تبدیل دریاچه به بیابان

چطور یکی از بزرگترین دریاچه های جهان به بیابان تبدیل شد؟

زمانی دریاچه آرال در زمره بزرگترین دریاچه های جهان قرار داشت. هرچند اکنون دریاچه به بیابان تبدیل شده است. دلیل این فاجعه زیست‌محیطی چیست و عوامل انسانی چه نقشی داشته‌اند؟

کره زمین وضعیت مناسبی ندارد و گرمایش جهانی هر روز شرایط را بدتر می‌کند. در این میان حکومت‌های دیکتاتوری با انتخاب افراد ناشایست و گرفتن تصمیم‌های نادرست ضربه محکم‌تری را بر پیکر کم‌جان محیط‌زیست وارد می‌کنند. در نتیجه به‌راحتی یکی از بزرگترین دریاچه های جهان به بیابان تبدیل می‌شود.

تبدیل دریاچه به بیابان در نتیجه تصمیمات فاجعه‌بار

آرال

گاهی یک حکومت موجی از آبادانی و فرهنگ به‌عنوان میراث خود به‌جا می‌گذارد و گاهی هم ویرانی را انتخاب می‌کند. اهرام مصر نمونه بارز یک میراث فرهنگی ارزشمند هستند. هرچند که شوروی مجموعه‌ای از تصمیمات اشتباه از جمله تبدیل دریاچه به بیابان را به‌عنوان میراث خود به‌یادگار گذاشته است.

تا دهه ۱۹۶۰ دریاچه آرال به‌عنوان یکی از بزرگترین منابع آب شیرین جهان شناخته می‌شد. در طول هفت دهه گذشته این دریاچه ابتدا به قسمت‌های کوچکتر تبدیل شد و سپس آرام آرام ناپدید گردید. به‌صورتی که اکنون اکثر دریاچه بخار شده است و صرفا می‌توان بیابانی که جای آن را گرفته است مشاهده نمود.

دریاچه آرال در گذشته ۶۸ هزار کیلومتر مربع وسعت داشت. اگر تصمیمات اشتباه مقامات شوروی نبود، این دریاچه اکنون می‌توانست پس از دریای خزر و دریاچه سوپریور در جایگاه سومین دریاچه بزرگ جهان قرار بگیرد. هرچند که اکنون تنها ۱۰ درصد از وسعت قبلی پوشیده از آن است و دریاچه با تنفس مصنوعی زندگی می‌کند.

تبدیل دریاچه به بیابان

در دوران شوروی این باور وجود داشت که باید رشد اقتصادی افزایش یابد. آنها استعدادهای هر بخش و منطقه را شناسایی کردند. در نتیجه تصمیم گرفته شد که هر منطقه موظف به برطرف کردن بخشی از نیازهای کشور باشد. بخش آسیای مرکزی نیز مسئول صنعت پنبه بود. سیستم‌های آبیاری گسترده برای مزارع ایجاد شدند و کل مردم منطقه به کشت پنبه رو آوردند.

دریاچه آرال منابع آبی خود را از دو رود آمودریا و سیردریا دریافت می‌کرد. هرچند مقامات شوروی معتقد بودند که باید از آب شیرین این دو رود استفاده بهتری کرد. در نتیجه مسیر آب را به‌سمت زمین‌های کشاورزی منحرف کردند. تا اواخر دهه ۱۹۸۰ دریاچه آرال به دو قسمت تقسیم شده بود. قسمت بزرگتر در سمت ازبکستان قرار داشت و قسمت کوچکتر کاملا درون قزاقستان قرار گرفته بود.

با وجود ظاهر شدن نشانه‌هایی مبنی بر احتمال تبدیل دریاچه آرال به بیابان، مقامات شوروی اهمیت ندادند. در نتیجه وضعیت به‌مرور زمان رو به وخامت گذاشت و پس از دو دهه دریاچه آرال به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد. امروزه با مشاهده تصاویر ماهواره‌ای می‌توانید بیابان آرال‌کوم را به‌جای بخش شرقی دریاچه آرال مشاهده کنید. در واقع انسان با مدیریت نادرست از یک دریاچه بزرگ جدیدترین بیابان زمین را خلق کرده است.

