بزرگ ترین سیارکی که تاکنون به کره زمین برخورد کرده، خسارات زیادی ایجاد کرده؛ اما هنوز معمایی برای دانمشندان است و رازهای زیادی برای گفتن دارد.
آیا میدانستید سیارکها به طور مداوم کره زمین را بمباران میکنند؟ به گفته مارینا برزوویچ، دانشمندی در آزمایشگاه جت پیش رانش ناسا در شهر کالیفرنیا، زمین به طور مدوام توسط سیارکها بمباران میشود؛ اما آنها بسیار کوچک هستند و به همین علت قبل از رسیدن به زمین در جو میسوزند. با این حال ۱۱۴ سال پیش، بزرگ ترین سیارکی که تاکنون به زمین برخورد کرده است، به معمایی برای دانشمندان تبدیل شد.
در سال ۲۰۲۲ سیارکی در مقیاس یک یخچال، وارد کره زمین شد و در یک جزیره نروژی و در حدود ۳۰۰ مایلی سمال شرقی ایسلند، سقوط کرد. شاهدان این واقعه گزارشی از مشاهده نور درخشانی دادند و این اثبات میکند که سیارک تبدیل به یک توپ آتشین شدهاست؛ با این حال هنوز شهاب سنگی در محل پیدا نشده است. در سال ۱۹۰۸ نیز اتفاقی مشابه در رودخانه تونگوسکا در سیبری افتاد.
بررسی بزرگ ترین سیارکی که به زمین برخورد کرد
در حدود ساعت ۷:۱۳ در ۳۰ ژوئن یک سیارک یا دنبالهدار وارد جو زمین شد و در حدود ۳ تا ۶ مایل بالای رودخانهای در سیبری منفجر شد. این اتفاق از آن زمان به عنوان رویداد تونگوسکا شناخته میشود. این انفجار تقریبا به اندازه ۱۵ مگاتن مواد منفجره TNT خسارت به بار آورد؛ یعنی هزار برابر قویتر از بمب اتمی که در طول جنگ جهانی دوم، هیروشیما را ویران کرد. این انفجار ۵۰۰۰۰۰ هکتار از جنگل را از بین برد و بیش از ۸۰ میلیون درخت کاج را مسطح کرد.
به گفته دیوید موریسون، محقق علوم سیارهای در مرکز تحقیقات ایمز ناسا، رویداد تونگوسکا بزرگ ترین سیارکی است که در زمان انسانهای مدرن به زمین برخورد کرده است. جالب است بدانید تا سال ۱۹۲۷ تحقیقاتی در مورد این واقعه صورت نگرفت.
در این سال، لئونید آلکسویچ از موزه سن پترزبورگ به تونگوسکا سفر کرد و وقتی به این مکان رسید، درختانی را دید که تا شعاع ۲۰ مایلی از مرکز انفجار مسطح شده بودند. این درختان چنان سوخته بودند که تا ۱۹ سال بعد نیز رشد چندانی نداشتند. با این حال در این مکان اثری از حفره یا قطعاتی که نشاندهنده محل انفجار باشند، یافت نشد.
این انفجار، زمین لرزهای در مقیاس ۴/۵ تا ۵ ریشتر ایجاد کرد و امواج آن در بیش از ۳۱۰۰ مایل در لندن به ثبت رسید. صدای این انفجار تا ۷۰۰ مایل دورتر شنیده شد؛ اما کشتههای این حادثه کم بودند. محسبات نشان میدهند حجم گاز عظیمی که هنگام تبخیر این سیارک در جو خارج شد، به مدت چندین روز باعث روشن ماندن آسمان شب در آسیا، پاریس و لندن شد.
احتمالاً هزاران نفر شاهد این واقعه بودند؛ اما گزارش آنها چندین دهه بعد ثبت شد. بسیاری از شاهدان، گزارشی از لرزش زمین و بادهای داغی میدادند که به قدری قدرتمند بود که افراد را به زمین میانداخت و ساختمانها را تکان میداد.
در سال ۲۰۰۸ حقایق جدیدی از گزارشهای شاهدان اولیه این اتفاق فاش شد. مورخ روسی به نام سویان واینشتاین به منطقه سولومی رفت تا از مردم محلی آن منطقه که به عنوان کت (ket) شناخته میشدند پرس و جو کند. سولومی در ۳۵۸ مایلی غرب تونگوسکا قرار دارد و دورترین نقطه از مرکز زمین لرزه در نظر گرفته میشود.
بیشتر اطلاعاتی که واینشتاین گردآوری کرد با تحقیقات دیگر همسو است؛ اما یکی از جزئیات مهم تفاوت داشت. تا قبل از این تحقیقات، مردم تصور میکردند که نورهای درخشان، شب پس از انفجار مشاهده شدهاند؛ اما به گفته افراد محلی این نورهای درخشان، شب قبل مشاهده شدهاند.
از زمان سفر تحقیقاتی کولیک در سال ۱۹۲۸ بیش از ۴۰ نفر دیگر به منطقه تونگوسکا سفر کردند؛ اما آزمایشهای آنان روی خاک، سنگ و درختان آن محیط بی نتیجه ماند. سپس در سال ۲۰۱۳ آندری ای زلوبین (Andrei E. Zlobim) از آکادمی علوم روسیه ادعا کرد که اولین فردی است که شهاب سنگهایی را از رویداد تونگوسکا پیدا کرده است. هرچند نتیجه این ادعا نامشخص بود.
در همان سال سیارک کوچکی در ۱۲ مایلی بالای شهر چلیابینسک روسیه منفجر شد. این اتفاق بسیار شبیه به رویداد تونگوسکا بود. این بار قطعات حاصل از انفجار به سرعت جمعآوری شد. این اتفاق توسط هزاران نفر دیده شد و از جهات مختلف در ویدیو ضبط شد. همه اینها باعث شد تا این انفجار جدید به ناسا و دانشمندان در جمعآوری دادهها و ساخت مدلهای رایانهای از رویداد تونگوسکا کمک کند.
نظریه دیگری در این باره معتقد است که این شهاب سنگ با فاصله کمی از زمین گذشته و فقط زمین را خراشیده است. این نظریه میتواند پیدا نشدن قطعات و حفره حاصل از انفجار را توجیه کند. درواقع زمین دو بار در سال از کنار هجوم شهاب سنگهای تورید میگذرد و بر اساس محاسبات دانشمندان در زمان رویداد تونگوسکا نیز زمین در حال گذشتن از کنار هجوم این شهاب سنگها بوده است.
با وجود تئوریهای زیاد ممکن است هیچوقت رازهای بزرگ ترین سیارکی که به زمین برخورد کرد، کشف نشود. بسیاری از گزارشهای شاهدان این رویداد در طول زمان تحریف شدهاند و شواهد قطعی وجود ندارد. این رویداد به ما نشان میدهد که جهان به شدت غیر قابل پیشبینی است و میتواند در هر لحظه ما را غافلگیر کند.