لینوکس برای گوشی های هوشمند؛ چگونه؟ در این مطلب 3 توزیع از سیستم عامل لینوکس برای گوشی را معرفی میکنیم تا شما هم از تجربه لینوکس در موبایل لذت ببرید!
اگر شما هم از تجربه سیستم عامل اندروید در گوشی موبایل خود خسته شدهاید، ما برای شما یک تغییر اساسی را در نظر داریم! لینوکس، به عنوان یک اکوسیستم بزرگ که میلیونها کاربر از سراسر جهان را به خود جذب کرده، این بار در گوشی موبایل شما قابل استفاده خواهد بود. از آنجا که امنیت و حریم خصوصی برای کاربران دستگاهها قبل حمل، به یک نیاز اساسی تبدیل شده، مهاجرت از اندروید به لینوکس ، میتواند این نیاز را تا حد بسیاری مرتفع سازد.
در ابتدا، سیستم عامل لینوکس فقط با کامپیوترهایی با معماری i386 اینتل سازگاری داشت. اما امروزه توزیعهای مختلفی از سیستم عامل لینوکس، از معماریهای متنوعی پشتیبانی میکنند. به طور دقیقتر میتوان گفت که امروزه لینوکس را میتوان در انواع و اقسام وسایل از کامپیوترهای شخصی گرفته تا ابررایانهها و تلفنهای همراه و سرور ها مورد استفاده قرار داد. چندی پیش در مقالهای جداگانه، 8 دلیل برای استفاده از لینوکس به جای سیستم عامل های ویندوز و مک را معرفی کردیم. در اینجا قصد داریم 3 توزیع از سیستم عامل لینوکس برای گوشی های هوشمند را خدمت شما علاقهمندان به دنیای نرم افزار آزاد معرفی کنیم. هریک از این توزیعها، توسعهدهندگان و انجمن منحصر به فرد خود را داشته و در سالهای اخیر، به پیشرفتهای قابل توجهی هم دست یافتهاند.
سیستم عامل لینوکس و توزیعهای متعدد آن، پیشرفتهای امنیتی قابل توجهی را به همراه داشتهاند. حریم خصوصی کاربران در این سیستم عامل، در بالاترین درجه امنیتی خود قرار دارد و در دسترس بودن کدهای منبع، یکی از مهمترین ویژگیهای این سیستم عامل به شمار میرود. در حال حاضر، چندین نسخه از توزیع های لینوکس برای موبایل در دسترس هستند. با وجود آنکه سیستم عامل اندروید بر پایه کرنل لینوکس توسعه داده شده، اما همچنان نمیتوان آن را به عنوان یک توزیع لینوکسی به شمار آورد.
معرفی 3 توزیع از سیستم عامل لینوکس برای گوشی های هوشمند
1- Ubuntu Touch
اوبونتو تاچ (Ubuntu Touch) نامی برای توزیع لینوکس اوبونتو است که در حالت لمسی اجرا میشود. این سیستم عامل، از نظر طراحی و هسته، شباهت بسیاری به سیستم عامل اندروید دارد و کاربران پیشین این سیستم عامل را بیش از بقیه به خود جذب میکند.
اوبونتو تاچ، آغاز چندان موفقی نداشت. اما امروزه این پروژه توسط UBports پشتیبانی و بروزرسانی میشود. این بدان معناست که پروژه شکست خورده اوبونتو تاچ، همچنان نیز به فعالیت خود ادامه میدهد.
محیط و سیستم عامل گوشیهای هوشمند، مطلقا در دست شرکتهایی است که کاربران گستردهای را در سراسر جهان دارند. به محض اینکه یک دستگاه هوشمند بوت میشود، کاربران معمولا یک حساب کاربری را برای این شرکت ایجاد و با آن لاگین میکنند. با پذیرش توافقنامههای اولیه، اپلیکیشنهای مربوط به شبکههای اجتماعی را نصب و فعالیت خود را در فضای آنلاین آغاز مینمایند. در این میان، نکتهای که نادیده گرفته میشود این است که در بسیاری از موارد، تمامی اطلاعات کاربر بر روی سرورهای شرکت قرار میگیرد. اینگونه شرکتها، در حال حاضر بر تمامی فعالیتهای آنلاین و شبکههای رایج در زندگی روزمره ما، نظارت دائم دارند. کاربران، به خودی خود نمیتوانند این روند را تغییر دهند. در واقع، آنها از هرگونه تغییری در روند فعلی میهراسند.
