یکی از مهمترین سوالات بشر این است: عمیق ترین نقطه اقیانوس که مورد کاوش انسان قرار گرفته چقدر بوده و چه اکتشافات جالبی از آن بهدست آمده است؟
اقیانوس اطلس شمالی در تابستان 2023 به کانون توجه جهان تبدیل شد و جستجوی عمیق برای یافتن زیردریایی ناپدید شده تیتان و مسافران میلیاردر ماجراجوی آن به جریان افتاد. این شناور برای رسیدن به لاشه کشتی تایتانیک که در عمق 3.8 کیلومتری بستر اقیانوس اطلس قرار داشت، ماموریتی خطرآفرین انجام داد. این جستجو نشان داد که زیردریایی در اثر فشار فروریخته که از خطرات اکتشاف در اعماق دریا پرده برمیدارد.
بیشتر بخوانید:
دانشمند هاروارد: کرههای فلزی غیرعادی که از اقیانوس بیرون کشیده شدهاند، فناوری بیگانه هستند
این حادثه نقصهای قابل توجهی در طراحی و پروتکلهای ایمنی را آشکار کرد که موجب نگرانی در این خصوص شد. بههمین جهت، ضرورت شناخت خطرات مرتبط با غواصی در اعماق اقیانوس بیش از گذشته برجسته میشود. فشار در اعماق اقیانوس به سرعت افزایش مییابد، زیرا وزن بالای آب به اجسام فشار وارد میکند. در حالی که فشار در سطح دریا به ازای 10 متر که پایینتر میرویم، حدود 1.92 اتمسفر بیشتر میشود.
در مجاورت محل غرق شدن کشتی تایتانیک، زیردریاییها با فشار حدود 6000 پاسکال مواجه میشوند که معادل حدود سه تن در هر اینچ مربع است. بنابراین هرگونه نقص طراحی در بدنه منجر به درهم شکستن فوری و مرگ سرنشینان خواهد شد.
اکتشافات جیمز کامرون از عمیق ترین نقطه اقیانوس
بر خلاف تصور عمومی، لاشه کشتی تایتانیک در عمیق ترین نقطه اقیانوس های زمین قرار ندارد. عمیق ترین نقطه واقعی در گودال ماریانا در اقیانوس آرام، به ویژه در منطقه چلنجر دیپ قرار دارد. با عمقی معادل با 10935 متر، این عمیق ترین نقطه شناخته شده در سیاره است. فشار در این عمق بیش از 16000 پاسکال است، یعنی تقریباً سه برابر فشاری که لاشه کشتی تایتانیک را احاطه کرده است.
ارتباط کامرون با اکتشاف اقیانوس در طول تولید فیلم برنده جایزه اسکار او که غرق شدن کشتی تایتانیک را در سال 1997 به تصویر میکشد، آغاز شد. او با غواصیهای متعدد، بقایای کشتی را کاوش کرد و آخرین غواصی خود را در اوایل دهه 2000 به پایان رساند. با این وجود، شیفتگی او به کاوش در اعماق دریا ادامه یافت.
کامرون یک شناور 8.5 متری را در اعماق اقیانوس هدایت کرد و رکورد عمیق ترین شیرجه انفرادی را به نام خود ثبت کرد. این ماموریت خارقالعاده در مستند «چالش دریای عمیق جیمز کامرون» نیز ثبت شده است. این سفر حدود 70 دقیقه به طول انجامد.
این زیردریایی که به عنوان چلنجر Deepsea شناخته می شود، از آن زمان بازنشسته شده؛ اما گهگاه در موزهها به نمایش گذاشته میشود. کامرون، اگرچه مشهورترین چهره ای است که این سفر را انجام داده است، اما در رسیدن به این اعماق تنها نیست.
اعماق عجیب اقیانوس
اولین فرود انسان به اعماق چلنجر در سال 1960 اتفاق افتاد، زمانی که کاپیتان نیروی دریایی ایالات متحده دون والش و کاشف سوئیسی ژاک پیکارد زیردریاپیمای «بتیسکف تریسته» را به پایین ترین نقطه زمین هدایت کردند. علیرغم اینکه دههها از این اکتشاف عمیق میگذرد، اما در سالهای اخیر شاهد افزایش مجدد علاقه و سرمایهگذاری در عمیق ترین نقاط اقیانوس هستیم.
امروزه چندین کشور، کشتیهایی دارند که قادر به رسیدن به این اعماق هستند. جیمز کامرون مدتی با شیرجه 10907 متری، این رکورد را در اختیار داشت که در نهایت شخص دیگری شکسته شد.
طبق رکوردهای جهانی گینس، رکورد فعلی، 10933 متر بوده که متعلق به ویکتور وسکوو، یک سرمایه گذار خصوصی است. دستاورد قابل توجه او با استفاده از زیردریایی DSV Limiting Factor، متعلق به یکی از برجستهترین بازیگران صنعت بازی، یعنی Gabe Newell به دست آمد.
زندگی در اعماق اقیانوس
زندگی در عمیق ترین قلمروهای اقیانوس، با وجود شرایط سخت، همچنان ادامه دارد. ماموریتهای دریایی جیمز کامرون از 68 نوع زندگی که قبلاً ناشناخته بودند، پردهبرداری کرده که عمدتاً باکتریها و برخی بیمهرگان کوچک بودند.
این اکتشافات پس از بازیابی بیشتر مورد بررسی قرار گرفتند و بینشی نوین در مورد حیات گوناگون در چنین محیطهایی را ارائه کردند. مطالعه ای در سال 2013 وجود باکتری قابل توجهی را در عمیقترین نقطه ترانشه ماریانا نشان داد که ده برابر از آب های اطراف پیشی گرفته بود. این مطالعه توسط یک ربات کنترل از راه دور و قبل از فرود کامرون انجام شد.
در یک سناریوی ایده آل، این زیردریایی ها تنها اشیای ساخته دست بشر خواهند بود که عمیق ترین مناطق اقیانوس را لمس میکنند؛ اما متأسفانه چنین نیست. چرا که شواهدی از حضور انسان حتی در این اعماق دور یافت میشود که از جمله آنها میتوان به وجود زبالههای پلاستیکی در کف چلنجر دیپ اشاره کرد.