همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. در ادامه این مطلب با بدترین غذاها و نوشیدنیهای مضر برای سلامت دهان و دندان آشنا شوید.
همه غذاها و نوشیدنیها به یک اندازه به دندانهای شما آسیب نمیزنند. برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض پوسیدگی دندان هستند. در این مطلب با بدترین غذاها و نوشیدنیهای مضر که سلامت دهان و دندان شما را تهدید میکنند، آشنا خواهیم شد و به مواردی اشاره خواهیم کرد که هنگام مراقبت از سلامت دهان و دندان خود باید در نظر داشته باشید.
بررسی غذاها و نوشیدنیهای مضر برای سلامت دندان و دهان شما
دکتر آپونا د آگویار ریبیرو (Apoena de Aguiar Ribeiro) دندانپزشک اطفال و میکروبیولوژیست معتبر در کاریلونای شمالی است. او معتقد است:
هنگام ارزیابی شدت ضرر یک وعده غذایی یا نوشیدنی برای سلامت دندان، باید به دو نکته اصلی توجه کنید، میکروبیوم دهان و چگونگی تاثیر آن بر پوسیدگی دندان، یعنی ترکیب و کیفیت آن.
درون دهان ما بیش از ۷۰۰ گونه باکتری زندگی میکنند که برخی از آنها مضر و برخی دیگر مفید هستند. باکتریهای مضر، قندهای موجود در غذاها و نوشیدنیها را تجزیه میکنند و به اسید تبدیل میکنند؛ در نتیجه به مرور زمان مواد معدنی ضروری از دندانهای شما بیرون کشیده میشود و پوسیدگی ایجاد میشود.
اگر در تمیز کردن دندانها غفلت کنید، باکتریها یک لایه نرم روی سطح دندانهای شما ایجاد میکنند که اسیدیته را تجدید میکند و محیط ایدهآل برای باکتریهای بیشتر ایجاد میکند. اگر این لایه رشد کند و سفت شود، به جرم دندان تبدیل میشود و میتواند باعث التهاب لثه شود.
غذاهای قندی و به ویژه آنهایی که از ساکارز تشکیل شدهاند، مضر هستند؛ زیرا باکتریهای مضر روی آنها رشد می کنند. ساکارز در بسیاری از غذاهای فرآوری شده و نوشیدنیهای شیرین، مثل آب نبات، شیرینی، کنستانتره آب میوه و نوشابههای گازدار وجود دارد.
هر غذایی که چسبناک یا جویدنی است؛ مانند آدامس، میوههای خشک، شربت و آب نبات در فضای بین دندانها گیر میکنند. وقتی قند اضافی روی دندانهای شما باقی میماند، باکتریهای مضر آن را در سلولهای خود ذخیره می کنند و تا ساعتها پس از مصرف خوراکی به تولید اسید ادامه می دهند.
برخی از نوشیدنیها، مثل نوشابه، انرژی زا، میلک شیک و آبمیوه نیز دندانهای شما را چسبناک میکنند و مثل یک تابوت اسیدی هستند.
زمانی که سطح اسید دهان به حدود کمتر از PH ۵/۵ میرسد، دندانهای ما شروع به خراب شدن میکنند. نوشیدنیهای گازدار معمولا PH بین ۳ تا ۴ دارند!
برخی از میوهها و سبزیجات تازه یا غذاهای نشاستهای، مانند مرکبات، سیب زمینی، برنج و حتی موز اغلب برای دندان شما مضر هستند. دکتر دوروتا کدزیراوسکی (Dorota Kopycka-Kedzierawski) که دندانپزشک و محقق در زمینه پوسیدگی دندان است، میگوید:
این مواد با وجود آسیب به دندانها، دارای مواد مغذی هستند که به سلامتی کلی شما کمک می کنند. این معاوضه ممکن است، ارزش داشته باشد. اما اگر شیارهای عمیق در دندان خود دارید، غذاهای جویدنی و چسبناک میتواند به شما بیشتر از دیگران آسیب بزند. بنابراین باید به عادات تمیز کردن دندان و رژیم غذایی خود بیشتر توجه کنید.
