گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
درباره رمز و راز خواب چه می‌دانید؟ آیا تا به حال به این فکر کردید که چرا انسان‌ها حدود یک سوم از زندگی خود را در دنیای رویاها می‌گذرانند؟ در ادامه، به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
برخی تخمین‌ها نشان می‌دهد که افراد به‌طور میانگین حدود یک‌سوم از عمر خود را در خواب یا در تلاش برای خوابیدن می‌گذرانند. خواب، حالتی از آرامش مغز و بدن است که به‌صورت منظم تکرار می‌شود و برای حفظ سلامت جسمی و روانی، مقدار کافی آن ضروری است. با ما در گجت نیوز همراه باشید تا شما را بیشتر با رمز و راز خواب آشنا کنیم.
درباره رمز و راز خواب چه می‌دانیم؟
هنگامی که فرد در خواب به سر می‌برد، دمای مرکزی بدن کاهش می‌یابد. ضربان قلب و تنفس کندتر شده و فعالیت کلی متابولیکی در حدود 10 درصد افت می‌کند. اگرچه ممکن است بدن در حالت خواب غیرفعال به نظر برسد و مغز واکنش‌پذیری کمتری نسبت به محرک‌های بیرونی داشته باشد، اما واقعیت این است که مغز در طول خواب بسیار فعال باقی می‌ماند. در این وضعیت، مغز وظایف مهمی مانند ترمیم و نگهداری را انجام داده و ارتباطات عصبی میان سلول‌ها را تقویت می‌کند تا عملکرد آن در بیداری بهینه شود. همچنین، رؤیا دیدن در طول خواب به فرآیند سامان‌دهی و تثبیت خاطرات و نیز تحلیل و ذخیره‌سازی اطلاعات کمک می‌کند.
خواب همچنین به بدن نیز امکان ترمیم و بازسازی اجزای سلولی آسیب‌دیده یا تحلیل‌رفته را می‌دهد. بسیاری از عملکردهای حیاتی نظیر ترشح هورمون‌ها، رشد بافت‌ها و بازسازی عضلات عمدتاً در حین خواب اتفاق می‌افتند. همچنین، سیستم دفع مواد زائد و سموم از مغز در زمان خواب فعال‌تر عمل می‌کند.
چرخه طبیعی خواب از دو مرحله اصلی به نام خواب حرکات سریع چشم (REM) و خواب بدون REM تشکیل شده است. در هر چرخه خواب، سه مرحله ابتدایی متعلق به خواب غیر REM هستند که از خواب سبک شروع و به خواب عمیق می‌رسند و در نهایت وارد یک مرحله از خواب REM می‌شوند. در یک دوره معمول خواب، فرد چهار تا شش چرخه خواب را تجربه می‌کند که هر یک بین 90 تا 120 دقیقه طول می‌کشد. با تکرار چرخه‌ها، زمان مراحل غیر REM کاهش یافته و سهم مرحله REM افزایش می‌یابد.
در طول خواب، امواج الکتریکی مغز بسته به مرحله چرخه خواب الگوهای متفاوتی را نشان می‌دهند. فرکانس این امواج در زمان آغاز خواب سریع‌تر بوده و با عمیق‌تر شدن خواب، کندتر می‌شود.
- مواد روانگردان می‌توانند انسان را از خواب بی‌نیاز کنند
- استفاده از گوشی در رختخواب؛ دشمن پنهان خواب آرام
- خواب عمیق، راهی ساده برای پیشگیری از زوال عقل
مرحله نخست از خواب، مرحله‌ای غیر REM با عنوان N1 است که بین یک تا هفت دقیقه ادامه دارد. در این مرحله عضلات آرام شده و فرد می‌تواند به‌راحتی بیدار شود. پس از آن مراحل N2 و N3 از خواب غیر REM شروع می‌شوند که در آن‌ها بدن بیشتر آرام شده، نرخ تنفس افت کرده و دمای بدن کاهش می‌یابد. مرحله N2 معمولاً بین 10 تا 25 دقیقه به طول می‌انجامد و مرحله N3 که خواب عمیق محسوب می‌شود، حدود 20 تا 40 دقیقه زمان دارد.