همزمان با اینکه مردمان سراسر جهان، از نحوه کارکرد شبکه وب اطلاع پیدا کنند، دنیا به یک سیستم عامل امن احتیاج خواهد داشت. این سیستم عامل، باید از جاسوسی اطلاعات کاربر و انتقال آنان به مکانهای ناشناخته جلوگیری به عمل آورد. سیستم عامل مذکور، علاوه بر رفع نگرانیهای امنیتی کاربر، لازم است که بتواند امکان جستجو در فضای وب، استفاده از اپلیکیشنهای مسیریاب، به اشتراک گذاری تصاویر، ارسال ایمیل، همگامسازی با فضای ابری، پیامرسانی و … را نیز در دسترس کاربران خود قرار دهد.
ابداع اوبونتو تاچ با UBports، دقیقا با همین هدف انجام گرفت. UBports یک پروژه مبتنی بر جامعهای آنلاین و آزاد است که داوطلبانی از سراسر جهان، ساعات بیشماری از زندگی خود را صرف مراقبت از حریم خصوصی کاربران در این سیستم عامل میکنند. آنها سالها تلاش کردهاند تا یک سیستم عامل ایمن برای دستگاه های موبایل را برای کاربران به ارمغان آورند. این سیستم عامل، نه تنها نگرانیهای امنیتی کاربران را مرتفع میسازد، بلکه بسیاری از محدودیتهای فعلی سیستم عامل های دنیای موبایل را نیز به کلی حذف میکند. با این کار، هر کاربری برای توسعه اپلیکیشن های خود در دنیای آزاد ترغیب شده و به نحوی میتوان گفت که سد موجود در مسیر خلاقیت کاربران، برای همیشه شکسته خواهد شد.
پروژه UBports، یک جامعه جهانی از مردمان زنده در سراسر دنیا دارد که به شکلی خلاقانه و مداوم، در حال بهبود این توزیع محبوب از سیستم عامل لینوکس برای گوشی های هوشمند هستند. با وجود آنکه پروژه UBports، در ابتدا با یک Copy/Paste ساده از کد منبع پروژه اوبونتو تاچ آغاز شد، اما امروزه این سیستم عامل پیشرفتهای قابل توجهی را برای کاربرانش به ارمغان آورده است.
پروژه UBports، در سال 2015 توسط Marius Gripsgard، آغاز به کار کرد. او از همان ابتدا، در نظر داشت تا جامعهای بزرگ برای توسعه هرچه بیشتر اوبونتو تاچ تشکیل گردد.
پس از اینکه کانونیکال (Canonical) در آغاز سال 2017، به طور ناگهانی از توقف توسعه پروژه اوبونتو تاچ خبر داد، کد منبع این پروژه به لطف تلاشهای بسیاری از داوطلبان، به دنیای نرم افزار آزاد منتقل شد؛ جایی که این پروژه، نه تنها از شکست خوردن نجات پیدا میکرد، بلکه آینده روشنی را نیز در پیش روی خود میدید.
این پروژه کار خود را با جذب تعدادی از علاقهمندان در تلگرام (Telegram) آغاز کرد؛ اپلیکیشنی که یک نسخه رایگان از آن در اوبونتو تاچ نیز در دسترس بود. بعد از گذشت چند ماه، این گروه تلگرامی به یک سوپر گروه بزرگ تبدیل شد و هماکنون صدها نفر از مردمان سراسر جهان، در آن فعالیت دارند.
هدف اصلی توسعهدهندگان در پروژه UBports، این است که فریم ورک اصلی اوبونتو تاچ حفظ شده و دستگاههای قابل ساپورت، همواره آپدیتهای جدید را دریافت کنند. پیشبینی میشود که این پروژه، در آیندهای نزدیک به یک سیستم عامل مستقل تبدیل شده و اکثر نیازهای کاربران را پاسخگو باشد.
رویکرد دیگر اوبونتو تاچ، این است که با توسعه اپلیکیشنهای سیستمی بیشتر، مشکل کمبود برنامهها را تا حد قابل قبولی برطرف کند. در حال حاضر، تعداد بسیاری از اپلیکیشنها در صفحات مختلف این سیستم عامل وجود دارند که از جمله آنان میتوان به اخبار، هواشناسی، شبکههای اجتماعی و … اشاره کرد.
شاید یکی از مهمترین ویژگیهای کلیدی اوبونتو تاچ، قابلیتی تحت عنوان “Convergence” باشد. این ویژگی که شباهت بسیاری به کانتینیوم (Continuum) مایکروسافت دارد، قادر است گوشی تلفن همراه کاربر را با استفاده از یک رابط HDMI و موس و کیبورد بیسیم، به یک کامپیوتر دسکتاپ تبدیل کند. تنها تفاوت بین یک لینوکس دسکتاپ و لینوکس در گوشی، پردازنده ARM است.
