طبق گزارشهای مالی منتشر شده از خودروسازان داخلی، رقم زیان انباشته ایران خودرو و سایپا به 3.5 میلیارد دلار رسیده که با این رقم میشد دو بار شرکت ولوو را خرید.
مشکلات صنعت خودروسازی ایران آنقدر پرشمار شده که حسابش از دست همه در رفته و دیگر حتی نمیتوان یک روزنه امید برای بهتر شدن وضعیت خودروسازی کشورمان پیدا کرد. در چند ماه اخیر و به خصوص در این روزها که زمزمه عرضه خودروهای داخلی در بورس و همچنین واگذار شدن سهام دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران خودرو و سایپا به گوش میرسد، صحبت درباره زیان انباشه این دو شرکت بسیار داغ شده است.
طبق گزارشهای منتشر شده، زیان انباشته ایران خودرو و سایپا به رقمی سرسامآور رسیده و مدیران این دو خودروساز نیز به جای پاسخگویی در این رابطه، توپ را به زمین دیگران میاندازند و بقیه و به خصوص دولت را مقصر زیاندهی خود میدانند. همانطور که گفته شد در چند مدت اخیر بارها درباره زیان انباشته خودروسازان صحبت شده، اما هر شخص و ارگانی رقم متفاوتی را بیان میکند.
زیان انباشته ایران خودرو و سایپا چقدر است؟
طبق گزارشی که در اواخر خردادماه امسال منتشر شد و بر اساس صورتهای مالی حسابرسی نشده، رقم زیان انباشته ایران خودرو به 43 هزار میلیارد و سایپا به 25 هزار میلیارد تومان میرسد که در مجموع حدود 68 هزار میلیارد تومان بوده است. بر اساس این گزارش، از سال 1397 و با تشدید تحریمهای اقتصادی و جهش نرخ ارز، زیان انباشته این دو خودروساز به شدت افزایش پیدا کرد. ایران خودرو در سال 1397 معادل 442 میلیارد تومان و سایپا نیز 1141 میلیارد تومان زیان انباشته داشتند.
این در حالی است که دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو در اواخر سال گذشته گفته مجموع زیان انباشته کل مجموعه صنعت خودروسازی و قطعهسازی به دلیل قیمتگذاری دستوری خودرو به بیش از 80 هزار میلیارد تومان رسیده است. از سوی دیگر، یکی از کارشناسان حوزه بورس و کارگزاری چند روز پیش اظهار کرد ایران خودرو و سایپا در مجموع بیش از 100 هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند. به گفته یونس حیدری، زیان انباشته ایران خودرو بین 60 تا 65 هزار میلیارد تومان و زیان انباشته سایپا بین 40 تا 45 هزار میلیارد تومان است.
مهدی خطیبی، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو اخیرا گفته بود در سالهای گذشته تولید خودروهای زیانده و بی کیفیت با تیراژ بالا، دلیل اصلی زیان انباشته ایران خودرو بوده است. به گفته وی، در سالهای گذشته تولید پژو 405 جی ال ایکس بیشترین نارضایتی مردم را به دنبال داشته و با بیشترین زیان همراه بوده، اما با این حال بیشترین تیراژ تولید را داشته است. مدیرعامل ایران خودرو میگوید یکی از دلایل زیان انباشته ایران خودرو بی توجهی به تنوع و کمیت تولید بوده است.
در هر صورت با وجود ارقام متفاوتی که در چند مدت اخیر برای زیان انباشته خودروسازان منتشر شده، تازهترین گزارشهای مالی این دو شرکت بزرگ به بورس رقمی تکاندهنده را نشان میدهد. طبق این گزارش، فقط در سال گذشته ایران خودرو حدود 21 هزار میلیارد تومان و سایپا حدود 12 هزار میلیارد تومان زیان دیدهاند. در مجموع، ایران خودرو و سایپا بیش از 90 هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند که با احتساب نرخ دلار میتوان به رقم باورنکردنی 3.5 میلیارد دلار رسید.
قطعا با رقم 3.5 میلیارد دلار میشد کارهای بسیار بزرگی برای بازار خودروی کشور کرد و مشکلات این صنعت را تا حدود زیادی حل کرد. به عنوان مثال، شرکت چینی جیلی چند سال پیش کمپانی بزرگ ولوو را فقط با قیمت 1.8 میلیارد دلار خریده بود. یعنی با میزان زیان انباشته ایران خودرو و سایپا میشد دو بار شرکت سوئدی ولوو که از بزرگان صنعت خودروسازی جهان محسوب میشود را خرید. همچنین با چنین رقمی میشد بیش از 3 میلیون شغل در کشور ایجاد کرد.
سرانجام چه خواهد شد؟
حال مشخص نیست چه کسی پاسخگوی این حجم باورنکردنی و سرسامآور از زیانهای ایران خودرو و سایپا خواهد بود و قرار است چه تدبیری برای حل این معضل اندیشیده شود. بسیاری از اشخاص این سوال را مطرح میکنند که با وجود زیاندهی نجومی خودروسازان و همچنین کیفیت پایین خودروهای داخلی، چرا صنعت خودروسازی کشور تعطیل نمیشود یا به بخش خصوصی واگذار نمیشود؟ مدیران و موافقان فعالیت خودروسازان داخلی میگویند با تعطیلی این شرکتها موج بیکاری بزرگی ایجاد میشود، اما همانطور که گفتیم با رقم زیان انباشته دو خودروساز بزرگ کشورمان میتوانستیم چندین میلیون شغل ایجاد کنیم.
آیا با آزادسازی قیمتگذاری خودرو که سالهاست ایران خودرو و سایپا درخواست آن را دارند این مشکل حل میشود؟ یا عرضه سهام خودروسازان و ورود خودروهای داخلی به بورس میتوان گرهای از این معضل را باز کند؟ قطعا زیان انباشته 3.5 میلیارد دلاری ایران خودرو و سایپا خود یکی از مشکلات بزرگ در راه خصوصیسازی این شرکتها خواهد بود. از طرفی، مدیران خودروسازان و حامیان آنها با طلبکاری مدعی هستند که دولت باید به خاطر قیمتگذاری دستوری، زیان انباشته آنها را جبران کند.
در نهایت باید ببینیم سرانجام این قائله چه خواهد شد؛ اما با توجه به وضعیت بحرانی و عجیب و غریبی که در صنعت خودروسازی کشورمان میبینیم، اصلا نمیتوانیم به بهبود اوضاع امیدوار باشیم.