نگاهی به داده‌های اسنپ درباره رفتار ترافیکی شهروندان بعد از بازگشایی مدارس

داده‌های اسنپ درباره رفتار ترافیکی شهروندان بعد از بازگشایی مدارس در 10 کلان‌شهر کشور ویژه مهر 1402 منتشر شد.

اسنپ، با هدف تسهیل جابه‌جایی‌های درون‌شهری و اثرگذاری بر بار ترافیکی در ساعات پیک رفت‌وآمد، گزارشی از رفتار سفر شهروندان منتشر کرد. این گزارش با تمرکز بر ۱۰ کلان‌شهر کشور در مهر ۱۴۰۲ ارائه شده است.

معضل ترافیک و مدیریت جابه‌جایی‌های درون‌شهری یکی از دغدغه‌های زندگی در کلان‌شهرهاست و این موضوع در نیمه دوم سال و همزمان با شروع کار مدارس به اوج خود می‌رسد. به‌گفته روابط عمومی اسنپ، گزارش رفتار ترافیکی کاربران این سامانه در ۱۰ کلان‌شهر کشور از جمله تهران، پس از بازگشایی مدارس و با هدف ارائه اطلاعات شفاف و همراهی با شهروندان در مدیریت سفرهای درون‌شهری، منتشر شده است.

به‌طور معمول، با فرا رسیدن ماه مهر و بازگشایی مدارس، شهروندان اغلب کلان‌شهرهای کشور از جمله تهران از شنبه تا چهارشنبه در ابتدا و انتهای ساعات کاری با مشکلات ترافیکی مواجه می‌شوند. به‌طور کلی، جابه‌جایی‌ها در این ساعات مختص دو گروه است: گروه اول کارمندان و محصلان هستند که از منزل به محل کار یا تحصیل و بالعکس تردد می‌کنند و انعطاف‌پذیری کمتری در تغییر ساعات رفت‌وآمد خود دارند. اما گروه دوم شامل افرادی می‌شود که انعطاف بیشتری در ساعات انجام سفرهای خود دارند. این گروه با اندکی تغییر در ساعت انجام سفرهایشان می‌توانند به خود و همچنین گروه اول کمک بسزایی داشته باشند.

پرتقاضاترین شهرها در ساعات اوج رفت‌وآمد در مهر ۱۴۰۲

بررسی سفرهای انجام شده با ناوگان اسنپ در روزهای کاری مهر ۱۴۰۲ (شنبه تا چهارشنبه) نشان می‌دهد بیشترین ترافیک شهری در ایران به ترتیب متعلق به شهرهای تهران، رشت، کرج، مشهد، تبریز، اهواز، شیراز، اصفهان، ساری و قم بوده است.

واکاوی سفرهای اسنپ در هر کدام از این شهرها، با توجه‌ به شرایط ویژه آن شهر، اطلاعات و آمار مختص به خود را به ما ارائه می‌دهد که با نگاهی کلان‌تر می‌توان الگوی رفتاری مشابهی میان تمامی این شهرها پیدا کرد. ساعات شروع و پایان ترافیک صبح و عصر در شهرهای مختلف ممکن است اندکی تفاوت داشته باشد، اما رفتار کلی ترافیکی این ۱۰ شهر یکسان است.

توضیح نمودار: نمودار تجمیعی تغییرات ترافیکی در یک سفر با کیلومتر ثابت در طول شبانه‌روز در ۱۰ کلانشهر مورد اشاره در این گزارش

بررسی سفرهای اسنپ در این ۱۰ شهر در مهر امسال نشان می‌دهد که شروع ساعت ترافیک از ۶ و ۳۰ دقیقه صبح بوده است و این میزان در ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه به اوج خود می‌رسد و پس از آن به‌مرور کاهش می‌یابد. ساعت ۱۲ و نیم ظهر دوباره با ترافیک نسبی مواجه می‌شویم؛ اما اوج ترافیک روزانه از ساعت ۱۶ شروع و در ساعت ۱۸ به بالاترین حد خود می‌رسد. ترافیک عصرگاهی این ۱۰ شهر در ساعت ۲۱ به حالت عادی بازمی‌گردد.

وضعیت عرضه و تقاضا و قیمت سفر در ساعات پیک

توضیح: نمودار مقایسه‌ای روند قیمت هر سفر به ازای ۱ کیلومتر و نسبت تقاضا به عرضه در طول شبانه‌روز (در این نمودار روند تغییرات قیمتی سفر و نسبت تقاضا به عرضه به صورت ۰ و ۱ محاسبه شده است.)

نمودار مقایسه‌ای فوق روند میانگین قیمت هر سفر به‌ازای یک کیلومتر مسافت طی شده و میانگین نسبت تقاضا به عرضه را در طول شبانه‌روز نشان می‌دهد. این نمودار ترکیبی، همچنان که در تصویر پیداست، در ابتدای روز نمایانگر رفتار مشابهی در هر دو شاخص (نسبت تقاضا به عرضه و قیمت) است و با افزایش نسبت تقاضا به عرضه، قیمت سفر در هر یک کیلومتر نیز افزایش پیدا می‌کند. با فرا رسیدن ساعات پایان کار، نسبت تقاضا به عرضه به دلیل بیشتر شدن تعداد رانندگان آنلاین سیر نزولی دارد. به عبارتی دیگر، سیر نزولی مشاهده شده نه به معنای کاهش تقاضا، بلکه به معنای کاهش نسبت تقاضا به عرضه به دلیل بیشتر شدن رانندگان فعال در اسنپ در این بازه زمانی است. گفتنی است، افزایش قیمت‌ها در ساعات پایانی کار با تاثیر گرفتن از ترافیک اتفاق می‌افتد.