مرحله نهایی، مرحله REM نامیده می‌شود زیرا در این فاز چشم‌ها در حالی که پلک‌ها بسته‌اند به‌سرعت حرکت می‌کنند. در این مرحله، عضلات به‌جز عضلات چشم دچار نوعی فلج موقتی می‌شوند. بخش عمده‌ای از رؤیاها در خواب REM روی می‌دهند. حدود 25 درصد از کل زمان خواب به REM اختصاص دارد. این مرحله در ابتدا حدود 10 دقیقه طول می‌کشد اما در چرخه‌های بعدی افزایش یافته و ممکن است به یک ساعت نیز برسد.
میزان خواب مورد نیاز افراد بسته به سن و شرایط شخصی تفاوت زیادی دارد. همچنین، بررسی‌ها نشان داده‌اند که ژنتیک می‌تواند در تعیین نیاز فرد به خواب کافی نقش داشته باشد. در نخستین ماه‌های زندگی، نوزادان معمولاً بین 30 دقیقه تا سه ساعت به‌صورت متناوب می‌خوابند و حدود دو ساعت بیدار می‌مانند تا دوباره بخوابند. نوزادان 4 تا 12 ماهه به حدود 12 تا 16 ساعت خواب در یک بازه 24 ساعته نیاز دارند که شامل چرت‌های روزانه نیز می‌شود. در این بازه سنی، نوزادان معمولاً در بازه‌های کوتاه می‌خوابند اما از حدود چهار تا شش ماهگی ممکن است خواب پیوسته شبانه بین پنج تا شش ساعت داشته باشند که برای رشد مغزی و جسمی ضروری است.
کودکان به خواب بیشتری نسبت به بزرگسالان نیاز دارند، زیرا در حال رشد هستند. در این دوره، چرت‌های روزانه بخشی از برنامه خواب آن‌هاست. کودکان بین 1 تا 2 سال به 11 تا 14 ساعت خواب، کودکان 3 تا 5 سال به 10 تا 13 ساعت و کودکان 6 تا 12 سال به حدود 9 تا 12 ساعت خواب در هر شبانه‌روز احتیاج دارند.
نوجوانان، به‌ویژه به دلیل جهش رشدی مهمی که در بدن و مغزشان تجربه می‌کنند، باید حداقل 9 تا 9.5 ساعت خواب داشته باشند. با ورود به بلوغ، تغییراتی در چرخه شبانه‌روزی بدن آن‌ها روی می‌دهد که باعث می‌شود دیرتر احساس خواب‌آلودگی کنند. برخلاف کودکان، نوجوانان معمولاً نمی‌توانند پیش از ساعت 11 شب به‌راحتی بخوابند و صبح‌ها نیز بیدار شدن برایشان دشوارتر است.
بزرگسالان به‌طور میانگین باید هر روز بین 7 تا 9 ساعت خواب بی‌وقفه داشته باشند. با بالا رفتن سن، ریتم شبانه‌روزی بدن دستخوش تغییر می‌شود، به‌طوری که افراد بالای 60 سال تمایل دارند زودتر به رختخواب رفته و زودتر نیز بیدار شوند، ضمن اینکه خواب آن‌ها عمیق و یکنواخت نیست.
بی‌خوابی، اختلالی است که در آن فرد برای به خواب رفتن، تداوم خواب یا بازگشت به خواب پس از بیداری در میانه شب با مشکل مواجه است و در نتیجه، احساس شادابی پس از بیدار شدن ندارد. اگر مشکل خواب تنها چند روز ادامه داشته باشد، به آن بی‌خوابی حاد گفته می‌شود. اما اگر فرد در هفته حداقل سه شب به مدت سه ماه یا بیشتر دچار اختلال خواب باشد، این وضعیت به عنوان بی‌خوابی مزمن شناخته می‌شود.
رمز و راز خواب؛ دلایل بی‌خوابی
دلایل متعددی می‌تواند منجر به بی‌خوابی شود، از جمله فشار روانی، دردهای جسمی یا اضطراب. همچنین کم‌تحرکی، مصرف زیاد کافئین، الکل یا دخانیات می‌تواند خواب را مختل کند. نداشتن برنامه منظم خواب، مانند تغییرات مکرر در زمان خوابیدن یا چرت زدن در طول روز نیز ممکن است این اختلال را ایجاد کند. مصرف داروهایی که ضربان قلب را افزایش داده یا سطح ملاتونین را کاهش می‌دهند نیز یکی از عوامل است. همچنین، ژنتیک، برخی بیماری‌ها و اختلالات روانی می‌توانند در بروز بی‌خوابی نقش داشته باشند.
