رودخانه های جهان در حال مرگ هستند + مقایسه تصاویر ماهواره‌ای

مرگ رودخانه های جهان نزدیک است. این وضعیت وحشتناک به خاطر تغییرات اقلیمی پیش آمده و می‌تواند عواقب بدی داشته باشد. در ادامه با تصاویر ماهواره‌ای به مقایسه وضعیت بزرگترین رودخانه های جهان خواهیم پرداخت.

در زبان انگلیسی اصطلاحی به نام «گیر کردن در رودخانه بدون پارو» وجود دارد که به گیر کردن در یک موقعیت بد اشاره دارد. البته اگر رودخانه اشاره شده در نیم‌کره شمالی باشد، این احتمال وجود دارد که حتی پارو نیز در طول تابستان به کار نیاید. متاسفانه کاهش شدید بارش و موج‌های پیاپی گرما باعث مرگ رودخانه های زیادی در آمریکا، اروپا، آسیا و خاورمیانه شده‌اند.

مرگ رودخانه های بزرگ جهان از دریچه تصاویر ماهواره‌ای

شرایط به گونه‌ای پیش رفته که طول و عرض اکثر رودخانه ها کاهش یافته است و به راحتی می‌توان بخش‌هایی از بستر رودخانه که از آب بیرون زده‌اند را مشاهده کرد. برخی از رودخانه ها آنقدر خشک شده‌اند که دیگر نمی‌توان با قایق از آنها گذشت. بحران آب و هوایی ایجاد شده توسط انسان‌ها به شدت روی بخش‌های مختلف تاثیر گذاشته و باید حتما فکری به حال آن کرد.

البته تغییرات آب و هوایی فقط سبب مرگ رودخانه ها نمی‌شوند، بلکه افراد متکی به آنها را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. نمی‌توان نادیده گرفت که افراد زیادی در سرتاسر جهان برای آب آشامیدنی، آبیاری گیاهان و کشاورزی، تولید انرژی و جابه‌جایی کالاها به رودخانه‌ها نیاز دارند. به همین بهانه به تصاویر ماهواره‌ای شش رودخانه بزرگ جهان و مقایسه وضعیت کنونی آنها با گذشته می‌پردازیم.

رودخانه کلرادو

خشکی بی‌سابقه غرب آمریکا همچنان ادامه دارد و همین نیز باعث شده که رودخانه کلرادو به مرگ نزدیک شود. این رودخانه به دو تا از بزرگترین ذخایر آبی آمریکا متصل است؛ اما وضعیت به جایی رسیده که دولت آمریکا مجبور شده برای حفظ حوزه رودخانه محدودیت‌هایی را برای مصرف آب اعمال کند و حتی از ایالت‌های وابسته بخواهد که برنامه‌های جانبی خود را ارائه دهند.

یکی از این مخازن یعنی Lake Mead آنقدر از نظر سطح آب پایین آمده که عملا به وضعیت دریاچه مرده رسیده است. در این وضعیت آب مخزن در حدی نیست که بتوان آن را از سد روان کرد. البته آب Lake Mead از سال ۲۰۰۰ روندی کاهشی داشته، اما از سال ۲۰۲۰ این روند شدت گرفته است.

سال گذشته سطح آب مخزن آنقدر پایین آمد که حتی برخی موارد عجیب از جمله بشکه‌ای حاوی بقایای انسان از آن کشف شدند. گفته می‌شود که جسد مقتول به چندین دهه قبل تعلق دارد. عواقب مرگ رودخانه کلرادو وحشتناک خواهد بود؛ زیرا حدود ۴۰ میلیون نفر در هفت ایالت آمریکا و مکزیک به آب این رودخانه برای تامین آب شرب، کشاورزی و تولید برق نیاز دارند.

