در روزهایی که همه درگیر جو انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری شدهاند، نگاهی موشکافانه به وعده های خودرویی نامزدهای ریاست جمهوری بیمناسبت نیست.
بنا بر جدیدترین اخبار داخلی، همزمان با آغاز کارزارهای تبلیغاتی شش کاندیدای تایید صلاحیت شده انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، کلیدواژه خودرو به دلیل اهمیتی که در نظر افکار عمومی دارد به ادبیات برخی از نامزدهای منتخب راه پیدا کرده است. اما دیدگاهها و وعده های خودرویی نامزدهای ریاست جمهوری چیست و هر یک چه خوابی برای بازار خودرو دیدهاند؟
بررسی وعده های خودرویی نامزدهای ریاست جمهوری
طبیعتا نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در موضوع خودرو مواضع یکسانی ندارند. بخش عمده اختلافنظرها که تا حدی از پسزمینه سیاسی هر یک از کاندیداها نیز نشات میگیرد، مربوط به مسائلی مانند واردات خودرو یا حمایت از تولید داخل است.
با وجود این، عمده نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری احتمالا میکوشند در مسائلی مانند قیمتگذاری دستوری یا کیفیت پایین خودروهای ساخت داخل، موضع یکسانی بگیرند تا بهنوعی خود را همنظر با عموم مردم نشان دهند. پس نظر به اهمیتی که خودرو امروزه برای مردم دارد، طبیعی است که این امر به یک سوژه داغ مناظرهها بدل شود.
اگرچه در حال حاضر از بین مسعود پزشکیان، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، محمدباقر قالیباف، مصطفی پورمحمدی و امیرحسین قاضیزاده هاشمی، تنها دو نفر صراحتا درباره وضعیت بازار خودرو اظهار نظر کردهاند، اما سوابق و دیدگاههای دیگر کاندیداها درباره خودرو نیز موجود است و میتوان با تکیه بر همین مواضع پیشین به درکی هرچند مقدماتی و ناچیز از دیدگاه کاندیداها درباره بازار خودرو دست یافت.
البته که انتظار میرود هر شش نماینده در طول مناظرات و تبلیغات انتخاباتی با درک اهمیت مسئله خودرو برای عامه، بهطور خاص نیز از برنامههای خود برای بازار خودرو بگویند.
امروز در یک ویدیوی اختصاصی از گجت نیوز به سراغ این موضوع رفتهایم تا اظهارنظرها و سیاستهای احتمالی کاندیداهای ریاست جمهوری در خصوص وضعیت بازار خودرو، تولید، نحوه عرضه، واردات خودروهای خارجی و از همه مهمتر، قیمت خودروهای داخلی و خارجی را موشکافی کنیم و ببینیم چقدر میتوان به این وعدهها دل خوش کرد.
همچنین در ادامه، برخی از این وعدهها و اظهارنظرها که اخیرا توسط نامزدهای انتخاباتی مطرح شدهاند را مرور میکنیم:
قالیباف و کوک کردن ساز واردات
در حال حاضر یکی از پرسروصداترین و صریحترین وعده های خودرویی نامزدهای ریاست جمهوری مربوط به محمدباقر قالیباف بوده است. رئیس مجلس شورای اسلامی و شهردار سابق تهران که سابقه سه بار ناکامی در انتخابات ریاست جمهوری را نیز در کارنامه دارد، در همان نخستین روزهای پس از ثبتنام در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
بیش از نیم قرن رانت کافی است. خودروی داخلی باید با خودروی خارجی رقابت کند. قانون واردات خودروهای نو و کارکرده را در دولت بعدی حتما بهطور کامل اجرا خواهیم کرد.
اگرچه در نگاه اول بهنظر میرسد آقای قالیباف در این موضوع جدی است و امید زیادی به مخاطبانش میدهد، اما طرح این پرسش با در نظر گرفتن این پست منطقی است که چرا او در دوران ریاست خود بر مجلس آنچنان پیگیری مجدانهای برای اجرای همهجانبه قانون واردات خودرو انجام نداده است؟
در واقع و با وجود ابلاغ آییننامه واردات خودرو از اردیبهشت 1401 و اجرای آن از شهریور همان سال، روند واردات خودرو به کشور بسیار کند و قطرهچکانی بوده و در نتیجه این موضوع، هدف اصلی سیاستگذار از واردات که همانا تنظیم بازار باشد بهوقوع نپیوست.
پرسش خودرویی دیگر از رئیس مجلس و کاندیدای فعلی ریاست جمهوری این است که چرا قانون واردات خودروهای کارکرده با وجود تصویب در مجلس شورای اسلامی عملا به فراموشی سپرده شده و هیچ خبری از اجرای آن نیست. علیالقاعده از ریاست مجلس انتظار میرود مطابق وظیفه، قوانینی که توسط جمع نمایندگان تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ شده را تا زمان اجرا پیگیری کند.
البته ممکن است پاسخ آقای قالیباف به این سوالات این باشد که پیگیری این قوانین و اجرای آنها در کسوت ریاست جمهوری برایش سادهتر است.
رابطه لاتاری و اخلاق در نظر قاضیزاده هاشمی!
