شاید برایتان جالب باشد که بدانید قدیمی ترین هواپیمای جهان که سالها پیش ساخته شده، همچنان به طرز شگفت انگیزی میتواند در هوا پرواز کند.
بیش از ۱۲۰ سال از اولین پروازی که توسط انسانها انجام شد، میگذرد. در ۱۷ دسامبر ۱۹۰۳ دو برادر به نامهای ویلبر و اورویل رایت در نزدیکی Kitty Hawk کارولینای شمالی به آسمان پرواز کردند. هواپیمای آنها حدود ۳۷ متر پرواز کرد و به مدت ۱۲ ثانیه در هوا حرکت کرد. شاید این اعداد در مقایسه با پروازهای طولانی و چند ساعته امروزی ناچیز به نظر برسند، اما در آن زمان، یعنی سال ۱۹۰۳ این پرواز بسیار شگفت انگیز و شروعی برای پیشرفت انسان در این زمینه بود.
برادران رایت اولین کسانی نبودند که پرواز را آزمایش میکردند، آنها فقط جزوی از این زنجیره بودند و کمک کردند تا انسان بتواند در آسمان پرواز کند. انسانها به سرعت در پرواز پیشرفت کردند و در سال ۱۹۱۴ یعنی زمانی که جنگ جهانی اول آغاز شد، هواپیماهایی برای استفاده نظامی طراحی کردند. بعد از آن، شرکتها تصمیم گرفتند تا از ایده پرواز استفاده کرده و سود بیشتری کسب کنند. از این رو در همان سال (۱۹۱۴) اولین پرواز خدمات مسافربری انجام شد. این پرواز یک سفر ۲۰ دقیقهای سریع از خلیج Tampa، فلوریدا، بین سنت پترزبورگ و تامپا بود. بدین شکل کسانی که در این پرواز حضور داشتند، به نوعی تاریخساز شدند.
تاریخچه قدیمی ترین هواپیمای جهان
در عصر مدرن، طراحی و عملکرد هواپیماهای امروزی از هواپیماهای دهه ۱۹۰۰ کاملا متفاوت به نظر میرسند. برای آشنایی بیشتر و درک این تفاوت میتوانید به موزههای هوانوردی سر بزنید، زیرا این مکانها تنها جایی هستند که میتوانید با یکی از این قطعات تاریخی روبرو شوید. جالب است بدانید که مشهورترین و قدیمی ترین هواپیمای جهان به نام Bleriot XI هنوز هم در حال پرواز است.
لویی بلریو – Louis Bleriot
نام هواپیمای Bleriot XI از یک مهندس فرانسوی به نام لویی بلریو گرفته شده است. بلریو در ابتدا قطعات خودرو تولید میکرد، اما در سال ۱۹۰۱ به هوانوردی و پرواز علاقهمند شد و با طراحی هواپیما، آزمایشات خود را شروع کرد. او کار خود را با یک هواپیمای بال زن (Ornithopter) شروع کرد. Ornithopter یک دستگاه قابل پرواز با بالهای مکانیکی شبیه به یک پرنده است.
پس از طراحی این هواپیمای بال زن، بلریو به طراحی نسخههای مختلف دیگری که امیدوار بود به آسمان برسند، ادامه داد. از بین طرحهای بلریو، تعداد بسیار کمی از آنها توانستند به مدت چند ثانیه در آسمان به پرواز درآیند. سرانجام، یکی از هواپیماهای او توانست به طور شگفت انگیزی بیش از ۱۰ دقیقه در هوا پرواز کند.
در نهایت، بلریو با کمک یک مهندس دیگر، یکی از طرحهای خود را پیشرفت و ارتقا داد. هواپیمای XI هواپیمایی بود که او توانست آن را به صورت موفقیت آمیز به پرواز درآورد و طرح خود در تاریخ به ثبت برساند. در تاریخ ۲۵ ژوئیه ۱۹۰۹، هواپیمای XI به مدت ۳۶ دقیقه و ۳۰ ثانیه حدود ۲۵ مایل بین کاله و دوور، به پرواز درآمد و مردم را شگفت زده کرد. مدل اصلی و اولیه Bleriot XI که لویی بلریو با آن پرواز تاریخی خود را انجام داد، در آموزشگاه هنرهای تجسمی Métiers پاریس قرار دارد.
