تلسکوپ فضایی اقلیدس توسط آژانس فضایی اروپا به فضا فرستاده شده است. این تلسکوپ موفق شده بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان را به زمین ارسال کند.
در جولای ۲۰۲۳ بود که دانشمندان تلسکوپ فضایی اقلیدس را با یک ماموریت بسیار مهم به فضا پرتاب کردند. این تلسکوپ وظیفه داشت که نقشه تاریک جهان را ارائه دهد. ما نمیتوانیم ماده و انرژی تاریک را بهصورت مستقیم مشاهده کنیم، اما آنها بخش بالایی از جهان هستی را اشغال کردهاند. ماده تاریک حدود ۲۷ درصد از جهان را تشکیل میدهد و انرژی تاریک نیز نیروی اسرارآمیزی است که پشت انبساط روزافزون جهان قرار دارد.
حالا دانشمندان مربوط به پروژه اقلیدس اطلاعات مهمی را منتشر کردهاند که نحوه عملکرد این تلسکوپ را آشکار میسازد. اولین تصاویر آزمایشی تلسکوپ اقلیدس در آگوست سال گذشته منتشر شد؛ اما اولین تصاویر علمی آن در اواسط پاییز منتشر شدند. حالا اقلیدس بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان را برای ما ارسال کرده است که شامل چندین خوشه کهکشانی، چند کهکشان و یک سحابی معروف میشود. در این عکسها نیز اطلاعات مفیدی در رابطه با ماده و انرژی تاریک وجود دارد.
بزرگترین عکس های کیهان توسط تلسکوپ فضایی اقلیدس ثبت شدهاند
تصاویر گرفتهشده با تلسکوپ فضایی اقلیدس تا ۴ برابر شفافتر از نمونههای گرفتهشده با تلسکوپهای زمینی هستند. جالب اینجاست که این تصاویر تنها کمی پس از آغاز فعالیت دستاورد علمی آژانس فضایی اروپا گرفته شدهاند. بنابراین میتوان انتظار داشت که در آينده عکسهای شگفتانگیز بیشتری را با دادههای علمی فراوان شاهد باشیم.
تلسکوپ فضایی اقلیدس از حسگر حیرتانگیز ۶۰۰ میلیون پیکسلی بهره میبرد. همچنین حسگرهای موجود در طیفسنج نزدیک به فروسرخ و نورسنج آن نیز ۶۶ میلیون پیکسل دیگر را به وضوح نتیجه نهایی میافزایند. این تلسکوپ برای تصویربرداری از اعماق فضا مانعی به نام اتمسفر زمین را در برابر خود نميبیند. بههمینخاطر میتواند ساختارهای موجود در فضا را با جزئیاتی حیرتانگیز ثبت کند.
البته برای رسیدن به درک بهتر از ماده و انرژی تاریک، دادههای ثبت شده توسط این تلسکوپ باید فوقالعاده دقیق باشند. بههمینخاطر ابزارهای علمی این تلسکوپ با وسواس شدیدی آماده شدهاند تا به سوالات اساسی ما در مورد جهان پاسخ دهند. در واقع دانشمندان ۲۰ سال روی توسعه این تلسکوپ کار کردند تا بتواند حداقل ۶ سال در شرایط سخت فضا دوام بیاورد. هرچند این ابزارهای دقیق میتوانند تصاویر زیبایی را در برابر چشمان علاقهمندان به نجوم نیز قرار دهند. در ادامه میخواهیم نگاهی به بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان داشته باشیم.
بزرگترین عکس های کیهان: کهکشانهای گروه Dorado
یکی از بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان به کهکشانهای گروه دورادو تعلق دارد. این کهکشانهای جوان حدود ۶۲ میلیون سال نوری با ما فاصله دارند و بین دو خوشه کهکشانی بزرگ و کوچک قرار رگفتهاند. همین نیز سبب شده که موضوعی جذاب برای اخترشناسان باشند. دانشمندان گمان میکنند که بررسی کهکشانهای گروه دورادو میتواند به درک ما از نحوه تکامل و تعامل کهکشانها کمک کند.
نمایی نزدیک از یک کهکشان
در این تصویر میتوانید نمایی نزدیک از یک کهکشان را در کنار کهکشانهای دیگر در پسزمینه تماشا کنید. این کهکشان در زمره کهکشانهای گروه دورادو قرار میگیرد و در گوشه سمت چپ قسمت بالایی تصویر پیشین قرار داشت. با مقایسه این دو تصویر میتوانید به رزولوشن حیرتانگیز ابزارهای علمی تلسکوپ فضایی اقلیدس پی ببرید.
