اگر خیلی سریع اقدام نکنیم، به زودی حتی ماشین چینی هم به کشور وارد نمی‌شود!

برقی شدن صنعت خودروی چین چالش بزرگی برای صنعت خودروی ایران محسوب می‌شود. اگر دست نجنبانیم، ماشین چینی ها هم وارد کشورمان نخواهند شد.

پس از ممنوعیت واردات خودرو به کشور، چینی‌ها تنها خودروسازانی بودند که در بازار داخلی ما ماندگار شدند و خودروهای ارزان قیمت و جذاب خود را فروختند. اگر چین نبود، صنعت خودروی ایران عقب‌مانده‌تر از چیزی می‌شد که امروزه شاهد آن هستیم؛ چرا که خودروسازان خصوصی عمده محصولاتشان مونتاژی‌های چینی است.

امروزه اگر سری به بازار خودروهای خارجی کشورمان بزنیم، متوجه خواهیم شد که اغلب ماشین‌های لوکس متعلق به چینی‌هاست و سایر برندهای معتبر جهانی خودروی تازه‌ای به ایران صادر نکرده‌اند. با این اوصاف نتیجه می‌گیریم که صنعت خودروی چین با تمام کم و کاستی‌هایی که دارد، برای مشتریان ایرانی در مقطع فعلی مناسب بوده و مقرون‌به‌صرفه است.

معضلی به نام ماشین چینی برقی!

خبر بد برای طرفداران ماشین‌های چینی، برقی شدن محصولات چشم بادامی‌ها تا چند سال آینده است. گفته شده طی سه سال آتی، صنعت خودروی چین کاملا الکتریکی خواهد شد و در صورت محقق شدن این ادعا، چالش بزرگی برای صنعت خودروی کشورمان به‌وجود خواهد آمد. علاوه بر خودروهای چینی، قطعات آنها نیز برای ادامه حیات خودروسازی ایران ضروری است.

وقتی کشورهای غربی و اروپایی سعی کردند صنعت خودروسازی کشورمان را تحریم کنند، چینی‌ها به دادمان رسیدند و نه‌تنها خودروهای خود را به ایران آوردند، بلکه قطعات مورد نیاز خودروسازان را تأمین کردند. وقتی قیمت دلار وارد کانال صعودی شد، شرکت‌های داخلی و خصوصی به‌سمت داخلی سازی قطعات رفتند و عمق آن را افزایش دادند. با این حال سطح داخلی سازی قطعات به‌حدی است که نمی‌توان نقش چین را نادیده گرفت و آن را از پس‌زمینه صنعت خودرو حذف کرد.

ادعای حال حاضر چشم‌بادامی‌ها این است که می‌خواهند تا سه سال آینده به سمت برقی شدن کامل بروند. به‌نظر می‌رسد ایران هم باید مسیر چینی‌ها را برای بقا پیش بگیرد؛ وگرنه باید شاهد حذف خودروهای چینی از بازار شویم و با کمبود قطعات خودرو دست و پنجه نرم کنیم.

مونتاژکاران در خطر

خودروسازان خصوصی طی سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند خودروهای برقی را به کارخانه‌های خود بیاورند و روی مونتاژ آنها کار کنند. حرکت کوچک ولی رو به توسعه این شرکت‌ها گامی مثبت در مسیر برقی شدن صنعت خودروی کشورمان به‌حساب می‌آید؛ ولی به نظر می‌رسد کافی نیست!

صنعت خودروی ایران مشکلات فراوانی دارد و برقی شدن آن مستلزم امکانات و زیرساخت‌های بسیاری است که در حال حاضر شرایط آن وجود ندارد. کمبود تولید برق و افزایش جمعیت، مصائبی در حوزه انرژی ایجاد کرده که خصوصاً در فصل‌‌های گرم به اوج خود می‌رسد و منجر به قطع برق می‌شود.