ایجاد محیطی تاریک و آرام و اجتناب از عادت‌هایی که خواب را مختل می‌کنند، می‌تواند در رفع بی‌خوابی حاد مؤثر باشد. در موارد مزمن، مشاوره با پزشک متخصص برای شناسایی و درمان ریشه‌های اختلال توصیه می‌شود. وقتی فرد نتواند خواب کافی داشته باشد، عملکرد فیزیکی و ذهنی او به شدت کاهش می‌یابد. احساس خستگی، کندی واکنش‌ها، تحریک‌پذیری، ضعف تمرکز و اختلال حافظه از جمله نتایج آن است.
عواقب کمبود خواب
کمبود خواب، زمان واکنش و دقت را کاهش داده و احتمال بروز سوانح را افزایش می‌دهد. در پژوهشی روی کادر پزشکی با الگوی خواب نامنظم، عملکرد شناختی افراد محروم از خواب، مشابه کسانی بود که میزان الکل خون آن‌ها 0.05 درصد بود. در ایالات متحده، راننده‌ای با چنین سطحی از الکل در خون به‌عنوان اختلال عملکرد شناخته می‌شود. افراد کم‌خواب ممکن است دچار خواب‌های میکرو شوند؛ یعنی برای چند ثانیه ناآگاهانه به خواب بروند که اگر در حال رانندگی باشند، بسیار خطرناک است.
در درازمدت، کمبود خواب منجر به شکل‌گیری «بدهی خواب» می‌شود که عواقب جدی برای مغز و سایر سیستم‌های بدن از جمله قلبی‌عروقی، هورمونی، ایمنی و عصبی به همراه دارد. بی‌خوابی مزمن می‌تواند بیماری‌های موجود را تشدید کرده و احتمال سکته، دیابت نوع 2، فشار خون بالا و ناراحتی‌های قلبی را افزایش دهد. همچنین، خواب ناکافی می‌تواند اشتها را افزایش داده و موجب اضافه‌وزن شود. افراد محروم از خواب، بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار دارند. البته خود این دو اختلال نیز ممکن است زمینه‌ساز بی‌خوابی باشند.
درباره فلج خواب
فلج خواب حالتی است که فرد در زمان گذر از خواب به بیداری یا برعکس، قادر به حرکت یا صحبت نیست، اگرچه از محیط پیرامون آگاهی دارد. این وضعیت ممکن است با توهمات یا احساس فشار روی سینه همراه باشد و به‌طور معمول چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه دارد، ولی در موارد نادر تا 20 دقیقه نیز دوام می‌یابد. با وجود کوتاه بودن این تجربه، اغلب باعث اضطراب و اختلال در عادت‌های خواب می‌شود.
- مصرف الکل چه بلایی سر خواب شما می‌آورد؟
- داروی درمان آپنه خواب تاییده FDA گرفت
- آیا زنان واقعا بیشتر از مردان به خواب نیاز دارند؟
این حالت که به آتونی عضلانی نیز معروف است، زمانی اتفاق می‌افتد که مغز وارد یا خارج از خواب REM شود. در این فاز، سیگنال‌هایی از مغز عضلات بدن را غیرفعال می‌کنند تا فرد در هنگام رؤیا دیدن بیش از حد تکان نخورد. اگر در این حالت فرد بیدار شود، کنترل عضلات داوطلبانه هنوز بازیابی نشده و باعث می‌شود احساس فلج شدن داشته باشد.
علت اصلی فلج خواب هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما ارتباط‌هایی میان آن و برخی اختلالات روانی مانند اضطراب یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مشاهده شده است. همچنین، این پدیده در افرادی که دچار نارکولپسی هستند شایع‌تر است. الگوهای نامنظم خواب یا مصرف برخی داروها نظیر داروهای درمان بیش‌فعالی نیز با افزایش خطر فلج خواب مرتبط‌اند. برآوردها درباره شیوع فلج خواب متغیر است. برخی تخمین‌ها بیان می‌کنند که تقریباً 8 درصد از جمعیت جهان در طول زندگی خود دست‌کم یک بار دچار فلج خواب می‌شوند و زنان کمی بیش از مردان به این پدیده دچار می‌شوند.