دانشمندان اخیرا موفق شدهاند چهره یک زن نئاندرتال 75 هزار ساله را بازسازی کنند. بقایای این زن در کوههای زاگرس کشف شده است و میتواند تصور ما از انسان های اولیه را تغییر دهد.
روز پنجشنبه تیمی از باستانشناسان بریتانیایی موفق شدند تصویر بازسازیشده یک زن 75 هزار ساله نئاندرتال را ارائه دهند. پیشتر تصور میشود که انسانهای نئاندرتال گونهای وحشی بوده و ارتباط چندانی با فرهیختگی نداشتهاند. هرچند ظاهرا واقعیت تفاوت زیادی با باورهای پیشین دارد. باستانشناسان این زن نئاندرتال را بر اساس غاری که در آن پیدا شده شانهدر زی نامگذاری کردهاند.
چهره بازسازیشده زن نئاندرتال 75 هزار ساله تفاوت چندانی با انسان مدرن ندارد
غار شانهدر در کوههای زاگرس کردستان عراق قرار دارد. در سال ۲۰۱۸ بود که باستانشناسان برای اولینبار بقایای بیش از ۴۰ زن نئاندرتال را که در آنجا خوابیده بودند، پیدا کردند. از آن زمان وضعیت این زنان به یک معما تبدیل شده بود. هرچند نميتوان انکار کرد که تیم تحت هدایت باستانشناس آمریکایی موفق شده بود به یک دستاورد حیرتانگیز برسند.
رالف سالکی باستانشناس مطرح آمریکایی موفق شده بود در نتیجه کاوشهای حیرتانگیز خود بقایای ۱۰ انسان نئاندرتال را کشف کند. در میان آنها نیز بخش پایینی اسکلت زن نئاندرتال 75 هزار ساله وجود داشت. بررسیهای بیشتر نشان داد که در اسکلت یکی از افراد نشانههایی از یک گرده گل باستانی دیده میشود. همین نیز سبب شد که باستانشناس آمریکایی ادعای بحثبرانگیز تخت گل را مطرح کند. بر این اساس مردم این منطقه در دوران پیش از تاریخ مردگان خود را روی بستری از گلها قرار میدادند.
مشکلات سیاسی سبب شد که امکان کاوشهای بیشتر فراهم نشود. تا اینکه پس از پنج دهه تیمی از دانشگاه کمبریج و جان مورز لیورپول مجوز بررسی غار شانهدر را در کردستان عراق دریافت کردند. برای یادآوری باید گفت که انسانهای نئاندرتال حدود ۴۰ هزار سال پیش یعنی تنها چند هزار سال پس از رسیدن انسانهای مدرن، بهصورت اسرارآمیزی منقرض شدند. هنوز مشخص نیست که دلیل این اتفاق چه بوده است.
باستانشناسان گمان میکنند که جمجمه زن 75 هزار ساله بهترین نمونه باقیمانده از انسانهای نئاندرتال در قرن ۲۱ است. ظاهرا اندکی پس از مرگ این زن سنگهای بالایی غار روی او سقوط کردهاند. بههمینخاطر استخوان فشرده شده و به ضخامت ۲ سانتیمتر رسیده است. پروفسور گرائم بارکر از موسسه پژوهشهای باستانشناسی کمبریج و سرپرست تیم تحقیقاتی یافتههای غار شانهدر را حیرتانگیز میخواهند. وی هرگز انتظار نداشت که امکان کشف نئاندرتال در قرن جاری وجود داشته باشد.
وی تاکید کرد که هدف آنها بررسی وضعیت بقایای انسانهای نئاندرتال و تخمین قدمت آنها بوده است. در واقع آنها میخواستند متوجه شوند که چرا نئاندرتالها ناگهان منقرض شدهاند. هرچند در این میان ناگهان گردههای گل پیدا شدند. زن نئاندرتال 75 هزار ساله پنجمین فردی بهحساب میآید که بهصورت گروهی در فاصله چند صد سال در مرکز غار دفن شدهاند.
بهباور باستانشناسان نئاندرتالها بهصورت دائمی در یک محل سکونت نمیکردند؛ اما همیشه برای دفن کردن مردگان خود به این کوه باز ميگشتند. ظاهرا این نقطه اهمیت نمادین خاصی برای آنها داشته است. هرچند در مورد نظریه گرده گل تردید وجود دارد. پروفسور کریس هانت از دانشگاه جان مورز احتمال میدهد که شاید گردههای گل توسط زنبورها وارد غار شده و ارتباطی با یک آیین خاص تدفین نداشته باشند.
یافتههای جدید باستانشناسی بهخوبی نشان میدهد که نئاندرتالها برخلاف تصور ما انسانهای وحشی نبودهاند. در سال ۱۹۶۰ رالف سالکی موفق شده بود باقیماندههای یک انسان نئاندرتال را پیدا کند که از معلولیت رنج میبرد. این فرد ناشنوا بود و نمیتواست از دست خود استفاده کند. بنابراین قطعا کسی از وی مراقبت کرده است تا بتواند سالها زندگی کند. این موضوع نشان میدهد که نئاندرتالها حس همدردی و نوعدوستی را درک میکردند.
همچنین قرار دادن تعدادی جسد در یک نقطه در یک موقعیت و در یک جهت نشان میدهد که نئاندرتالها نیز از رسوم خاصی بهره میبردند. دانشی که ظاهرا بین نسلها منتقل شده است. چنین مواردی را شما نمیتوانید با موجوداتی وحشی و عاری از درک مرتبط بدانید. اما پامروی، دیرینهشناس دانشگاه کمبریج که پیشتر توانسته بود زن 75 هزار ساله نئاندرتال را بهصورت کامل کشف کند، این یافته را هیجانانگیز و ترسناک میداند.
آنها مجبور شدند بقایای این زن را با استفاده از چیزی همانند چسب در همان محل غاز محکم کنند. در مرحله بعد نیز استخوانها در فویل پوشیده شده و از غار خارج شدند. دانشمندان بیش از ۲۰۰ تکه مختلف را کنار هم قرار دادند تا بتوانند چهره زن نئاندرتال 75 هزار ساله را بازسازی کنند. این موضوع در مستند جدید نتفلیکس بهنام «اسرار نئاندرتالها» بهتصویر کشیده شده است.
پامروی تاکید کرد که کار بازسازی چهره زن فوقالعاده سخت بوده است و میتوان آن را همچون یک پازل سهبعدی دانست. با این تفاوت که امکان آزمونوخطای چندانی وجود نداشت. در واقع بقایای زن نئاندرتال همچون بیسکوییتی شده بودند که در چای قرار گرفته است.
در مرحله بعد نسخه بازسازیشده جمجمه با پرینت سهبعدی در اختیار دیرینهشناسان قرار گرفت. آدری و آلفون کنیس نیز وظیفه بازسازی جمجمه را با استفاده از ماهیچه و پوست بهعهده گرفتند. همانطور که در تصویر میبینید جمجمه زن 75 هزار ساله نئاندرتال تفاوت زیادی با انسانهای مدرن دارد؛ اما تصویر بازسازیشده اینگونه نیست.
اگرچه دانش محدودی در رابطه با انسانهای نئاندرتال وجود دارد؛ اما میدانیم که انسانهای مدرن و نئاندرتالها بهصورت گسترده با همدیگر آمیزش کردهاند. بهگونهای که امروزه در بدن تقریبا تمامی افراد کرهزمین DNA نئاندرتال یافت میشود. آیا ممکن است روزی اسرار مربوط به گونههای مختلف انسان بهصورت کامل آشکار شود؟