بزرگترین عکس های کیهان: خوشه کهکشانی آبل 2764
یکی دیگر از بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان به خوشه کهکشانی آبل 2764 تعلق دارد. در این منطقه از فضا میتوان صدها کهکشان را در هالهای از ماده تاریک مشاهده کرد. طبیعتا ماده تاریک بهصورت مستقیم قابل مشاهده نیست؛ اما دانشمندان میتوانند بهلطف تاثیر گرانشی حضور آن را تایید کنند. برای درک قدرت بالای این تلسکوپ باید بگوییم که آنچه در پسزمینه تصویر میبینید حدود ۱ میلیارد سال نوری با زمین فاصله دارد.
همچنین نام ستاره درخشانی که در بخش پایینی تصویر دیده میشود، V*BP-Phoenicis است. این ستاره در کهکشان راه شیری قرار دارد؛ اما تلسکوپ فضایی اقلیدس نور مربوط به آن را بهشدت کاهش داده است تا بتواند کهکشانهای دور و کمنور را شناسایی کند.
کهکشان مارپیچی NGC 6744
در ادامه بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان به کهکشان مارپیچی NGC 6744 میرسیم. این کهکشان حدود ۳۰ میلیون سال نوری با زمین فاصله دارد و بهخاطر ساختار عجیب خود اینگونه نام گرفته است. بازوهای این کهکشان از گاز و غبار تشکیل شدهاند که یعنی محل شکلگیری ستارههای جدید هستند.
بزرگترین عکس های کیهان: خوشه کهکشانی آبل 2390
یکی دیگر از بزرگترین عکس های ثبت شده از کیهان فاصلهای حیرتانگیز از زمین دارد. این عکس از خوشه کهکشانی آبل 2390 گرفته شده است و که برای سفر به آن با سرعت نور باید ۲.۷ میلیارد سال صبر کنید. اگر با دقت بالا به مجموعه اجرام درخشان مرکز تصویر مشاهده کنید، میتوانید نور بین خوشهای را تشخیص دهید. این نور به ستارههایی تعلق دارد که از کهکشان مادر خود جدا شدهاند و اکنون در فضای بین کهکشانی هستند.
تلسکوپ فضایی اقلیدس میتواند از این نور استفاده کرده و مناطقی را مشاهده کند که حجم بالایی از ماده تاریک را دارند. اقلیدس برای ثبت اینگونه تصاویر به زمان بسیار کمتری در مقایسه با سایر تلسکوپها نیاز دارد.
همگرایی گرانشی در خوشه کهکشانی Abell 2390
یکی از مواردی که میتواند به اخترشناسان در مشاهده ماده تاریک کمک کند، همگرایی گرانشی است. این ویژگی به بافت فضا-زمان مربوط میشود. اجرام فوقالعاده سنگین میتوانند بافت فضا-زمان را خم کرده و در نتیجه نور را منحرف کنند. در این تصویر که نسخه کلوزآپ یکی از بزرگتین عکس های ثبت شده از کیهان است، میتوان همگرایی گرانشی را در آرک یک کهکشان دور مشاهده کرد.
نور در حالت عادی باید به مسیر مستقیم خود ادامه دهد. اما در این مورد خم شده و بهشکل آرک حرکت کرده است. همگرایی گرانشی میتواند محل پنهان شدن ماده تاریک را نیز به دانشمندان نشان دهد.
سحابی مسیه 78
تلسکوپ فضایی اقلیدس موفق شده است در یک دستاورد علمی حیرتانگیز سحابی مسیه 78 را با جزئیات بالا ثبت کند. مسیه 78 مجموعهای از گازهای بینستارهای را در خود جای داده است. در مرکز بنفش این تصویر نیز میتوانید محل تولد ستارههای جدید را مشاهده کنید. بهگفته آژانس فضایی اروپا این اولین بار است که دانشمندان میتوانند اجرامی کوچکتر از ستاره (لایههای گاز و غبار) را در مسیه 78 مشاهده کنند.
تلسکوپ اقلیدس توانست با ثبت این تصویر ۳۰۰ هزار جرم فضایی جدید را شناسایی کند. این مسئله بهخوبی نشان میدهد که در آینده نزدیک چه میزان از جهان اطراف آشکار خواهد شد.
نقشه پراکندگی تصاویر تلسکوپ اقلیدس
با کمک این تصویر میخواهیم پراکندگی تصاویر ثبت شده با تلسکوپ اقلیدس را به شما نشان دهیم. چیزی که در بخش مرکزی تصویر مشاهده میکنید، کهکشان راه شیری است. همانطور که مشاهده میکنید، خوشههای کهکشانی، دیگر کهکشانهای ثبت شده و محل تولد ستارگان در قسمتهای مختلف جهان پراکنده شدهاند.