داستان بابانوئل از کجا آمده است؛ از استعمار هلند تا تبلیغات کوکاکولا

با نزدیک شدن به کریسمس، شایعات زیادی درباره داستان بابانوئل منتشر می‌شود که با واقعیت فاصله زیادی دارند. در ادامه این مطلب گجت نیوز، ما به داستان واقعی و تاریخ بابانوئل می‌پردازیم.

تصویر بابانوئل یا همان پدر کریسمس با ریش‌هایی بلند، کلاهی بامزه و لباسی تماما قرمز در ایام سال نو میلادیدر رسانه‌های مختلف دیده می‌شود اما کمتر کسی ماجرای واقعی این شخصیت را می‌داند. در میان مسیحیان و کشورهایی با جوامع اکثرا مسیحی، بابانوئل شخصیتی است که در ایام کریسمس برای کودکان هدیه می‌آورد. این شخصیت لیستی بلندبالا دارد و در این لیست، بچه‌ها با توجه به خوبی یا بدی کارهایشان در طول سال، پاداش دریافت می‌کنند.

صحبت‌های زیادی درباره بابا نوئل وجود دارد؛ برخی می‌گویند او یک قدیس مسیحی بود و برخی دیگر باور دارند تنها دلیل وجود بابانوئل، یکی از موفق‌ترین کمپین‌های مارکتینگ تاریخ است. حتی مدتی است شایعه‌ها در مورد ایرانی بودن بابانوئل نیز شنیده می‌شود اما واقعیت بابانوئل چیز دیگری است.

سنت‌نیکولاس و بالانوئل

ریشه‌های بابانويل را می‌توان در قرن چهارم میلادی و یک کشیش یونانی در میرا به نام سنت نیکولاس پیدا کرد. در کتاب‌هایی به این موضوع اشاره شده که این قدیس مسیحی چند پسر کشته‌شده به دست صاحب یک میخانه را زنده کرده و ۳ دختر را از بردگی نجات داده است. در کنار این داستان، یک ماجرای دیگر در مورد این قدیس و تغییر زندگی سه دختر وجود دارد.

داستان سنت نیکولاس و سه دختر برده یکی از معروف‌ترین داستان‌های مرتبط با فرهنگ مسیحی است و با نام‌های مختلف در انواع فرهنگ‌ها و مناطق شناخته شده است. این داستان با زندگی سنت نیکولاس، کسی که بعدها به عنوان سانتا کلاس یا همان بابا نوئل شناخته شد، مرتبط است.

می‌توانید در مورد این داستان بیشتر بخوانید اما خلاصه ماجرا این‌چنین است:

در یک شهر کوچک، یک خانواده بسیار فقیر سه دختر داشتند. این خانواده به قدری فقیر بودند که حتی نمی‌توانستند لباس مناسبی برای دخترانشان بخرند. سنت نیکولاس، که آگاه از مشکلات این خانواده بود، شبی به خانه آنها آمد و سه کیسه طلا به همراه داشت. او به طور مخفیانه سه کیسه طلا را از دودکش شومینه خانه‌ آن‌ها به داخل پرتاب کرد. در هر کیسه نقره یا طلا برای ازدواج یکی از دختران بود. در نتیجه، دختران این خانواده توانستند ازدواج کنند و مشکلات مالی ‌آن‌ها برطرف شد. این داستان به عنوان یک نماد از خیرات و نیکوکاری‌های سنت نیکولاس که مدت‌هاست با نام سانتا کلاس در کشورهای غربی شناخته می‌شود همچنان سینه به سینه میان خانواده‌های مسیحی نقل می‌شود.

بیشتر بخوانید: ۷ تا از بهترین فیلم های خنده دار کریسمسی تاریخ که از دیدنشان کنار خانواده لذت خواهید برد

این داستان پایه‌گذار هدیه دادن بابانوئل امروزی شد و خانواده‌ها شب کریسمس به فرزندان خود هدیه‌هایی می‌دهند و اعلام می‌کنند این هدیه‌ها را بابا نویل برای آن‌ها آورده است.

پای سینترکلاز هم در ماجرای بابا نوئل در میان است!

پیش از پرداختن به داستان سینترکلاس، بهتر است بدانید اکثر شخصیت‌های شناخته شده‌ای که به نوعی با بابانوئل یا Santa Claus در ارتباط هستند یا گفته می‌شود آن‌ها بابانوئل اصلی هستند، اکثرا نام‌هایی با ریشه یا تلفظ مشابه با Santa Claus هستند و سینترکلاز هم از این قائده مستثنی نیست.

سینترکلاز هم مانند سنت نیکولاس، یک قدیس مسیحی است که در کشور هلند یک افسانه شناخته‌شده محسوب می‌شود. در افسانه‌های هلندی آمده است که این قدیس توانایی ورود به خانه‌های مردم را داشته و هیچ قفلی نمی‌توانسته جلوی حضور او در خانه‌ها را بگیرد. او پس از ورود به خانه، هدیه‌هایی را برای فرزندان می‌آورده و از خانه خارج می‌شد. ظاهرا او هم در زمستان و نزدیکی دوران کریسمس، به کودکان هدیه می‌داده است.