رودخانه یانگ‌تسه

اگرچه یانگ‌تسه در چین یکی از بزرگترین رودخانه های جهان است، اما در شرف مرگ قرار دارد و می‌توان بخش‌هایی از بستر رودخانه را مشاهده کرد. متاسفانه وضعیت در انشعابات فرعی یانگ‌تسه وخیم‌تر نیز هست و بخش‌هایی از آن عملا خشک شده‌اند. چین برای اولین بار در طول ۹ سال گذشته هشدار خشکسالی سراسری اعلام کرده است. علاوه بر این، چین طولانی‌ترین موج گرمایی خود در شصت سال گذشته را تجربه می‌کند.

مرگ رودخانه یانگ‌تسه می‌تواند زندگی افراد زیادی را تحت تاثیر قرار دهد. استان سیچوآن با ۸۴ میلیون نفر جمعیت، تقریبا ۸۰ درصد از برق مورد نیاز خود را توسط نیروگاه‌های برقابی تامین می‌کند. آب مورد نیاز این نیروگاه‌ها نیز توسط رودخانه یانگ‌تسه تامین می‌شود.

امسال همزمان با کاهش سطح آب رودخانه، ظرفیت تولید برق نیروگاه‌ها نیز کاهش یافت و در نهایت کار به جایی رسید که مقامات چینی دستور تعطیلی تمامی کارخانه‌ها را برای ۶ روز صادر کردند. استان سیچوآن امسال نصف باران متوسط خود را دریافت کرده است و همین نیز باعث شده که برخی از مخازن آب به طور کلی خشک شوند.

رود راین

رود راین از کوه‌های آلپ در سوئیس سرچشمه می‌گیرد و سپس با گذر از آلمان و هلند به دریای شمال می‌ریزد. رود راین زمانی آبراهی حیاتی برای کشتی‌رانی در اروپا به حساب می‌آمده؛ اما با شدت گرفتن مرگ رودخانه ها در سرتاسر جهان، به بحرانی در اروپا تبدیل شده است. بخش‌هایی از بستر رودخانه از سطح آب بیرون آمده‌اند که یعنی کشتی‌ها باید مسیر خود را برای گذر از برخی موانع تغییر دهند و همین نیز حرکت را کند می‌کند.

در مسیر رود راین، شهر‌های متعددی قرار دارند که نسبت به اندازه‌گیری سطح آب اقدام می‌کنند. یکی از این شهرها کواب در غرب فرانکفورت است. به گفته مقامات آلمانی سطح آب رود راین در این منطقه به ۳۲ سانتی‌متر رسیده است. به طور کلی اگر سطح آب رود پایین‌تر از ۴۰ سانتی‌متر باشد، شرکت‌های کشتی‌رانی قید گذر از آن را می‌زنند.

در کواب نیز سطح آب کمتر از ۷۵ سانتی‌متر کشتی‌های باری را مجبور خواهد کرد تا با حداکثر ۳۰ درصد ظرفیت خود حرکت کنند. از طرفی وقتی سطح آب پایین باشد، شرکت‌ها باید هزینه بیشتری برای گذر پرداخت کنند. همه اینها باعث می‌شود که هزینه ارسال کالا افزایش یابد. افزایشی که در نهایت به مصرف کننده منتقل خواهد شد.

رودخانه پو

رود پو از شمال ایتالیا می‌گذرد و به دریای آدریاتیک در شرق این کشور می‌ریزد. منابع آبی این رود توسط برف‌های زمستانی کوه آلپ و بارش‌های سنگین بهاری تامین می‌شود. جریان آب به خاطر شیب تندی که رودخانه دارد، با سرعتی بالا حرکتی می‌کند و حتی بسیار پیش آمده که پو طغیان کرده و از بستر خود خارج شود.

هرچند که همزمان با مرگ جهانی رودخانه ها، پو نیز شرایطی کاملا متفاوت پیدا کرده است. امسال شمال ایتالیا زمستانی خشک را پشت سر گذاشت و به همین خاطر نتوانست آب زیادی را در اختیار پو قرار دهد. بهار و تابستان نیز به همین وضع ادامه یافت تا این منطقه بدترین خشکسالی هفتاد سال اخیر خود را تجربه کند.

