گلوله‌های XM1211 دشمن پهپادهای کوچک هستند + ویدئو

در این نوشتار قصد داریم به معرفی گلوله‌‌های نوین XM1211 بپردازیم که جهت مقابله با پهپادهای کوچک تولید و وارد خدمت شده‌اند.

کوادکاپترهای کوچک تجاری با وجود اینکه با مقاصد نظامی ساخته نمی‌شوند، اما به آسانی قابلیت تبدیل به یک سلاح ارزان قیمت و دقیق را دارند. جنگ در اوکراین این موضوع را به خوبی اثابت کرد. طرفین کوادکاپترهای کوچک را به نارنجک مسلح و از بالا یکدیگر را هدف قرار می‌دهند. اوکراینی‌ها حتی نمونه‌هایی از پهپادهای انتحاری با استفاده از کوادکاپترهای تجاری ساخته‌اند که خرج انفجاری داشته و با کوبیدن خود به دشمن، آن را از بین می‌برند. مالتی‌کاپترهای بزرگ‌تر با 4 تا 8 موتور نیز از دیگر دستاوردهای اوکراینی‌ها است. مثلا یک نمونه کوادکاپتر نیز ساخته‌اند که 6 خمپاره با خود حمل می‌کند. R18 نیز یک پهپاد بزرگ اوکراینی دیگر با 8 موتور است.

یک راهکار مقابله با این هواگردها استفاده از اسلحه‌های ضد پهپاد است که با تابش امواج مایکرویو به سمت هدف، در کار سیستم‌های الکترونیکی آن اخلال ایجاد کرده و پهپاد را وادار به فرود می‌کند. اما در شرایطی که تجهیزات فوق همراه نیروها نباشد یا اخلالگر به هر دلیلی نتواند موفق به از کار انداختن پهپاد شود و یا پهپاد بایستی در سریع‌ترین زمان نابود شود، آنگاه بایستی به صورت فیزیکی آن را هدف قرار داد. طبیعتا هدف قرار دادن یک هواگرد بسیار کوچک که اکثرا اندازه کف دست هستند، کاری دشوار بوده و از طرفی استفاده از موشک‌های پدافندی چند میلیون دلاری جهت نابودی آن نیز ابدا صرفه اقتصادی ندارد. البته راهکارهای دیگری نیز هستند.

برای مثال اخیرا توپ‌های لیزری ساخته شده‌اند که هر شلیک آن‌ها کمتر از یک دلار هزینه دارد. با این حال این سلاح‌ها همچنان فراگیر نشده و از طرفی خودروی حامل مخصوصی می‌خواهند که مجهز به ژنراتور برای تامین برق آن باشد. توپ‌های ضد هوایی نیز راهکار دیگری هستند؛ نمونه‌های مدرن آن توسط کامپیوتر با کمک رادار و سیستم‌های الکترواپتیکال (دوربین تلویزیونی و تصویرساز فروسرخ) حتی اهداف بسیار کوچکی نظیر یک کوادکاپتر تجاری را به صورت خودکار کشف،‌ شناسایی، تعقیب و نابود می‌کنند. برای این کار می‌توان از گلوله‌های هوا انفجار با فیوز تنظیم پذیر نیز استفاده کرد. هرچند این روش نیز مجددا ملزم به حضور توپ ضد هوایی مربوطه است.

کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی نورثراپ گرومن (Northrop Grumman) برای حل این مشکلات گلوله جدیدی توسعه داد که XM1211 HEP نام دارد؛ واژه HEP کوتاه شده عبارت “High Explosive Proximity” و به معنی «شدیدا انفجاری مجاورتی» است. این گلوله‌های 30 در 113 میلی‌متری برای شلیک از توپ‌های خودکار 30 میلی‌متری نظیر مارک 44 بوشمستر 2 (Mk44 Bushmaster II) و M230 ساخته شده‌اند. از نظر ظاهری و ابعاد مشابه دیگر گلوله‌های 30 میلی‌متری هستند و درون خود مواد منفجره به شدت انفجاری دارند تا در زمان مناسب منفجر شود. اما تفاوت اصلی آن‌ به دیگر گلوله‌ها وجود یک سنسور مجاورتی رادیویی در دماغه‌اش است.

این سنسور با رسیدن گلوله به هدف، متوجه حضور آن شده و دستور انفجار خرج درون بدنه را می‌دهد تا بدین ترتیب موج انفجار و ترکش‌ها به پهپاد اصابت کرده و آن را سرنگون سازند. انفجار مجاورتی علیه اهداف کوچک بسیار موثر است، زیرا همانطور که گفته شد موج انفجار و ترکش‌ها به سمت هدف متمرکز شده و سطح بیشتری از بدنه آن را مورد اصابت قرار می‌هند. ضمن اینکه موج انفجار سبب برهم خوردن تعادل پهپاد نیز می‌شود. این گلوله علاوه بر پهپادها، علیه موشک‌های کروز نیز می‌تواند بسیار مهلک باشد. اهداف سطحی غیرزرهی یا حتی زرهی فوق سبک و همچنین نفرات پیاده نیز از دیگر مواردی هستند که گلوله علیه آن‌ها بسیار موثر عمل می‌کند.