در هلند قرون وسطی، فروش عروسک‌ها و هدیه‌هایی که دارای رنگ قرمز بودند بسیار مرسوم بوده و مراسم‌هایی برگزار می‌شده که شخصیتی شبیه بابانوئل امروزی، شخصیت اصلی آن بوده است. البته این شخصیت، ویژگی‌های تاریکی هم داشته و افرادی مانند کرامپوس، پیر فوتارد و روکلاس که در افسانه‌های سینترکلاز وجود داشتند، کودکانی که رفتار بدی داشتند را تنبیه می‌کردند!

پدر کریسمس

ریشه‌های عبارت پدر کریسمس، به قرن انگستان قرن پانزدهم و یکی از ترانه‌های کریسمس بازمی‌گردند. این ترانه، به ماجرای مردی که «آقای کریسمس» نام دارد می‌پردازد. او خبر تولد عیسی مسیح را به مردم می‌داده و هنوز در داستان‌های مذهبی انگلستان با مضمون کریسمس، حضور پررنگی دارد.

با گذر از قرن پانزدهم و رسیدن به دوران تئودورها و استوارت‌ها، خانواده‌های متمول انگلیسی بی‌خیال استفاده از داستان‌های «جناب کریسمس» شدند و از «لرد میزرول» به نقل مجالس این خانواده‌ها کریسمس تبدیل شد. این شخصیت با نام‌های دیگری مانند «کاپیتان کریسمس» یا «شاهزاده کریسمس» نیز شناخته می‌شود.

با این حال این شخصیت‌ها، از نظر ظاهری شباهتی با بابانوئل امروزی نداشتند و این بن جانسون بود که در یکی از نمایشنامه‌هایش در سال ۱۶۱۶ میلادی، ظاهر بابانوئل امروزی را به وجود آورد. نام این شخیصت، «کریسمس پیر» بود و شنل بلند سرخی به تن داشت. همچنین ریش‌های او سفید بود و پسران و دختران زیادی همراهی‌اش می‌کردند.

مفاهیم پدر کریسمس در طول جنگ داخلی انگلیس مورد انتقاد قرار گرفت، اما پس از بازسازی، علاقه عمومی به این شخصیت برجسته شد و در نمایشنامه‌ها، رمان‌ها و تصاویر ظاهر شد. در «سرود کریسمس» چارلز دیکنز، 1843، کریسمس پدر، یا کسی که «شبح هدیه کریسمس» نامیده می‌شود، شخصیتی استادانه است که در لباس سبز آراسته شده است.

در دوران جنگ داخلی انگلستان، ماجراهای این شخصیت به شدت مورد انتقاد قرار گرفت اما با گذشت زمان، توجه نویسندگان و مسیحیان انگلیسی دوباره به این شخصیت جلب شد. در داستان معروف Christmas Carol نوشته چارلز دیکنز در سال ۱۸۴۳، پدر کریسمس یا آن طور که در کتاب آمده «روح هدایای کریسمس»، ظاهری متفاوت با بابا نوئل دارد و با لباسی سبزرنگ شناخته می‌شود.

ماجرای کریس کرینگل و کریسمس

پروتستان‌ها علاقه‌ای به استفاده از سینترکلاز هلندی در روزهای کریسمس نداشتند و نمی‌خواستند شخصیتی مانند سنت نیکولاس، به نماد کریسمس برای آن‌ها تبدیل شود. کریس کرینگل اغلب به عنوان مترادف پدر کریسمس یا بابانوئل در ادبیات قرن ۱۴ تا ۱۷ اروپا استفاده می‌شود. این اصطلاح از عبارت آلمانی کریستکیندل به معنای کودک مسیح ریشه می‌گیرد.

با گذشت زمان، این اصطلاح به «کریس کرینگل» تغییر فرم داده است. پدر کریسمس یا کریس کرینگل شخصیت افسانه‌ای است که گفته می‌شود هنگام فصل کریسمس برای کودکان هدایا می‌آورد. این شخصیت بر اساس شخصیت تاریخی «نیکولاس»، یک اسقف مسیحی در قرن چهارم، که به خاطر سخاوت و بخشندگی‌اش شناخته می‌شود، به وجود آمده است. البته این ادعا توسط برخی‌ از محققان مسیحی رد شده است. در فرهنگ عامه، کریس کرینگل به طور معمول با شخصیت بابا نوئل ترکیب شده اما در واقعیت، او برای مقابله با پیرمرد قرمزپوش کریمس به وجود آمد.

بابانوئل به لطف استعمار هلند به قدرت رسید!