تبدیل دریاچه به بیابان

اکنون منطقه در چه وضعیتی قرار دارد؟ تاکید بیش‌ازحد مقامات شوروی بر کشت پنبه باعث شد که اقتصاد همسایگان آرال تک‌محصولی شود. در نتیجه این کشورها هنوز هم با مشکلات مختلف دست‌وپنجه نرم می‌کنند. همچنین زمانی دریاچه آرال باعث شده بود که صنعت ماهیگری در مناطق اطراف شکل بگیرد. صنعتی که اکنون وجود خارجی ندارد.

تبدیل دریاچه آرال به بیابان سبب شده که زمستان‌ها سردتر و تابستان‌ها گرم‌تر باشند. همچنین هر ساله طوفان‌های شدید شن باعث می‌شوند که نمک و ذرات معلق تا صدها کیلومتر دورتر پراکنده شوند. این روند سبب شده که سلامت مردم محلی کاهش یابد.

بیشتر بخوانید

در طول دو دهه گذشته بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی برای احیای آرال تلاش کرده‌اند. با وجود این، به‌زودی کل بخش جنوبی آرال خشک خواهد شد. در سال ۲۰۰۵ بانک جهانی بودجه قابل‌توجهی را برای ساخت سد کوک‌آرال اختصاص داد. این سد ۱۲ کیلومتر طول دارد و هدف از ساخت آن زنده نگه داشتن بخش شمالی دریاچه آرال است. بخشی کوچک که هنوز احتمال زنده ماندن آن وجود دارد.

سد کوک‌آرال باید جلوی ورود آب به‌بخش جنوبی را بگیرد. همچنین جریان آب سیردریا را به‌صورت منظم به آرال بفرستد. این اقدامات باعث شده سطح آن دریاچه ۴ متر افزایش پیدا کند. همچنین میزان شوری آب کاهش یافته و ماهی‌ها نیز به آرال بازگشته‌اند. متاسفانه امکان معکوس کردن فرآيند تبدیل دریاچه به بیابان برای کل آرال وجود ندارد و فقط می‌توان یک بخش کوچک را نجات داد.

پاسخ بدهید

وارد کردن نام و ایمیل اجباری است | در سایت ثبت نام کنید یا وارد شوید و بدون وارد کردن مشخصات نظر خود را ثبت کنید *

*

36 دیدگاه

  1. این هنر را هم خودمون در دریاچه ارومیه داشتیم؟؟؟!!!!!!!

  2. دریاچه ارومیه به این زیبایی رو ول کردین و مثل همیشه دارین از سرزمین عرب ها
    حرف میزنید. حالا لیتیوم زیرش به جهنم، اگه کامل خشک بشه توفان نمک کل باغ های اطرافش رو نابود می‌کنه
    ملت خودمون به دریاچه خودش رحم نمی‌کنه
    مردم باید متحد بشن. این دریاچه باید زنده بشه. یعنی چی آخه اگه کل رودخانه های دور دریاچه رو بشمرین بالای ۳۰ تاس. همشون هم سد دارن.
    دولت ما داره خودش این دریاچه رو نابود میکنه. با پخش کردن ابرها نه میزاره
    بارون بیاد. نه یه ذره آب سد رو باز میکنه. این دولت فقط به فکر جیب خودشه.

  3. دریاچه اورال هست اسم خاص عوض نمیشه ادمین جان دریاچه اورمیه و اورال هردو با یک درد به مرض خشکسالی دچار شدند اورال دو رودخانه اصلیش رو به سمت کشاورزی منحرف کردند و خشکید اورمیه هم شریانهای اصلیشو سد مهاباد و پیرانشهر و چن سد دیگه بست و نزاشتند رودخانه ها به سمت قلب دریاچه بروند و باعث شدند ک ضربان دریاچه کمتر و کمتر شود و الان نفسهای آخرش هست متاسفانه اگ سدها باز نشه فاجعه بزرگی در راه خواهد بود 😔

    • الان جمهوری اسلامی هم به بهانه خودکفا شدن توی کشاورزی همین بلا رو به سر دریاچه ها و رودخونه ها و آب های شیرین زیر زمینی آورده . کار شوروی اشتباه بوده کار اینا درسته؟

  4. نویسنده متن فرق قفقاز و آسیای مرکزی رو نمی دونه ؟

  5. لااقل دریای خزر رو حفظکنید.واقعا عجیبه که دریای به این عظمت رو به فاضلاب تبدیل کردید .دیگه وقتی روسیه دیکتاتور خیانتکار با این عقبه رفیق جیکتون باشه بهتر از این نمیشه