توسعه گلوله XM1211 در سال 2019 آغاز و پس از آزمایش‌های متعدد، در ژوئن 2022 تحویل ارتش آمریکا و از ماه سپتامبر نیز رسما عملیاتی شدند. البته این گلوله‌ها قیمت بیشتری نسبت به انواع عادی دارند،‌ اما همچنان در مقایسه با موشک‌ بسیار ارزان‌تر بوده و از بین بردن پهپاد چند صد دلاری دشمن با استفاده از آن بسیار مقرون به صرفه‌تر از شلیک موشک چند صد هزار تا چند میلیون دلاری است. همچنین در نظر داشته باشید در صورتی که نیروها بخواهند با گلوله‌های عادی یک پهپاد کوچک را هدف قرار دهند، به طور میانگین باید شلیک‌های زیادی به سمت آن صورت گیرد که این موضوع سبب افزایش هزینه و پیشی گرفتن آن از قیمت یک HEP می‌شود.

توپ اصلی مورد استفاده برای شلیک این گلوله نیز M230LF است که روی سامانه پدافند کوتاه برد و خودکشش M-SHORAD نصب شده است. این سامانه یک برجک متحرک مسلح به پرتابگر 4 عددی موشک‌های پدافندی FIM-92 استینگر (Stinger) با هدایت آشیانه یابی فروسرخ، دو موشک ضد تانک AGM-114L هلفایر لانگ‌بو (Hellfire LongBow) با هدایت راداری فعال، یک توپ M230LF و یک تیربار چندمنظوره 7.62 میلی‌متری M240 دارد. وظیفه آن نیز مقابله با هواگردهای بسیار کوچک تا بزرگ و همچنین اهداف زمینی است. برای این کار نیز به چندین رادار و سیستم‌های الکترواپتیکال مجهز است تا کشف و کنترل آتش را به صورت خودکار انجام دهند.

سامانه M-SHORAD روی خودروی رزمی زرهی چرخدار استرایکر (Stryker) سوار و برای نیروی زمینی ارتش آمریکا است. سلاح دیگری که از M230LF استفاده می‌کند، MADIS متعلق به سپاه تفنگداران دریایی آمریکا است. در این سامانه نیز توپ به همراه پرتابگر 4 عددی موشک استینگر روی برجک کنترلی قرار داشته و بالای خودروی نظامی JLTV نصب شده‌اند. این سامانه نیز مجددا به چندین رادار و سیستم الکترواپتیکال مجهز بوده و وظیفه اصلی آن مقابله با پهپادها است. مورد دیگر سامانه M-ACE است که از یک خودروی حامل رادار، سنسور رادیویی و سیستم الکترواپتیکال، یک خودروی فرماندهی و کنترل و حداقل 2 خودروی آتش مسلح به M230LF تشکیل شده است.

البته نورثراپ گرومن در همایش دارندگان توپ بوشمتسر که در سال 2021 برگذار کرد، یک ربات رزمی مسلح به توپ M230LF را نیز به نمایش گذاشت که با گلوله XM1211 اهداف را از بین برد. ربات بر پایه شاسی خودروی بدون سرنشین رزمی EMAV-LW30 ساخت کمپانی خودروسازی و تسلیحاتی آمریکایی پرت میلر (Pratt Miller) توسعه یافت و وظیفه اصلی آن مقابله با پهپادها و همچنین اهداف زمینی است؛ گلوله‌های همراه آن بسته به ماموریتی که دارد انتخاب می‌شوند. توپ آن نیز روی یک برجک کنترلی متحرک مجهز به سیستم فاصله یاب لیزری، دوربین تلویزیونی با بزرگنمایی و تصویرساز فروسرخ برای دید در شب، روز و از بین مه، دود و غبار سوار است.

گلوله‌ XM1211 در آزمایش‌های خود علیه گروهی از پهپادها نیز با موفقیت عمل کرد. یک سامانه مسلح به توپ 30 میلی‌متری می‌تواند به لطف نواخت آتش بالای خود، در آن واحد با شمار زیادی پهپاد کوچک نظیر کوادکاپترها درگیر شود. آزمایش‌های انجام شده نشان داد که این گلوله علیه پهپادهای دسته 1 و 2 که کوچک بوده و هدف قرار دادنشان سخت است، موفق و موثر عمل می‌کند. پهپادهای تجاری مسلح شده از تهدیدهای مدرن میدان‌های نبرد امروزی به شمار می‌روند که ساخت آن‌ها هزینه و فناوری بالایی لازم ندارد و حتی گروه‌های تروریستی نیز می‌توانند در تعداد بالا آن‌ها را عملیاتی کنند. از این رو راهکارهای نوین برای مقابله با آن‌ها لازم است.