فرض کنید خودروهای برقی در ایران توسعه می‌یابند و فناوری ساخت آنها فراهم می‌شود؛ اما منبع تأمین انرژی این قبیل ماشین‌ها در تابستان مدام قطع خواهد شد. در حال حاضر برق اغلب واحدهای صنعتی پرمصرف از خرداد ماه به بعد قطع می‌شود و با وجود چنین معضل بزرگی نمی‌توان به آینده خودروهای برقی در کشورمان امیدوار بود.

نبود جایگاه و زمان کافی برای شارژ ماشین‌های برقی

دغدغه بعدی که گریبان صنعت خودروهای برقی را گرفته، جایگاه‌های شارژ و زمانی است که صرف شارژ خودرو می‌شود. در پایتخت که قلب ایران محسوب می‌شود، تعداد جایگاه‌های ویژه خودروهای برقی به انگشتان دست هم نمی‌رسد و جالب اینجاست که از این جایگاه‌ها هر روز استفاده نمی‌شود. سوال مهمی که هم‌اکنون پیش می‌آید این است که اگر چینی‌ها به ایران قطعه ندهند چه بر سر صنعت خودرو می‌آید؟

سناریوهای مختلفی می‌توان برای فقدان قطعات چینی در بازار کشورمان نوشت. نخستین سناریویی که مطرح می‌شود، از بین رفتن خطوط تولید کارخانه‌های مونتاژکاری نظیر مدیران خودرو، بهمن موتور و کرمان موتور است. در واقع وقتی قطعه‌ای برای تولید به کشور وارد نشود، خودروسازان باید خطوط تولیدشان را متوقف کنند و محصولات جایگزین بیاورند.

دومین سناریو این است که خودروهای چینی حال حاضر بازار بلااستفاده می‌شوند و باید با انواع برلیانس، تیگو و ام وی ام خداحافظی کرد. نتیجه این سناریو افزایش تقاضا در بازار خواهد بود. و اما آخرین سناریو به فزونی محصولات ناقص یا تعطیلی کلی خطوط تولید اشاره می‌کند.

ماشین چینی

نتیجه‌گیری کلی از سه سناریوی فوق این خواهد بود که صنعت خودروی کشورمان به آستانه ورشکستگی می‌رسد و جبران این ضرر و زیان غیرممکن خواهد شد. البته بعید به‌نظر می‌رسد، ولی احتمال دارد خودروسازان خصوصی، داخلی سازی قطعات را از سر بگیرند و خودروهای چینی را روی خطوط تولید بیاورند که باز هم به ضرر مشتریان خواهد شد.

معادن می‌توانند کمکی به برقی شدن صنعت خودرو کنند؟

مدتی پیش زمزمه‌هایی مبنی بر کشف معدنی عظیم از لیتیوم شنیده شد و کارشناسان مربوطه اعلام کردند در صورت صحت این خبر ایران از واردات لیتیوم بی‌نیاز و تبدیل به بزرگترین صادرکننده لیتیوم منطقه خواهد شد. فرض می‌کنیم چنین معدنی وجود دارد، اما آیا در حال حاضر قابل بهره‌برداری است؟

مسلما پاسخ سوال فوق منفی است و حتی اگر باز هم احتمالات ضعیف را در نظر بگیریم و بگوییم چنین امکانی وجود دارد، دولت نمی‌تواند جلوی خام‌فروشی لیتیوم را بگیرد و قید تأسیس کارخانه‌های تبدیل لیتیوم به باتری را خواهد زد.

به تجربه دریافته‌ایم که چینی‌ها به‌قدری در بازار رقابتی فرو رفته‌اند که دست به هر کاری برای برنده شدن می‌زنند. بنابراین مزیت رقابتی تولیدکنندگان این کشور، تولید قطعاتی است که برای سایر کشورهای صنعتی مقرون‌به‌صرفه نیست. چین هم‌اکنون قطعاتی تولید می‌کند که در بهترین حالت مربوط به دو دهه پیش است.