یکی دیگر از وعده های خودرویی نامزدهای ریاست جمهوری مربوط به امیرحسین قاضیزاده هاشمی، معاون سید ابراهیم رئیسی و رئیس بنیاد شهید در دولت سیزدهم است. قاضیزاده هاشمی که در انتخابات سال 1400 با کسب تنها 1 میلیون رای، کمترین رای را از بین 4 نامزد بهدست آورده بود، در گفتگویی تلویزیونی در برنامه صف اول از شبکه خبر در خصوص وضعیت بازار خودرو گفت:
یک اتفاقاتی در کشور رخ میدهد که اخلاقیات جامعه را مخدوش میکند؛ مانند لاتاری خودرو که یک شبه یک نفر را بهدلیل برنده شدن در قرعهکشی، ثروتمند میکند.
اظهارنظر قاضیزاده هاشمی در حالی مطرح شده که این روزها مدتهاست که دیگر خبری از لاتاری یا قرعهکشی خودرو بهشکل سابق نیست و این روش عرضه به خودروهای وارداتی، آن هم بهواسطه فقدان تعادل بین عرضه و تقاضا محدود شده است.
در هر حال بهنظر میرسد که آقای قاضیزاده با قرعهکشی خودرو مخالف است. با وجود این، ارتباط دادن لاتاری خودرو به اخلاقیات جامعه یا یکشبه ثروتمند شدن افراد، کمی عجیب بهنظر میرسد. چرا که با نگاهی دقیقتر مشخص است که این موجسواری روی قیمتها در بازار خودرو ربط چندانی به بود و نبود قرعهکشی ندارد و بیشتر به اختلاف شدید قیمت خودرو در کارخانه و بازار آزاد مربوط است.
در چنین وضعیتی، آن دسته از افرادی که به هر طریقی بتوانند به خودروهایی با قیمت کارخانه دسترسی داشته باشند، با فروش و عرضه آنها در بازار آزاد، سود کلانی به جیب میزنند و به قول قاضیزاده هاشمی یک شبه ثروتمند میشوند.
در نتیجه، مشکل الزاما بود و نبود لاتاری نیست؛ بلکه ریشه مسئله را باید در سیاستهای دستوری بازار خودرو و موارد دیگری پیگیری و احتمالا رفع کرد.
وعده های خودرویی دیگر نامزدهای ریاست جمهوری
اگرچه بهجز قالیباف و قاضیزاده هاشمی، دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری تاکنون و بهطور مستقیم از برنامههای خود در قامت رییس جمهور برای بازار خودرو کشور نگفتهاند، اما با کنکاش در دیدگاهها و سوابق برخی از آنها میتوان حداقل به پیشبینی دیدگاه و وعدههای خودرویی احتمالیشان رسید.
برای مثال، مسعود پزشکیان کاندیدای فعلی جبهه اصلاحات، نماینده پنج دوره مجلس شورای اسلامی و وزیر بهداشت دولت سید محمد خاتمی، در سال 1397 و در زمانی که نایبرئیس مجلس بود از مخالفان جدی واردات خودرو بود و حتی در اظهارنظری گفته بود حتی نباید یک ریال صرف واردات خودرو کرد. او همچنین از مخالفان عرضه خودرو در بورس محسوب میشود و در این خصوص معتقد است که عرضه خودرو در بورس مربوط به زمانی است که تقاضای بازار از تولید کمتر باشد.
علیرضا زاکانی، شهردار فعلی تهران که در انتخابات ریاست جمهوری 1400 به نفع سید ابراهیم رئیسی کنار کشید نیز آنطور که عملکردش در شهرداری نشان میدهد، بعید است مخالف واردات خودرو باشد. آقای زاکانی اخیرا و با قرارداد دو میلیارد یورویی جنجالی جهت واردات اتوبوس، تاکسی، ون و موتورسیکلت برقی از چین، جنجالی به پا کرد و در برابر تمام انتقادات نیز ایستادگی کرد.
زاکانی در پاسخ به این پرسش که چرا واردات را به تولید داخل ترجیح داده، با انتقاد از عملکرد خودروسازان داخلی گفته بود:
آنها تعهداتشان را دیر تحویل میدهند و گرانتر هم میفروشند.
بحث شهرداری و رسانهها حتی به جایی رسید که شهرداری در سطح شهر و ایستگاههای مترو و اتوبوس، بنرهایی در توجیه قرارداد خود با چینیها نصب کرد.
سعید جلیلی هم که سابقه چندین بار نامزدی انتخابات ریاست جمهوری را دارد، مشکلات صنعت خودرو کشور را ناشی از سیاستهای کلان این حوزه میداند و بیشتر بهدنبال تدوین یک سند جامع و راهبردی برای رونق خودروسازی و قطعهسازی کشور است.
در مجموع بهنظر میرسد آقای جلیلی چندان حامی واردات خودرو نباشد؛ اما تاکید او بر حمایت از تولید داخل نیز بیچون و چرا نیست و شرایطی دارد. آقای جلیلی برای مثال دیدگاه مثبتی به مونتاژ خودرو ندارد و بهدنبال تولید کالای باکیفیت و کاملا ایرانی است.
در حال حاضر درباره دیدگاههای مصطفی پورمحمدی درباره بازار خودرو اطلاعاتی وجود ندارد و انتظار میرود در روزهای آینده، اظهارنظرهای بیشتری را از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری در خصوص بازار خودرو، بشنویم.