در حال حاضر، تعدادی از گوشیهای موبایل به صورت پیشفرض به اوبونتو تاچ مجهز هستند که در آینده نیز به تعداد آنان اضافه خواهد شد.
2- Sailfish OS
توزیع دیگری از سیستم عامل لینوکس برای گوشی های هوشمند، سیلفیش نام دارد. این سیستم عامل که در برخی موارد با نام اختصاری “SFOS” شناخته میشود، دومین توزیع شناخته شده از سیستم عامل لینوکس برای گوشی های موبایل است.
سیستم عامل Sailfish ، توسط Jolla و با شعار عرضه یک سیستم عامل کاملا مستقل و امن نسبت به سایر سیستم عاملهای رایج در بازار گوشیهای موبایل منتشر شده است. Sailfish OS یک توزیع متن باز از سیستم عامل لینوکس بوده که توسط Jolla توسعه و با همکاری سایر توسعه دهندگان در انجمن Sailfish OS، در روند پیشرفت مداوم قرار دارد.
اولین نسخههای سیستم عامل Sailfish OS را میتوان در میان خانواده نوکیا (Nokia) و گوشیهای قدیمی این کمپانی جستجو کرد. نوکیا در سال 2011، با عرضه نسل جدیدی از سیستم عاملها، سعی داشت که دنیای آزاد را برای گوشیهای موبایل به ارمغان آورد. میگو (MeeGo) یک پروژه سیستم عامل موبایل متن باز بر پایه لینوکس بود که در این سال، شرکت نوکیا نزدیک به 1 میلیارد دلار بر روی آن سرمایهگذاری کرد. سیستم عامل میگو، برای اولین بار در گوشی نوکیا ان 9 (Nokia N9) رونمایی و در دسترس کاربران قرار گرفت. اما بنابر دلایلی، نوکیا تصمیم گرفت که پروژه این سیستم عامل متن باز را خاتمه دهد و گوشی های هوشمند خود را با سیستم عامل ویندوز فون عرضه کند.
کارکنان بخش میگو در کمپانی نوکیا، از ادامه کار در این شرکت برکنار شدند و پس از پایان نافرجام پروژه میگو، شرکتی تحت عنوان جولا (Jolla) را تاسیس کردند. توسعهدهندگان قدیمی سیستم عامل میگو، سعی داشتند که با توسعه سیستم عامل متن باز دیگری، گوشیهای اندرویدی را این بار مورد هدف قرار دهند. سیستم عامل سیلفیش، حاصل تلاشهای این گروه از توسعه دهندگان است که با پردازنده گوشیهای اندرویدی، سازگاری بسیار خوبی دارد. در ماه نوامبر سال 2013، نسخه آزمایشی Sailfish OS، همراه با گوشی موبایل جولا عرضه شد. مدتی بعد از آن، اولین نسخه از سیستم عامل سیلفیش، همراه با گوشی موبایل جولا، به 36 بازار مختلف از سراسر جهان وارد شد.
پس از عرضه 16 بروزرسانی نرم افزاری، اکنون سیستم عامل Sailfish OS 2.0 در دسترس کاربران قرار گرفته و روند توسعه آپدیتهای جدید برای آن، همچنان ادامه خواهد داشت.
سیستم عامل Sailfish OS، هم اکنون دهها هزار کاربر از سراسر دنیا دارد و بسیاری از تولید کنندههای گوشیهای موبایل، دستگاههای خود را با این سیستم عامل محبوب و منبع باز عرضه میکنند. توسعه دهندگان این پروژه، امیدوار هستند تا در آیندهای نزدیک، این سیستم عامل سهم بیشتری را در بازار گوشیهای هوشمند به خود اختصاص دهد.
در حال حاضر، علاوه بر گوشی موبایل عرضه شده توسط Jolla، تعداد دیگری از دستگاههای اندرویدی نیز از این سیستم عامل پشتیبانی میکنند. از جمله این دستگاهها میتوان به مواردی از قبیل گوگل نکسوس 5 (Google Nexus 5)، اچپی تاچپد (HP Touchpad)، وان پلاس وان (OnePlus One)، وان پلاس ایکس (OnePlus X) و سامسونگ گلکسی اس 3 (Samsung Galaxy S3) اشاره کرد. علاوه بر این، سیستم عامل Sailfish OS را در رزپری پای 2 (Raspberry Pi 2) به بعد نیز میتوانید تجربه کنید.