سطح آب رودخانه آنقدر پایین آمد که حتی مردم محلی یک بمب منفجر نشده مربوط به جنگ جهانی دوم را نیز در آنجا پیدا کردند. مشکل اینجاست که میلیون‌‌ها نفر برای ادامه زندگی خود (اکثرا به خاطر کشاورزی) به رودخانه پو نیاز دارند و مرگ آن می‌تواند به ۳۰ درصد از مواد غذایی تولید شده در ایتالیا آسیب بزند. از طرفی یکی از معروف‌ترین محصولات صادراتی ایتالیا یعنی پنیر Parmesan در اطراف این رود ساخته می‌شود.

رود لوآر

طول لوآر ۱۰۱۲ کیلومتر است که باعث می‌شود طولانی‌ترین رود فرانسه لقب بگیرد. همچنین انواع مختلفی از گیاهان و جانوران برای ادامه حیات به این رود وابسته هستند. به همین خاطر یونیسف لوآر را تحت حمایت خود قرار داده است.

در حالت عادی برخی قسمت‌های این رودخانه آب کمی دارند؛ اما سطح و جریان آب به طور مرتب با توجه به وضعیت آب و هوا و آب شدن برف‌ها تغییر می‌کنند. هرچند که در سال‌های اخیر کمبود بارش‌ها و گرمای شدید باعث شده که برخی از قسمت‌ها به شدت خشک شوند. وضعیت به حدی رسیده که افراد می‌توانند پیاده از رودخانه بگذرند.

تصاویر ماهواره‌ای گرفته شده از شهر Saumur بیشتر از آنکه نشان دهنده آب لوآر باشد، بستر رودخانه را نشان می‌دهد. همچنین زمین‌های اطراف اکثرا زرد و خشک هستند. این در حالی است که تنها یک سال پیش اکثر آنها سرسبز و شاداب بودند. مقامات فرانسوی اخیرا تصمیم گرفته‌اند آب سدها را روانه این رود کنند؛ هرچند که دلیل آنها تنها خنک کردن چهار نیروگاه اتمی قرار گرفته در اطراف رود است.

رودخانه دانوب

دانوب بزرگترین رود غرب اروپا است و با توجه به اینکه از ۱۰ کشور می‌گذرد،‌ یک کانال حیاتی برای کشتی‌رانی هم به حساب می‌آيد. در حال حاضر کشورهای رومانی، صربستان و بلغارستان در حال لایروبی کردن رودخانه هستند تا در مسیر حمل و نقل دریایی اختلال ایجاد نشود.

دانوب همچون دیگر رودخانه های اروپا به مرگ نزدیک نیست؛ اما برخی کشورها همچون مجارستان آنقدر برای صنعت گردشگری خود به این رود وابسته هستند که اثر کاهش سطح آب همین الان هم حس می‌شود. به عنوان مثال برخی از کشتی‌های تفریحی نتوانسته‌اند از برخی قسمت‌های رود بگذرند و به مجارستان برسند.

از طرفی به خاطر کاهش سطح آب، بسیاری از ایستگاه‌ها تعطیل شده‌اند. به همین خاطر کشتی‌هایی که از رود گذر می‌کنند نیز نمی‌توانند در مسیر‌ همیشگی خود توقف کنند. حتی خود سازمان گردشگری مجارستان نیز اعلام کرده است که یک کشتی ۱۶۰۰ تنی تنها در صورتی قادر به گذر از دانوب خواهد بود که هیچ باری همراه نداشته باشد. قطعا با ادامه این وضعیت، اقتصاد کشورهای اروپایی وابسته آسیب خواهد دید.

مدت‌هاست که کارشناسان نسبت به عواقب وحشتناک تغییرات آب و هوایی هشدار می‌دهند. این عواقب شاید در مراحل اولیه در بحث اقتصاد نمود پیدا کنند؛ اما در ادامه به بحران‌های زیست محیطی و حتی جنگ منجر خواهند شد. با وجود این، متاسفانه دولت‌ها صرفا منافع کوتاه‌مدت خود را در اولویت قرار می‌دهند و توجه چندانی به محیط زیست ندارد. امیدواریم که حداقل مرگ تدریجی رودخانه ها زنگ خطر را برای همه کشورها به صدا در آورد.