  6. از کف دریاچه ارومیه لیتیوم برداشت میشه بخاطر همین خشک شد

  7. دریاچه آرال خشکشده حتما چندتا راس اخوند درش شناکردن. چون فقط جنس اخوندفقروفلاکت ونکبت میاره. هرجابره خشک میشه. بره دریا میشه کویرلوت. بره جهنم میشه انفجارهیروژنی وتاعرش تخریب میشه. بره بهشت میشه محل روسپیهاوکاراتنخوابهاولگردا…امده ایران ۴۵ ساله خون ومرگ وعصیان. شوروی مخفی شده داره زیرکاورروسیه نفس میکشه.ولی دریاچه مطمینا چندتا اخوندلواطی شاشیدن توش. اونم عاصیشده .خشک. اخونداینه.۴۵ ساله امده ۲۴ ساعته میگه ای حجاب ای زن ای دخترعورت لباس خواب کهنه حیض ای زن شورت دامن پستان ای زن مردم. کلا اخوندبیمارجنسیه.مییره حوزه کونش میزارن عقده میشه مثل سگ ها میفته جون ناموس مردم.

    • خیلی بی ادبانه حرف زدی مخصوصا خانمها را با لحن بسیار بدی خطاب کردی من فقط یک مورد میگم جراحی قلب که اندازه پزشک ماهر داریم و….. قبلا برای یک بیماری قلب باید به خارج می رفتند …هزاران پیشرفت دیگر سری به روستاها بزنید اب برق گاز و….ناشکری کار اشتباهی است

  8. از مسولان ایران بپرسید که در این کار فوق تخصص هستند و توان دارند ایران آباد و چند دریاچه رو تبدیل به کویر کردند و در ده سال آینده بیشتر ایران بعلت بی آبی غیر قابل سکونت خواهد شد

  9. همون کاری که شوروی ۵۰ سال پیش کرد، ایران برای ارومیه کرد، فکر خودتون باشید

  10. متاسفانه نمونه های مشابه وبدتر اون در ایران مثل دریاچه ارومیه. هورالهویزه و هورالعظیم خوزستان. باتلاق شادگان خوزستان. دریاچه هامون وچندین پهنه‌ی آبی درکشور به علت سیاست های غلط از بین رفتن.

  11. باسلام نام این دریاچه خوارزم بوده و پس از اشغال توسط روسیه تزاری به آرال تغییر کرد پس شایسته است که ما ایرانیان این دریاچه سابق را به اسم تاریخی و اصلی اون یعنی خوارزم بنامیم

    • داریوش افروزاردبیلی

      هزار آفرین!درودبرشما!
      دریای خوارزم و دریای وخش نامهای کهن این دریاچه بودند. پاينده باشید.

      • چرا چرت میگی اردبیلیها‌یا خیلی غیرت دارن یا کلن بی رگن . اسم اونجا از ازل اورال هست دریاچه ما هم اورمیه هردو کلمه تورکی هستند چون هردو در منطقه تورکها هستند اوزبکستان و آزربایجان

      • هارای هارای من تورکم

        خجالت بکشین از اینهمه جعل و تحریف تاریخی.اینهمه جعل در داخل کردین بس نبود حالا رفتین سراغ اونور!روسها اومدند اسم تورکی روی دریاچه گذاشتند!!؟ حیف از اردبیل که پسوند اسم شماست.عارم میشه امثال شما همشهریم باشین.شهر زیبای من(اردبیل)همواره جای مردمان تاریخساز بوده و هست.حتی شاه اسماعیل هم دیوان شعرشو به تورکی سرود.امثال شما آبروی این بزرگان هم برده اید!افسوس که ما تورکها از قدرت و غنای زبان،تاریخ و فرهنگمان بیخبریم وگرنه جهان پیش ما سرتعظیم فرود می آورد چنانچه در گذشته چنین بوده.

    • لعنتیای بی شرف با این اخبارا میخواید خشک شدن اورمیه رو عادی سازی کنید؟؟؟

    • خشک شده تو فکر اسمش هستی عرازشه احمق

  12. شما به فکر مملکت خودت باش دریاچه ارومیه دریاچه ی هامون که خشک شد نوبت خزر هم میرسه بی آبی بیست و هشت استان به فکر آب از عمان باشید تمام

  13. تا یه مدت دیگه هم خزر به جمع اونا میپیوندد نگران نباشید

  14. «پدرِ( سوخته ی )کویر ایران!
    چرا بجای محوِ سدهای بیرویه، کشتهای آببَر، و چاههای غیرمجاز، دریاچه ی اورمیه را به پارک آفتابی تقلیل میدهید؟! این نابخردیِ حرام لقمه هاست که اکوسیستمِ بینظیرِ این نگینِ آبی را قربانیِ منافعِ کوتاه مدت میکنند!»