بدون شک، مهمترین مزیت سیستم عامل Sailfish OS، سازگاری با طیف وسیعی از اپلیکیشنهای اندرویدی است. با این وجود، دیگر هیچ مشکلی برای مهاجرت به این سیستم عامل وجود نخواهد داشت؛ چرا که بسیاری از اپلیکیشنهای اندرویدی را میتوانید به طور مستقیم در این سیستم عامل نیز نصب کنید.
3- Plasma Mobile
شاید جذابترین گزینه روی میز جهت انتخاب لینوکس برای گوشی های هوشمند، پلاسما موبایل (Plasma Mobile) باشد. همزمان با توقف پروژه اوبونتو تاچ در سال 2017، پلاسما موبایل توانست توجه طیف وسیعی از کاربران را به خود جلب کند. هدف اصلی توسعه دهندگان در پروژه پلاسما موبایل، تبدیل کردن این پروژه به یک سیستم عامل مستقل و محبوب است.
پلاسما موبایل، یک تجربه کاملا رایگان و لذتبخش از دنیای لینوکس برای گوشی های هوشمند را فراهم میآورد. در این سیستم عامل، حفاظت از حریم خصوصی کاربر در بالاترین سطوح امنیتی رعایت شده و محیط کلی این پلتفرم، قابل شخصی سازی است. از مهمترین مزایای پلاسما موبایل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رایگان بودن و دنیای نرم افزار آزاد: کاربران میتوانند سیستم عامل پلاسما موبایل را به صورت کاملا رایگان دانلود و بر روی دستگاههای خود نصب کنند. علاوه بر این، هریک از آنها میتوانند با ایجاد تغییراتی دلخواه، یک توزیع دیگر را با عنوانی دلخواه عرضه نمایند.
- محیط گرافیکی کاربرپسند: رابط کاربری این سیستم عامل به نحوی بسیار زیبا طراحی شده و تقریبا تمامی نیازهای کاربران را تحت پوشش خود قرار میدهد. این سیستم عامل، از پایداری بسیاری برخوردار بوده و کاربران را قادر میسازد که کارهای خود را به شیوهای موثر و کارآمد انجام دهند.
- حریم خصوصی: پلاسما موبایل، با مجموعهای از سرویسهای قابل اعتماد کاربران ادغام شده و به دلیل متن باز بودن، تمامی کدهای منبع سیستم عامل در دسترس کاربر قرار دارد.
- توانایی شخصیسازی: به طور کلی میتوان گفت که هر جنبهای از این سیستم عامل را میتوان مطابق با سلیقه کاربر شخصیسازی کرد و آن را در قالب توزیع دیگری به جامعه آزاد ارائه نمود.
هدف توسعهدهندگان در پروژه پلاسما موبایل این است که تمامی ویژگیها، تحت کنترل و اختیار کاربر قرار داشته باشد. پلاسما موبایل، بر مبنای یک سیستم فراگیر طراحی شده تا بتواند تمامی اپلیکیشنها را اجرا کند. برنامههای این سیستم، با استفاده از کیو تی (QT) نوشته شدهاند و پلاسما موبایل میتواند انواع اپلیکیشنهای GTK، اندروید، اوبونتو و … را نیز نصب و اجرا کند.
پلاسما موبایل، در حال حاضر توسط دستگاههایی از قبیل نکسوس 5 (Nexsus 5)، نکسوس 5 ایکس (Nexus 5X)، کامپیوترها و تبلتهای اینتل به طور کامل پشتیبانی میشود. علاوه بر این، دارندگان گوشی نکسوس 5، میتوانند از قابلیت مولتیبوت این سیستمعامل نیز بهره ببنرد و به طور همزمان، دو سیستم عامل پلاسما موبایل و اندروید را در گوشی خود داشته باشند.
بدون شک، مهمترین مزیت سیستم عامل پلاسما موبایل، توانایی اجرای اپلیکیشنها و ویدجتهای نسخه دسکتاپ است. علاوه بر این، پلاسما موبایل تنوع اپلیکیشن بسیار وسیعتری را نسبت به سیستم عامل اوبونتو تاچ دارد. اگر شما هم به دنبال یک توزیع قابل اطمینان از لینوکس برای گوشی هوشمند خود هستید، پلاسما موبایل میتواند انتخاب بسیار مناسبی باشد.
