سازمان ناسا با استفاده از دادههای جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب، از احتمال برخورد سیارک YR4 2024 به کره ماه در هفت سال آینده خبر داد.
سیارک 2024 YR4 که زمانی به دلیل مسیر مداری خود، بالاترین خطر برخورد به زمین را در میان اجرام نزدیک به زمین (NEOs) به خود اختصاص داده بود، بار دیگر به کانون توجه ستارهشناسان و محققان بازگشته است. اما این بار نگرانیها نه درباره زمین، بلکه پیرامون احتمال برخورد آن با تنها قمر طبیعی زمین، یعنی ماه در سال ۲۰۳۲ است.
آیا ماه میزبان سیارک 2024 YR4 خواهد بود؟
در پی رصدهای دقیق و پیوسته اجرام نزدیک به زمین، سیارک 2024 YR4 بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. پژوهشهای اخیر، به سرپرستی دکتر اندی ریوکین (Andy Rivkin)، ستارهشناس برجسته از آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز (JHU)، با بهرهگیری از قابلیتهای دوربین فروسرخ نزدیک تلسکوپ فضایی جیمز وب به اصلاحات قابل توجهی در پیشبینی مسیر این سیارک و به تبع آن، احتمال برخورد آن با ماه منجر شده است.
تحقیقات تیم دکتر ریوکین نشان میدهد که پیشبینیهای قبلی مربوط به محل دقیق برخورد احتمالی 2024 YR4 در ۲۲ دسامبر ۲۰۳۲، حدود ۲۰ درصد اصلاح شده است. این اصلاحات حاصل تحلیل دادههای فروسرخ جیمز وب است که اطلاعات دقیقی از اندازه، شکل و ویژگیهای سطح سیارک ارائه میدهد.
- سالانه چند سیارک خطرناک و نابودگر از کنار زمین عبور میکنند؟
- برنامه ناسا برای حفاظت از زمین در مقابل برخورد سیارک ها
طبق بیانیه رسمی سازمان هوافضای ایالات متحده (ناسا)، در نتیجه این اصلاحات مداری، احتمال برخورد «2024 YR4» با ماه از ۳.۸ درصد به ۴.۳ درصد افزایش یافته است. این بیانیه تأکید میکند که با دریافت دادههای جدید، طبیعی است که احتمال برخورد تغییر کند.
با این حال، سازمان NASA و کارشناسان تأکید دارند که حتی در صورت وقوع این برخورد، مدار ماه تحت هیچ تأثیر قابل توجهی قرار نخواهد گرفت. دکتر پاوان کومار (Pawan Kumar)، ستارهشناس و پژوهشگر سابق موسسه اخترفیزیک هند (IIA)، با این دیدگاه موافق است و خاطرنشان میکند که «برخورد با ماه هیچ جای نگرانی نخواهد داشت، زیرا هرگونه بقایای ماه که در اثر این برخورد به فضا پرتاب شوند، در صورت رسیدن به فضای نزدیک زمین، به دلیل پدیده ورود مجدد به جو و اصطکاک با اتمسفر، بهطور کامل در جو زمین منفجر و متلاشی خواهند شد.»
خطری که از زمین دور شد اما به ماه نزدیک شد
سیارک 2024 YR4 که برای اولین بار در ۲۷ دسامبر سال گذشته میلادی شناسایی شد، تخمین زده میشود که ابعادی بین ۵۳ تا ۶۷ متر داشته باشد، که میتوان آن را با اندازه یک ساختمان ۱۰ طبقه مقایسه کرد. این جرم فضایی به دلیل احتمال برخورد اولیه با زمین، که در آن زمان بیش از ۱ درصد بود و بالاترین میزان ثبتشده برای هر سیارک بزرگی محسوب میشد، منجر به نگرانیهای زیادی شد.
مشاهدات و رصدهای بعدی که در ماههای ژانویه و فوریه ۲۰۲۵ انجام شد، نشان داد که خطر برخورد با زمین به جای کاهش، حتی از ۱.۲ درصد به ۳.۱ درصد افزایش یافته بود تا اینکه محاسبات جدید مسیر را به سمت ماه تغییر داد.