رسوم مربوط به سینترکلاز هر چند در طول تاریخ کم‌رنگ شدند اما هیچ وقت به صورت کامل از بین نرفتند. مردم هلند و کشورهای اطراف نسل به نسل داستان‌های او را نقل می‌کردند و همین مورد باعث می‌شد این داستان به نقاط دیگر اروپا و جهان برسد. هلندی‌هایی که در حال استعمار کشورهای مختلف بودند، داستان سینترکلاز را به کشورهایی که می‌رفتند می‌بردند و باعث بیشتر شنیده شدن داستان او می‌شدند.

داستان‌هایی که آن‌ها می‌گفتند، کاملا با داستان سانتا کلاز یا بابا نوئل امروزی سازگار بود. در داستان‌های هلندی‌ها، او پیرمردی ریش‌بلند با جامه قرمزرنگ بود که با کالسکه‌اش در هوا پرواز می‌کرد و هدایایی را از طریق دودکش به خانه‌ها می‌فرستاد.

در مستعمرات آمریکایی هلند، این شخصیت با نام Santa Claus شناخته می‌شد و بیشتر در داستان‌های کودکان، به او اشاره می‌کردند. در سال ۱۸۲۱ میلادی، شعری در وصف بابانوئل توسط یک شاعر ناشناس سروده شد که دقیقا صفات این شخصیت را توصیف می‌کرد. دو سال بعد کلمنت کلارک مور در شعری با عنوان «دیدار سنت نیکولاس»، بیشتر به ماجراهای این شخصیت پرداخت.

این ماجراها بیشتر و بیشتر شنیده شنیده شدند و نقاشی به نام توماس نست، با کشیدن اولین طرح‌ها از این شخصیت به شناخت او در دیگر نقاط جهان کمک شایانی کرد. این پایان ماجرا نیست و در ادامه، به نقش کوکاکولا در معروفیت بابانوئل می‌پردازیم.

بابا نوئل انگلیسی می‌شود

سرانجام با گسترش داستان‌های این شخصیت، شهرت او به انگلستان رسید و با داتسان پدر کریسمس ترکیب شد. در دوران ویکتوریایی، بابا نوئل به شخصیتی مهم تبدیل شد و خانواده‌های متمول انگلیسی،‌ از او برای سرگرم کردن فرزندانشان استفاده می‌کردند. در این دوران، هم پدر کریسمس و هم بابانوئل محبوبیت زیادی داشتند و تقریبا به یک شخصیت تبدیل شده بودند. با این حال در دیگر نقاط جهان، شهرت پدر کریسمس رو به افول بود و بابا نوئل، جایگزین او شد.

در ادامه و با وارد شدن به قرن نوزدهم، نویسندگان زیادی از Santa Claus استفاده کردند و پیش از کریسمس و سال نو میلادی، خانواده‌هایی که در اروپا، آمریکا و مستعمرات کشورهای اروپایی زندگی می‌کردند او را جایگزین شخصیت‌هایی مانند پدر کریسمس، کریس کرینگل و … کردند.

وقتی کوکاکولا بابانوئل مدرن را شکل می‌دهد

در دهه‌های گذشته، تبلیغات کوکاکولا یک تأثیر غیرقابل انکار بر محبوبیت شخصیت اصلی کریسمس، بابا نوئل داشته است. این کمپین‌های تبلیغاتی باعث شده‌اند که شخصیت مهربان و دوست‌داشتنی سانتا کلاوس با نوشیدنی‌های نام‌آشنا به وجود آمده توسط شرکت کوکاکولا، همیشه همراه باشد.

با استفاده از یک استراتژی تبلیغاتی هوشمندانه، کوکاکولا در نقاط مختلفی از دنیا بابانوئل را به عنوان نمادی از شادی و اجتماع گرما معرفی کرده و همیشه در این تبلیغات، یک بطری کوکاکولا در دست پدر کریسمس است. این تبلیغات با زبانی دلفریب و حس و حالی گرم و مثبت، تاثیر زیادی بر جامعه داشتند و به باور برخی از جامعه‌شناسان، این تبلیغات یکی از مهم‌ترین دلایل ورود بابانوئل به فرهنگ عامه است.

تاثیر تبلیغات کوکاکولا بر محبوبیت سانتا کلاوس نشان‌دهنده قدرت عجیب شرکت‌های بزرگ است. این تبلیغات که در دهه‌های سی تا شصت میلادی اوج گرفتند، باعث شدند ظاهر بابا نوئل بیشتر در شهرها دیده شود.

هر چند برخی از وبسایت‌های ایرانی شایعاتی در مورد عدم وجود بابانوئل پیش از تبلیغات کوکاکولا را منتشر می‌کنند اما واقعیت این است که این شرکت در بیشتر شناخته شدن شخصیت پدر کریسمس نقش مهمی داشته و به هیچ وجه خالق بابانوئل نبوده است.