جنگنده سوئدی ساب یاس ۳۹ گریپن – Saab Jas 39 Gripen آنطور که باید و شاید، شناخته شده نیست؛ اما یکی از بهترین هواپیماهای جنگی بال دلتا بوده و هست.
خوشاستایلی و کارآمدی، دو مولفه کیفی هستند که یافتن توامان آنها در یک محصول تکنولوژیک، کار آسانی نیست. اما طراحی بال دلتا در هواپیماها، ثابت کرد که این امر شدنی است. این طراحی مثلثی نه تنها ظاهری نمادین به هواپیماها میبخشد؛ بلکه مزایای ایرودینامیک دارد و آنها را چالاکتر میکند. جنگنده سوئدی ساب ۳۹ گریپن، مثال خوبی است.
تاریخچه و قابلیتهای جنگنده سوئدی ساب ۳۹ گریپن
این هواپیمای جنگی از دل برنامه Bas 90 سوئد بیرون آمد. باس 90 در دهه 70 میلادی طرحریزی شد تا به نیروی هوایی سوئد امکان اجرای عملیات از پایگاههای کوچک نزدیک به هم را بدهد. هدف هم این بود که اگر حملهای در دوران جنگ سرد رخ داد، از انهدام گسترده هواپیماهای جنگی کشور، جلوگیری شود.
اما برای درست پیش رفتن نقشه، به جت جنگندهای نیاز بود که قابلیتهای خاصی را داشته باشد. ساب یاس ۳۹ گریپن، دقیقا همان چیزی بود که نیروی هوایی سوئد میخواست: اینکه بتواند در مواقع لزوم، بهسرعت از پایگاههای کوچک و موقتی، به هوا برخیزد.
برای بهرخ کشیدن این توانمندی، ساب در سال 2017 ویدیویی منتشر کرد که یک فروند جنگنده Gripen C را در حال تیکاف و فرود روی یک جاده نشان میداد. این جاده، 800 متر طول و 16 متر عرض داشت؛ آن هم در حالی که باند پرواز فرودگاهها، معمولا 45 متر عرض دارد.
اتفاقا این جنگنده، هنوز برخی از قطعات و تجهیزات نسل نخست گریپن را داراست. سلاح اصلی آن، تیربار Mauser BK-27 نصب شده در جلوی هواپیما است؛ اما امکان تجهیز آن به چند موشک کوچک و بزرگ نیز وجود دارد. نیروی محرکه نشات گرفته از موتور Volvo RM-12 هم قدرت مانور لازم را در عین کنترلپذیری، فراهم میکند.
هر طور حساب کنید، جنگندهای بهتر از گریپن برای سوئد در دوران جنگ سرد، پیدا نمیکنید. البته در آن سالهای پرتنش، سوئد متحمل حمله نظامی دشمن نشد؛ اما این بهمعنای آن نیست که ساخت جنگنده گریپن در قالب برنامه Bas 90، وقت هدر دادن بود. این پرنده، در خدمت نیروی هوایی چند کشور دیگر درآمد که میتوانیم از تایلند و مجارستان نام ببریم.
خانواده Gripen همچنان در حال ترقی و تکامل است. سال 2022، ساب قراردادی با سازمان صنایع دفاعی سوئد برای نوسازی و تولید نسل جدید این جنگنده امضا کرد. ارزش این قرارداد معادل 3.2 میلیارد دلار است و تا سال 2029 اعتبار دارد.
کمپانی سازنده، قصد ارتقای سلاحها، موتور، سنسورها و امکانات ارتباطی گریپن را دارد؛ چیزی که آن را همچنان قابل اتکا و رقابتجو نگه خواهد داشت.