پایان تهدید 2024 YR4 برای زمین
در اوایل رصد سیارک 2024 YR4، مسیر آن به گونهای بود که احتمال داشت در صورت برخورد با زمین، منطقهای گسترده شامل شرق اقیانوس آرام، شمال آمریکای جنوبی، قاره آفریقا و بخشهایی از جنوب آسیا تحت تأثیر خسارات ناشی از انفجار قرار گیرد. ناسا در آن زمان تخمین زده بود که اگر 2024 YR4 از فراز اقیانوس به جو زمین وارد شود، هرچند انفجار بزرگی رخ خواهد داد اما بعید است که سونامی قابل توجهی ایجاد کند، چرا که اکثر انرژی انفجار در جو و به صورت موج ضربهای آزاد میشود.
با این حال، سناریوی ورود آن بر فراز یک منطقه پرجمعیت شهری، میتوانست منجر به شکسته شدن گسترده پنجرهها، آسیبهای جدی به زیرساختهای غیرمقاوم و خسارات جزئی به سازههای مستحکمتر شود.
همانطور که رصدخانههای سراسر جهان به جمعآوری اطلاعات بیشتر از این سیارک پرداختند، دقت محاسبات مداری به طرز چشمگیری افزایش یافت و به دنبال آن، خطر برخورد سیارک «قاتل شهر»، که از سوی ناسا به عنوان خطرناکترین تهدید زمین نامگذاری شده بود، کاهش زیادی پیدا کرد. تا ۱۹ فوریه ۲۰۲۵، احتمال برخورد به ۱.۵ درصد و تنها یک روز بعد، این احتمال به ۰.۳ درصد تقلیل یافت.
در نهایت، در ۲۴ فوریه ۲۰۲۵ ناسا در اطلاعیهای رسمی از طریق رسانههای اجتماعی، جامعه جهانی را از رفع خطر قریبالوقوع آگاه ساخت و اعلام کرد که احتمال برخورد به ۰.۰۰۴ درصد کاهش یافته است. این کاهش تا بدانجا پیش رفت که ناسا با اطمینان کامل گزارش داد که انتظار میرود سیارک 2024 YR4 در سال ۲۰۳۲ به طور ایمن و بدون هیچگونه تهدیدی از کنار زمین عبور کند.
چگونه یک سیارک، آمادگی زمین را محک زد؟
دادههای جدیدی که از تلسکوپهای واقع در شیلی و هاوایی به دست آمدهاند، اطلاعات بیشتری در مورد منشأ این جرم آسمانی فاش کردهاند. این رصدها نشان میدهند که 2024 YR4 احتمالاً از کمربند اصلی سیارکها، واقع بین مدار مریخ و مشتری سرچشمه گرفته است.
- بمباران هسته ای سیارک های خطرناک، راهکار جدید دانشمندان برای نجات زمین
- خطرناکترین سیارک های منظومه شمسی که جان ما را تهدید میکنند
- سیارک آپوفیس یا خدای آشوب در نزدیکی زمین؛ جای نگرانی وجود دارد؟
از اواسط ماه آوریل ۲۰۲۵، سیارک 2024 YR4 به دلیل فاصله زیاد از زمین و کاهش قابل توجه روشنایی آن، از دید تلسکوپهای زمینی خارج شده و دیگر قابل مشاهده نبوده است. با این حال، دانشمندان مشتاقانه منتظر سال ۲۰۲۸ هستند، زمانی که این سیارک دوباره وارد محدوده دید تلسکوپهای زمینی و فضایی قرار خواهد گرفت. این بازگشت فرصت طلایی دیگری را برای دانشمندان فراهم میکند تا نه تنها رصدهای جدیدی از آن انجام دهند، بلکه با استفاده از تلسکوپهای پیشرفتهای مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب و تلسکوپهای زمینی بزرگ، مدار آن را با دقت بیشتری اصلاح کنند.
نهایتاً، با وجود اینکه سیارک 2024 YR4 دیگر خطری برای زمین محسوب نمیشود، اما حضور آن یک فرصت بینظیر را در اختیار دانشمندان و متخصصان دفاع سیارهای قرار داد. همانطور که دکتر پاوان کومار تأکید کرد: «این یک تمرین واقعی از ابتدا تا انتها برای بررسی چگونگی واکنش ما به یک سیارک بالقوه خطرناک در آینده بود.» این رویداد، به متخصصان امکان داد تا طیف کاملی از راهبردهای دفاع سیارهای را در عمل بیازمایند.