    ⬅️ تحلیل علمی خشکاندن دریاچه اورمیه و راهکارهای احیا
    دریاچه اورمیه، دومین دریاچه ی شور جهان، در دو دهه ی اخیر بیش از ۸۰٪ از مساحت خود را از دست داده است. بر اساس مطالعات، عوامل اصلی این فاجعه عبارتند از:
    ۱. تغییرات اقلیمی: کاهش بارندگی و افزایش دما در حوضه ی آبریز.
    ۲. سدسازیهای بی رویه: بیش از ۵۰ سد بر رودخانههای تغذیهکنندهی دریاچه احداث شده که ۹۰٪ آب ورودی را قطع کرده اند.
    ۳. کشتهای آببَر: توسعه ی بیرویه ی باغاتِ سیب و چغندرقند با روشهای آبیاری سنتی.
    ۴. برداشت غیرمجاز از چاهها: ۳۶٪ از چاههای منطقه غیرمجاز هستند و سالانه میلیونها مترمکعب آب را هدر میدهند.

    انتقاد به طرحهای ناکارآمد مانند «پارک آفتابی»
    تبدیل دریاچه به «پارک آفتابی» یا طرحهای مشابه، نه تنها مشکلِ کمآبی را حل نمیکند، بلکه با نادیدهگرفتنِ ریشه های بحران، تخریب اکولوژیک را تشدید میکند. اینگونه پروژه ها اغلب:
    – باعث تبخیر بیشتر آب باقیمانده و افزایش شوریِ خاک میشوند.
    – حیاتِ آرتمیا (تنها جاندارِ باقیمانده) و مهاجرت پرندگان را نابود میکنند.
    – گردوغبارهای نمکیِ سرطانزا را به جوامع اطراف منتشر میکنند.

    راهکارهای علمیِ احیای دریاچه :
    ۱. انتقال آب بینحوضهای: اجرای فوریِ پروژههای انتقال آب از زاب و سیلوه.
    ۲. اصلاح الگوی کشت: جایگزینی گیاهان کمآببَر مانند زعفران بهجای سیب و چغندرقند.
    ۳. لایروبی رودخانهها: بازگرداندنِ جریان طبیعی آب به دریاچه.
    ۴. مشارکت مردمی: آموزش کشاورزان برای استفاده از آبیاری قطرهای و کاهش برداشت آب.
    ۵. حذف سدهای غیرضروری: بازگشاییِ سدهایی که نقشی در توسعهی پایدار ندارند.

    نتیجه گیری
    احیای اورمیه نیازمند اراده ی سیاسیِ قوی، توقف فوریِ پروژه های مخرب، و همکاریِ بین المللی برای جذب فناوریهای نوین است. هر طرحِ انحرافی مانند پارک آفتابی، تنها مُسکّنی موقتی است که فاجعه ای دائمی را رقم میزند.

    • خود شما بعنوان مهم‌تر ین دلیل کاهش بارندگی در حوزه آبریز را مطرح کردید وقتی میزان بارش به شدت کاهش می یابد مجبوریم سد بزنیم تا از آب کم موجود بیشترین استفاده را بکنیم. مطمئن باش اگر این سد ها نبودند الان باز هم دریاچه خشک بود ولی شما داشتی انتقاد میکردی که آقا حالا که بارندگی کم شده چرا سد نزدید تا حداقل آب شرب مردم را تامین کنید و …. !!

    • احسنت به شما .امید که طرحی خردمندانه به کار ببندند و کشاورزان و باغداران و همه مردم منطقه همراهی کنند و انشالله این شکوه شمال غرب کشور و منطقه دوباره به دوران اوج و زیبایی خودش بازگردد.