Bleriot XI طراحان متعددی داشت
لویی بلریو یک مبتکر مسئولیتپذیر در حوزه هوانوردی بود. طرحها و هواپیمای او که توانست از کانال مانش عبور کند، هنوز هم چشمگیر و تاثیرگذار هستند. اما بهتر است بدانید که پرواز تاریخی او در سال ۱۹۰۹ بدون کمک مهندس ریموند سولنیه (Raymond Saulnier) هرگز ممکن نبود. در حالی که طرحهای اولیه بلریو در این پرواز تاثیرگذار بودند، اما طراح اصلی هواپیمای افسانهای Bleriot XI مهندس ریموند سولنیه بود. طرحها و تجربیات مهندسی این دو نفر، منجر به ساخت یک هواپیما شد که در تاریخ به عنوان یک شگفتی شناخته میشود.
Raymond Saulnier از پرواز با هواپیمای Bleriot XI شهرت زیادی به دست نیاورد، در واقع میتوان گفت که او نیازی به این شهرت نداشت. زیرا سولنیه در سال ۱۹۱۱ شرکت Morane-Saulnier را تأسیس کرد و از طراحی و مهندسی هواپیما به موفقیت رسید.
فعالیتهای سولنیه از بلریو هم فراتر رفت و او بعدها به سراغ طراحی و ساخت هواپیماهای جنگنده رفت و در کنار افرادی دیگری مثل خلبان رولند گاروس در صنعت هوانوردی فعالیت کرد. شرکت سولنیه تا سال ۱۹۶۳ به شکوفایی و فعالیت خود ادامه داد و بعد از آن نامش تغییر کرد. تلاش و مشارکت Saulnier در طراحی و ساخت هواپیمای Bleriot XI تنها بخشی از کارهایی بود که او در طول دوران حرفهای خود انجام داده بود. اما به هر حال، طول عمر چشمگیر هواپیمای XI یک دستاورد قابل توجه است.
ساختار شگفتانگیز Bleriot
احتمالاً وقتی به هواپیمایی که در سال ۱۹۹۰ برای اولین بار پرواز کرد و هنوز هم قادر به پرواز در آسمانهاست فکر میکنید، جنسی مقاومتر از چوب به ذهن میرسد. به نظر میرسد که هواپیمای Bleriot XI از همین جنس ساخته شده است. این هواپیما از چوب زبان گنجشک یا عش ساخته شده و ساختار آن با سیم تقویت شده است. ساختار این نوع هواپیما با هواپیماهایی که امروزه میشناسیم بسیار متفاوت است، اما در آن زمان همین که میتوانست پرواز کند، کافی بود.
هواپیمای Bleriot XI به یک موتور چرخشی هفت سیلندر Gnome با توان 50 اسب بخار تجهیز شده بود. طول بالهای این هواپیما ۳۲ فوت و ۵ اینچ بوده و به صورت ثابت روی آن قرار گرفتهاند. برای کنترل جانبی از Wing warping استفاده شده است. وزن این هواپیما قبل از نشستن خلبان در آن حدود ۷۲۰ پوند بود. این ویژگیها در کنار هم باعث شدند تا بلریو در تاریخ ۲۳ ژانویه ۱۹۰۹، اولین پرواز خود را انجام دهد و پرواز تاریخی خود را در همان سال به ثبت برساند. بعدها با افزایش محبوبیت هواپیما در بین علاقهمندان و خریداران، پیشرفتهایی در آن صورت گرفت.
پرواز تاریخی در سراسر کانال مانش (کانال انگلیس)
پس از سالها تلاش در کار طراحی، آزمایش و خطا و چندین شکست در حفظ هواپیما در هوا، سرانجام لویی بلریو در تاریخ ۲۵ ژوئیه ۱۹۰۹ در کابین هواپیمای Bleriot XI نشست و آن روز را در تاریخ ثبت کرد. بلریو در این پرواز ۳۶ دقیقه و ۳۰ ثانیهای کاری را انجام داد که هیچ شخص دیگری پیش از او انجام نداده بود. او در این پرواز، هواپیما را از کانال مانش عبور داد.
این شاهکار باعث شهرت بلریو شد و در پی آن مردم به پرواز و سفر به وسیلهی هواپیما علاقهمند شدند. پس از این استقبال چشمگیر، بلریو به عنوان اولین شخصی که از کانال مانش عبور کرده، ۲۵۰۰ دلار از London Daily Mail جایزه گرفت. این نمایش تاریخی که بسیاری هنوز هم آن را شگفتی مهندسی میدانند، یکی از دلایل اصلی محبوبیت و مشهور شدن هواپیمای Bleriot XI است. شاید این هواپیما نام آشنا نباشد، اما در میان تاریخدانان و علاقهمندان هوانوردی، پرواز Bleriot از کانال مانش، یک قطعه بزرگی از تاریخ فناوری است.
