 0.6 تا 5 میکرومتر اقدام به جمع‌آوری داده کرده است. در نظر داشته باشید FGS عکس بالا را به صورت رنگی ثبت نکرده است، پس ظاهر قرمز-نارنجی فقط یک افکت رنگ اشتباه است.

عکس بالا، با وجود داشتن دقت و جزئیات زیاد، فقط یک تصویر آزمایشی است که ناسا صرف داشتن پهنای باند اضافی به زمین فرستاد! اولین عکس آزمایشی تلسکوپ جیمز وب نشان می‌دهد چهار روز دیگر، و البته بعد‌ها، قرار است چه تصاویر باکیفیت و خارق‌العاده‌ای از این تلسکوپ دریافت کنیم. بعد از دریافت نخستین عکس‌ها، دانشمندان متوجه خواهند شد James Webb در چه حوزه‌هایی قادر به کمک به آن‌ها است. به عنوان نمونه ناسا ممکن است با تکیه بر ابزار قدرتمند خود، تحقیق درباره نخستین کهکشان‌های هستی را شروع کند. به نظر می‌رسد داده جمع‌آوری شده توسط FGS فراتر از آن چه ناسا در ابتدا متصور بود کاربرد خواهد داشت.

یکی از دانشمندان FGS بعد از انتشار اولین عکس تلسکوپ جیمز وب گفت وقتی این تصویر گرفته شد، من از تماشای پروضوح همه‌ی ساختارهای دقیق در این کهکشان‌های کم نور بسیار هیجان‌زده شدم!