کشورهای قاره اروپا از بیم وقوع یک جنگ جهانی دیگر، بهفکر یک سامانه موشکی دفاعی پیشرفته افتادهاند تا بهنوعی گنبد آهنین اروپایی را بسازند.
در سال ۲۰۲۲ بود که جنگ روسیه و اوکراین آغاز شد و هنوز هم به پایان نرسیده است. در این مدت کشورهای اروپایی بهطور کامل متوجه شدهاند که از نظر نظامی در وضعیت نامناسبی قرار دارند و بدون کمک آمریکا قادر نیستند از مرزهای خود دفاع کنند. علاوه بر این، بررسیهای سیاسی نشان میدهد که احتمال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا وجود دارد. شخصی که بهخاطر تصمیمهای عجیب و خاص خود معروف است.
همین نیز سبب شده که اروپاییها کمی بهخود بیایند. چندی پیش خبر رسید که ارتش فرانسه موشک اتمی ASMP-A را با موفقیت از جنگنده رافال شلیک کرده است. سر جنگی این موشک میتواند قدرت انفجاری معادل ۳۰۰ کیلوتن تیانتی را ایجاد کند. حالا نیز خبر رسیده است که کشورهای اروپایی در تلاش برای ایجاد سامانه شبیه به سامانه موشکی دفاعی اسرائیل است که به نام گنبد آهنین شهرت دارد.
سامانه گنبد آهنین اروپایی، پاسخی در برابر موشکهای روسی
وزیر امور خارجه لهستان وجود چنین سیستمی را برای کشورهای اروپایی عضو ناتو کاملا ضروری میداند. دونالد تاسک در مصاحبه اخیر خود گفته است که گنبد آهنین اروپایی حدود ۴.۳ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت و میتواند از ۲۱ کشور دفاع کند. این پیشنهاد قرار است در روزهای آینده به شورای اروپایی ارائه شود.
برنامه European Sky Shield یا همان سپر آسمان اروپایی قرار است مجموعهای از سیستمهای دفاع موشکی تعاملی را در کشورهای مختلف مستقر کند. وزیر امورخارجه لهستان گفت که حمله اخیر به اسرائیل بهخوبی ضرورت وجود چنین سیستمهایی را آشکار کرد. بنابراین دلیلی وجود ندارد که کشورهای اروپایی از سامانهای مشابه گنبد آهنین بهره نبرند. این سامانه میتواند هم در برابر موشکهای مختلف و هم در برابر پهپادها کارایی داشته باشد.
کاملا مشخص است که تنها تهدید امنیتی مشترک برای کشورهای اروپایی از جانب روسیه مطرح میشود. البته کارشناسان بسیار بعید میدانند که در آينده نزدیک شاهد درگیری مستقیم بین روسیه و کشورهای عضو ناتو باشیم؛ اما سایه جنگ جهانی سوم سنگینی میکند. همین نیز سبب شده که کشورهای همسایه روسیه شدیدا احساس خطر بکنند. در واقع بودجهای که کشورهای اروپایی صرف هزینههای نظامی میکنند، ابدا با پیش از جنگ اوکراین قابل مقایسه نیست.
در سال ۲۰۲۲ روسیه زیرساختهای اوکراین را بهشدت با موشکهای خود هدف قرار دارد. همین نیز باعث شد که صدراعظم آلمان ایده گنبد آهنین اروپایی را مطرح کند. از آن زمان تاکنون نیز آلمان هدایت این پروژه را بر عهده داشت است. تابستان سال گذشته اتریش و سوئیس که هر دو معمولا بهعنوان کشورهای بیطرف شناخته میشوند، به این برنامه نظامی پیوستند. در حالحاضر نیز تعداد کشورهای عضو با پیوستن ترکیه و یونان به ۲۱ عدد افزایش یافته است.
موسسه مسائل امنیتی و بینالمللی آلمان سال گذشته گزارشی را منتشر کرد که در آن به برخی سیستمهای مورد نیاز برای توسعه گنبد آهنین اروپایی اشاره شده بود. ظاهرا اروپایی ها میخواهند برای دفاع از خود در برابر موشکهای روسی از سامانه آمریکایی پاتریوت استفاده کنند. در کنار پاتریوت سامانه Arrow برای اهداف دور برد و سیستم IRIS-T SLM برای هدف قرار دادن پهپادها، هواپیماها و موشک های کروز در حالت کوتاهبرد و میانبرد حضور خواهند داشت.
به باور مقامات اروپایی روسیه در آینده نزدیک توان حمله به کشورهای قاره سبز را ندارد. هرچند که ایجاد سامانه گنبد آهنین اروپایی هم میتواند تهدیدهای روسیه را کاهش دهد و هم اتحاد کشورهای اروپایی را تقویت کند. با وجود همه این صحبتها پروژه سامانه دفاع هوایی اروپا با چالشهایی مواجه شده است. برخی کشورها تصور میکنند که یک سامانه مشترک نمیتواند چندان تاثیرگذار باشد و بههمینخاطر بهصورت جداگانه اقدام کردهاند.
یکی از همین کشورها لهستان است. رئیسجمهور لهستان پیشتر برای تقویت دفاع هوایی این کشور توافقنامههایی را با آمریکا و بریتانیا امضا کرده است و قصد ندارد با گنبد آهنین اروپایی موافقت کند.