هواپیمای Bleriot XI در جنگ جهانی اول
پرواز Bleriot XI از کانال مانش، برای مردم در سراسر جهان تاثیرگذار بود. تأثیر این پرواز به قدری سریع بود که صدها سفارش از سوی علاقهمندان و مردم در کشورهای مختلف دریافت شد. هواپیمای Bleriot XI فعالیت نظامی خود را از سال ۱۹۱۰، هنگامی که در سرویسهای هوایی فرانسه و ایتالیا پذیرفته شده بود، شروع کرد.
هنگامی که جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ آغاز شد، هواپیمای Bleriot XI که همچنان یک هواپیمای مفید محسوب میشد، با اضافه کردن صندلی دوم برای مشاهده، آموزش و بمبگذاری سبک، مورد استفاده قرار میگرفت. با این حال، هنگامی که جنگ ادامه پیدا کرد، رفته رفته از هواپیماهای Bleriot کمتر استفاده شد. حتی برخی از آنها تا زمانی که خلبانان جدید برای پرواز در هوا آماده شوند، به عنوان هواپیمای آموزشی در زمین باقی ماندند. گرچه فناوری با سرعتی فراتر از بلریو پیش رفت، اما از آنجا که نیروهای نظامی از آن برای اهداف آموزشی استفاده میکردند، هواپیمای Bleriot همچنان مورد استفاده قرار میگرفت.
استفاده از Bleriot در مسائل نظامی و بدلکاری
شخصی به نام John Domenjoz بدلکار معروف اروپا و مربی پرواز سوئیسی شرکت Bleriot، دنبال آن بود که یک هواپیمای Bleriot XI داشته باشد. هنگامی که Domenjoz یکی از این هواپیماها را خرید، برای گردش و سفر در اطراف اروپا، نیرو و مقاومت این هواپیما را ارتقا داد. در این مدت، او هواپیمای خود را به سمت آمریکای جنوبی برد و با موفقیت به مسیر خود ادامه داد.
در طول سالهای ۱۹۱۴ و ۱۹۱۵، Domenjoz با پرواز به صورت حلقهای، توانست جمعیت زیادی را در جنوب و میانه آمریکا «شگفتزده» کند. او با اجراهای خطرناک خود در هوا، در بین مردم با عنوان «Domenjoz برعکس» شناخته میشد. سرانجام، او به اروپا رفت و به عنوان یک مربی به فعالیت خود ادامه داد و ۱۷ سال بعد به ایالات متحده بازگشت و متوجه شد که هواپیمایش به یک موزه فروخته شده است. این هواپیما پس از آنکه در سال ۱۹۵۰ توسط موسسه Smithsonian خریداری شد، در سال ۱۹۷۹ توسط موزه ملی هوا و فضا بهطور کامل بازسازی شد.
قدیمی ترین هواپیمای جهان هنوز هم میتواند پرواز کند
پس از گذشت ۱۰۰ سال، هنوز هم هواپیمای Bleriot XI در حوزه هوانوردی پیشرفت قابل توجهی محسوب میشود. با توجه به دستاوردهای این هواپیما در دوران شکوفایی و اوجش، انتظار میرود که از آن زمان به بعد بازنشسته شده باشد. اما، برخلاف این انتظار باید گفت که که این هواپیما در کمال تعجب هنوز هم پس از این همه سال، میتواند پرواز کند.
در سال ۲۰۰۹، خلبانی به نام Hugh Schoelzel با هواپیمای بلریو XI سال ۱۹۰۹ پرواز کرد. با این پرواز، Bleriot دوباره عنوان قدیمیترین هواپیمای جهان و ایالات متحده را ثبت کرد. در یک نقل قول منتشر شده توسط Simple Flying، شولزل درباره پرواز با بلریو XI گفت: «در واپسین روزهای پروازم باید بگویم که تاکنون هیچ پروازی برای من به اندازه پرواز با این هواپیما، موفقیتآمیز و جذاب نبوده است». تجربه شولزل نشان میدهد که بلریو XI یک دستاورد جاودان و ارزشمند است که حتی با وجود آنکه سالها از آخرین پرواز آن در آسمان میگذرد، همچنان به همین شکل باقی مانده و میتواند پرواز کند.