بمب خلا یا بمب گرمافشاری یکی از قدرتمندترین انواع بمبها در صنایع نظامی است که توان تخریبی فوقالعادهای دارد. اما قدرت واقعی این بمب چقدر است؟
طی قرن گذشته سلاحهای جنگی پیشرفتهای تعجببرانگیز و ترسناکی داشتهاند. در این سالها اسلحهها بزرگتر و کشندهتر شده و هواپیماها، شناورها و موشکها به اعضای ثابت نبردهای نظامی تبدیل شدهاند. در این میان، بمبها و تسلیحات انفجاری پیشرفتهایی باورنکردنی را تجربه کرده و اکنون به قدرت تخریب باورنکردنی رسیدهاند. در این بین یکی از انواع بمبهایی که جدیدا در جنگ روسیه و اوکراین شاهد استفاده از آن بودیم بمب خلا یا بمب گرمافشاری است. آیا با این بمب و قدرت تخریب آن آشنا هستید؟ فکر میکنید قدرت این دسته بمبها در برابر بمبهای هستهای حرفی برای گفتن دارد؟
بمب خلا چیست و چگونه کار میکند؟
تاریخچه بمب های خلاء در دنیا به اواسط قرن بیستم باز میگردد. عملکرد این بمبها در حقیقت مبتنی بر دو دسته چاشنی انفجاری مختلف است. نخستین انفجار این بمبها حین برخورد رخ داده و مخلوطی از هوا و ماده سوختی را در محیط پخش میکند. پس از این اتفاق، چاشنی دوم فعال شده و ترکیب پخششده در محیط را مشتعل میکند. در نتیجه این اتفاق ناحیه گستردهای از محیط اطراف به آتش کشیده شده و اکسیژن پخش شده در محیط نیز به توزیع شعلههای آتش کمک خواهد کرد.
بمب های خلا عموما در نواحی شلوغ، پرجمعیت یا پر از ادوات مختلف استفاده شده و بهطور یکسان قادر به آسیب رساندن به دستگاهها و انسانهاست.
شکی نیست که این دسته بمبها ادوات فوقالعاده خطرناک و کارآمدی در مبارزات مدرن به شمار میروند و احتمالا طی سالهای آینده نیز حضوری پررنگ در میادین جنگ خواهند داشت. با این وجود آیا قدرت انفجار و تخریب آنها قادر به رقابت با بمبهای بنیانکن هستهای خواهد بود یا خیر؟
بمب خلاء قدرتمندتر است یا بمب هستهای؟
حتما با سلاحهای اتمی و بمبهای هستهای آشنا هستید. این بمبها البته از دهه 1940 میلادی و دوران جنگ جهانی دوم دیگر هرگز در هیچ جنگی مورد استفاده قرار نگرفتهاند. با این وجود آوازه قدرت تخریب بیتکرار آنها هر روز در حال گستردهتر شدن بوده و در سالهای گذشته نیز کشورهای مختلف دنیا انواع و اقسام این بمبها را با توانهای تخریب متفاوت مورد آزمایش قرار دادهاند.
مبنای عملکرد این دسته بمبها بر اساس شکست یک نوکلئوس سنگین به دو نوکلئوس کوچکتر استوار است. این فرآیند که با نام شکافت هستهای هم شناخته میشود، قدرتی بیمثال به بمبهای اتمی بخشیده که هیچ بمب دیگری، حتی بمبهای خلا قادر به رقابت با آن نیستند.
مهمترین تفاوت میان بمبهای هستهای و بمبهای خلا در میزان انرژی آزاد شده هنگام انفجار آنهاست. بر اساس آمار و اطلاعات موجود، بزرگترین بمب خلا دنیا که توسط روسیه آزمایش شده و با نام «پدر تمامی بمبها» شناخته میشود، در سال 2007 تست شد و قدرت تخریبی 44 تن داشت. در عین حال، بمبهای هستهای مدرن در آمریکا قدرتهایی بین 50 هزار تن و 1.2 مگاتن داشتهاند و حتی برخی نمونههای تستشده از آنها قدرتهایی فوقالعاده بیشتر را نیز به ثبت رساندهاند. بنابراین از نظر توان تخریب و نابودی، بمبهای خلاء هرگز قادر به رقابت با بمبهای هستهای نخواهند بود.
از طرف دیگر باید به این نکته هم توجه کرد که بر خلاف بمبهای خلاء، گردهای رادیواکتیو نیز مساله حائز اهمیت در خصوص بمبهای اتمی است که ناحیه آسیبدیده از حمله را تا سالها سمی، لمیزرع و غیرقابل سکونت خواهد کرد.
در عین حال، حتی اگر توان تخریبی بمب های خلا قابل قیاس با بمبهای هستهای نباشند نیز همچنان نمیتوان از آنها به عنوان جنگافزارهایی قدرتمند با توان تخریب بالا غافل شد. این بمبها بهراحتی قادرند مسیر یک جنگ را عوض کنند.