  15. چراجای دور می روید دریاچه ارومیه نمونه بارز حکومت دیکتاتوری رانمایان می کند بااستفاده از کارشناسان نادان به بیابان تبدیل شده است وفکری به حال کشورنمی شود سرنوشت میلیون ها انسان درخطر را احساس نمی کنند فقط به فکر چند روز حکومت کردن رامی ببینند

  16. حتما همانطور که با بی لیاقتی مسئولین مملکت خودمون دریاچه ارومیه به بیابان تبدیل شده

  17. فکر کنم نویسنده این مطلب به در میگه که دیوار بشنوه…
    حکومتهای دیکتاتور رو خوب اومدی(:

  18. بله متاسفانه توچشم همسایه چوب بسیارکوچک رامی بینیم امابزرگترازآن رادرچشم خودنمی بینیم لازم نیست راه دوری بریددریاچه ارومیه آمودریاوهزاران تالاب خشکیده خودمان حیف

  19. همان خیانت روس‌ها به آرال را ایران به دریاچه اورمیه کرد

  20. دریاچه ارومیه !!!!!!
    چرا لقمه رو میپیچانی.

    • «پدرِ( سوخته ی )کویر ایران!
      چرا بجای محوِ سدهای بیرویه، کشتهای آببَر، و چاههای غیرمجاز، دریاچه ی اورمیه را به پارک آفتابی تقلیل میدهید؟! این نابخردیِ حرام لقمه هاست که اکوسیستمِ بینظیرِ این نگینِ آبی را قربانیِ منافعِ کوتاه مدت میکنند!»

      ⬅️ تحلیل علمی خشکاندن دریاچه اورمیه و راهکارهای احیا
      دریاچه اورمیه، دومین دریاچه ی شور جهان، در دو دهه ی اخیر بیش از ۸۰٪ از مساحت خود را از دست داده است. بر اساس مطالعات، عوامل اصلی این فاجعه عبارتند از:
      ۱. تغییرات اقلیمی: کاهش بارندگی و افزایش دما در حوضه ی آبریز.
      ۲. سدسازیهای بی رویه: بیش از ۵۰ سد بر رودخانههای تغذیهکنندهی دریاچه احداث شده که ۹۰٪ آب ورودی را قطع کرده اند.
      ۳. کشتهای آببَر: توسعه ی بیرویه ی باغاتِ سیب و چغندرقند با روشهای آبیاری سنتی.
      ۴. برداشت غیرمجاز از چاهها: ۳۶٪ از چاههای منطقه غیرمجاز هستند و سالانه میلیونها مترمکعب آب را هدر میدهند.

      انتقاد به طرحهای ناکارآمد مانند «پارک آفتابی»
      تبدیل دریاچه به «پارک آفتابی» یا طرحهای مشابه، نه تنها مشکلِ کمآبی را حل نمیکند، بلکه با نادیدهگرفتنِ ریشه های بحران، تخریب اکولوژیک را تشدید میکند. اینگونه پروژه ها اغلب:
      – باعث تبخیر بیشتر آب باقیمانده و افزایش شوریِ خاک میشوند.
      – حیاتِ آرتمیا (تنها جاندارِ باقیمانده) و مهاجرت پرندگان را نابود میکنند.
      – گردوغبارهای نمکیِ سرطانزا را به جوامع اطراف منتشر میکنند.

      راهکارهای علمیِ احیای دریاچه :
      ۱. انتقال آب بینحوضهای: اجرای فوریِ پروژههای انتقال آب از زاب و سیلوه.
      ۲. اصلاح الگوی کشت: جایگزینی گیاهان کمآببَر مانند زعفران بهجای سیب و چغندرقند.
      ۳. لایروبی رودخانهها: بازگرداندنِ جریان طبیعی آب به دریاچه.
      ۴. مشارکت مردمی: آموزش کشاورزان برای استفاده از آبیاری قطرهای و کاهش برداشت آب.
      ۵. حذف سدهای غیرضروری: بازگشاییِ سدهایی که نقشی در توسعهی پایدار ندارند.

      نتیجه گیری
      احیای اورمیه نیازمند اراده ی سیاسیِ قوی، توقف فوریِ پروژه های مخرب، و همکاریِ بین المللی برای جذب فناوریهای نوین است. هر طرحِ انحرافی مانند پارک آفتابی، تنها مُسکّنی موقتی است که فاجعه ای دائمی را رقم میزند.

    • هارای هارای من تورکم

      نه داداش درستش همان “اورمیه و در واقع اورمو”است و واژه ای کاملا تورکی میباشد.این شما هستین که لقمه را میپیچانید!!!#جاعلان تاریخ تورکان