محاسبه‌ قیمت یک سفر به شاخص‌های بسیاری، از جمله مسافت، مدت زمان سفر و نسبت تقاضا به عرضه، ارتباط دارد و قیمت‌گذاری اسنپ با در نظر گرفتن این شاخص‌ها به شکل پویا محاسبه می‌شود. در این نوع قیمت‌گذاری گاهی برای یک مسیر یکسان در ساعات مختلف قیمت متفاوتی در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال قیمت یک مسیر ثابت ممکن است در ساعات مختلف به دلیل تغییر مدت زمان سفر با توجه به عواملی مانند ترافیک یا شرایط جوی خاص تغییر کند. به همین دلیل در ساعاتی از شبانه‌روز قیمت‌ها از حالت عادی پایین‌تر می‌آید و ارزان‌تر از همیشه می‌شود و در ساعاتی شاهد افزایش قیمت هستیم.

وضعیت تقاضا به عرضه و مقایسه با زمان سفر در ساعات پیک

توضیح نمودار: نمودار مقایسه‌ای نسبت تقاضا به عرضه و زمان یک سفر استاندارد در طول شبانه‌روز (در این نمودار نسبت تقاضا به عرضه به صورت ۰ و ۱ محاسبه شده است. همچنین سفر استاندارد به زمان طی شدن کیلومتری ثابت اطلاق می‌شود.)

از زمان بازگشایی مدارس، قیمت در ساعات صبح به نسبت تقاضا به عرضه و در ساعات عصر -با متعادل‌تر شدن عرضه و تقاضا- به زمان سفر وابسته شده است. بنابراین می‌توان گفت پیک قیمت صبح بیشتر از عدم توازن تقاضا به عرضه و پیک قیمت عصر بیشتر از ترافیک تاثیر می‌پذیرد.

بر اساس این داده، شهروندانی که انعطاف‌پذیری بیشتری در انتخاب زمان جابه‌جایی درون‌شهری خود دارند، می‌توانند با اطلاع از پیک ترافیک، درخواست خود را برای زمان قبل‌تر یا بعدتر تنظیم کنند تا هم شانس قبولی درخواست به دلیل کاهش نسبت تقاضا به عرضه بیشتر شود و هم قیمت سفر انجام شده به دلیل کمتر بودن حجم ترافیک شهری متناسب‌تر شود. گاهی حتی با یک ربع جابه‌جایی در زمان ارسال درخواست سفر می‌توان سفری با قیمت مناسب‌تر و ترافیک کمتر داشت و سریع‌تر به مقصد رسید.

ساعات اوج تقاضا در شهر تهران در ماه مهر

داده‌های ترافیکی شهر تهران در روزهای کاری مهر تفاوت چندانی با ۹ شهر دیگر مورد بررسی در این گزارش ندارد و تنها می‌توان گفت که شکل‌گیری ترافیک در پایتخت از نیم ساعت قبل‌تر و ساعت ۶ شروع شده است و تا ساعت ۹ ادامه دارد. اوج ترافیک روزانه ۱۰ کلان‌شهر از ساعت ۱۶ آغاز و در ساعت ۱۸ به بالاترین میزان خود می‌رسد. بررسی این آمار در شهر تهران اما نشان می‌دهد که مدت‌زمان ترافیک عصر طولانی‌تر بوده و از ساعت ۱۵ و ۱۵ دقیقه شروع و تا ساعت ۲۱ ادامه دارد. اوج ترافیک روزانه تهران نیز متعلق به ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه است.

توضیح: نمودار مقایسه‌ای روند قیمت هر سفر به‌ازای ۱ کیلومتر و نسبت تقاضا به عرضه در طول شبانه‌روز در شهر تهران (در این نمودار روند تغییرات قیمتی سفر و نسبت تقاضا به عرضه به صورت ۰ و ۱ محاسبه شده است.)

مقایسه نمودار اختصاصی تهران با میانگین ۱۰ شهر حاکی از آن است که میانگین قیمت هر سفر به‌ازای یک کیلومتر در شهر تهران به‌طور محسوسی بیشتر بوده و بازه زمانی بالا رفتن قیمت در عصر به‌نسبت طولانی‌تر بودن ساعات ترافیک عصرگاهی نیز بیشتر است. این نمودار نشان می‌دهد که شهروندان تهرانی ساعت خروج از محل کار و بازگشت به منزل را در ساعات بیشتری تقسیم می‌کنند تا بتوانند مدیریت بهتری بر میزان ماندن در ترافیک و هزینه سفر داشته باشند. این موضوع در شرایطی است که مدت‌زمان ترافیک در ابتدای روز کمتر بوده و افراد در ابتدای روز انتخاب‌های کمتری برای ساعت خروج از خانه دارند.

اطلاعات و نمودارهای این گزارش کمک می‌کند تا افرادی که انعطاف‌پذیری بیشتری در انتخاب زمان سفر در ابتدا و پایان روز دارند بتوانند با مدیریت جابه‌جایی‌های روزانه خود، ضمن تجربه سفرهایی با قیمت مناسب‌تر، تا حد امکان به کاهش ترافیک برای جابه‌جایی‌های خود و دیگران کمک کنند.

در پایان گفتنی است، اسنپ در نظر دارد گزارش‌های مستمر و دنباله‌داری از این‌ دست را منتشر کند و به این ترتیب نقشی در بهبود مدیریت ترافیک‌ درون‌شهری داشته باشد.