تا زمانی که دندانهای خود را دوبار در روز مسواک بزنید و هر روز از مسواک استفاده کنید، مزایای این غذاها از ضررشان بیشتر خواهد بود. درضمن بهتر است میوه را بخوریم تا اینکه آن را بنوشیم. زیرا بسیاری از آبمیوههای فروشگاهها یا حتی خانگی، قند ساکاراز دارند.
راههای جلوگیری از پوسیدگی دندان
علاوه بر مسواک و نخ دندان، راههای علمی دیگری برای سلامت دندان نیز وجود دارند.
۱- از خوردن میان وعده و ریزه خوری پرهیز کنید. بزاق دهان به دفع ذرات باقیمانده غذا کمک میکند و یکی از محافظان مهم دندانهای شما است. بزاق، مینای دندان را معدنی و تقویت میکند و حاوی بی کربنات است که به خنثی کردن اسیدیته دهان کمک میکند.
اما هر بار که غذا میخورید، حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد تا بزاق به سطح محافظتی برسد؛ بنابراین خوردن تنقلات و نوشیدنی به طور مکرر باعث عدم تعادل میشود.
سعی کنید نوشیدنی را با یک وعده غذایی مصرف کنید، به جای اینکه آن را در طول روز و ساعات مختلف مصرف کنید. نوشیدن آب پس از اتمام غذا نیز میتواند به دفع قند کمک کند.
۲- مصرف الکل خود را محدود کنید. الکل میتواند از ترشح منظم بزاق جلوگیری کند.
۳- مراقب عوارض جانبی داروها باشید. درمانهای مختلف، مانند درمان سل، شیمی درمانی، دیالیز، آنتی هیستامینها و داروهای فشار خون میتوانند تولید بزاق را مهار کنند. افرادی که آسیب دیده هستند باید بیشتر مراقب رعایت بهداشت دهان و دندان باشند.
۴- جایگزین شکر را پیدا کنید. نوشیدنیهای شیرین و تنقلات را جایگزین کنید. جایگزینهای قند، مانند آسپارتام یا الکلهای قندی به اندازه قندهای معمولی باعث پوسیدگی دندان نمیشوند. اما به یاد داشته باشید که اسیدهای موجود در نوشابههای رژیمی هنوز هم باعث تخریب دندان میشوند.
۵- آدامس بدون قند بجوید. الکلهای قندی، مانند زایلیتول که فعالیت ضد میکروبی دارند، میتوانند باعث کاهش تولید اسید باکتریهای دهان شوند.
آدامس بدون قند با زایلیتول اثر ضد میکروبی دارد و در صورتی که ۳ بار در روز جویده شود، جریان بزاق را افزایش میدهد. اگر بین وعدههای غذایی هوس شیرینیجات میکنید، از این نوع آدامس استفاده کنید.
۶- انواع خاصی از چای بنوشید. چای سبز و سیاه میتوانند از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند؛ زیرا حاوی فلوراید هستند و سطح بالاتر PH دارند. دکتر ریبرو گفت:
اما لطفا به این چایها شکر و قند اضافه نکنید!
۷- معاینات منظم انجام دهید. پوسیدگی دندان، شایعترین بیماری غیرواگیر جهان است. هر شش ماه یک بار معاینه برای اکثر مردم کافی است. مراجعه به یک متخصص بسیار مهم است؛ زیرا زمانی که متوجه وجود یک حفره شوید؛ یعنی کار از کار گذشته است و مبتلا به پوسیدگی دندان شدهاید.
دکتر کوینونز معتقد است، عادات سلامت دهان و دندان برای سلامت کلی شما هم مفید هستند. خوردن کمتر غذاهای شیرین، معاینه منظم و پرهیز از میان وعدهها میتواند به طور کلی برای سلامت شما مفید باشد. اما نیازی نیست که زیاد ذهن خود را درگیر آن کنید.