سایر پروژههای لینوکس برای گوشی های موبایل
علاوه بر موارد بالا، دو پروژه جدید از توزیعهای لینوکس نیز در سال جاری معرفی شدهاند که آنها را نیز میتوانید متناسب با سلیقه خود بر روی گوشی یا تبلت خود امتحان کنید.
Halium
این توزیع، با هدف بهبود تجربه سیستم عامل لینوکس بر روی گوشیهای موبایل عرضه شد. تمرکز اصلی این گروه، سازگاری بهتر توزیعهای لینوکس، با دستگاههایی است که سیستم عامل اندروید به طور پیشفرض بر روی آنان نصب شدهاند. همچنین توسعه دهندگان آن در نظر دارند که مجموعه دیگری از کاربردها را نیز به این سیستم عامل اضافه کنند که از جمله آنان میتوان به دسترسی GPS، دسترسی به دوربین، پخش صدا و … اشاره کرد.
با استفاده از این متد، نصب لینوکس بر روی گوشی های موبایل بسیار سادهتر از روشهای پیشین خواهد بود.
PureOS
کمپانی کامپیوتری Purism که نزدیک به 4 سال از زمان تاسیس آن میگذرد، با هدف توسعه نرم افزار آزاد و حفظ امنیت کاربر در دنیای وب آغاز به کار کرد. توزیع PureOS، نام یک پروژه جدید از سیستم عامل لینوکس برای گوشیهای موبایل است که تمرکزی ویژه بر حفظ امنیت اطلاعات و حریم خصوصی کاربر دارد.
در حال حاضر، راهی برای دانلود PureOS برای گوشیهای موبایل وجود ندارد. کمپانی Purism، در نظر دارد که با عرضه گوشی هوشمند جدیدی با نام لیبرم 5 (Librem 5)، برای اولین بار این توزیع از سیستم عامل لینوکس را در معرض نمایش قرار دهد.
روشهای نصب لینوکس بر روی گوشی های اندروید
همانطور که مشاهده کردید، برای نصب توزیعهای لینوکس برای گوشی های موبایل، حتما لازم است که یکی از دستگاههای اندرویدی مذکور در لیست بالا را در اختیار داشته باشید. اما اگر گوشی اندرویدی فعلی شما در این لیست نبود، تکلیف چیست؟ در این صورت، آیا به کلی از تجربه این سیستم عامل محروم هستید؟ مطمئنا خیر! در اینجا به معرفی چند روش دیگر، برای نصب لینوکس در دستگاه های اندرویدی خواهیم پرداخت. این روشها، شما را قادر خواهند ساخت که از تجربه لینوکس در گوشی یا تبلت اندرویدی خود لذت ببرید. نکته قابل توجه در مورد این روشها این است که در بسیاری از مواقع، دستگاه اندرویدی شما حتما باید روت شده باشد.
KBOX
قیمت: رایگان | دانلود نسخه اندروید
این ابزار برای نصب و اجرا، نیازی به روت بودن دستگاه ندارد. هدف اصلی توسعه این پروژه، فراهم ساختن یک تجربه کلی و نمایشی از سیستم عامل لینوکس برای گوشی ها و تبلتهای اندرویدی است. به بیانی دیگر، کاربران قادر خواهند بود که محیط لینوکس و کنسول مربوط به آن را بدون نیاز به روت کردن دستگاههای خود، در محیط سیستم عامل اندروید تجربه کنند.
این پروژه، کارکردهای بسیاری از خطوط فرمان را داراست؛ اما بسیاری از آنان در گوگل پلی غیرقابل دسترس هستند. به منظور دانلود این اپلیکیشن، لازم است که نسخه APK آن را دانلود و بر روی گوشی یا تبلت خود نصب کنید.
Linux Deploy
قیمت: رایگان | دانلود نسخه اندروید
به جای استفاده از سرویسهای دارای خط فرمان، شاید شما هم از آن دسته کاربرنی باشید که Linux Deploy را به عنوان یک اپلیکیشن رسمی در گوگل پلی، به سایر روشها ترجیح دهید. پیشنیاز این برنامه، نصب کردن یک شبیهساز ترمینال و کلاینت ویانسی (VNC) است. علاوه بر اینها، برای استفاده از آن، میبایست که گوشی یا تبلت اندرویدی خود را روت کرده باشید. Linux Deploy به شما این امکان را میدهد که در یک زمان، چندین توزیع مختلف از سیستم عامل لینوکس را بر روی گوشی خود داشته باشید. تمامی توزیعها، بر روی یک دیسک مجازی در حافظه گوشی یا تبلت شما نگهداری خواهند شد.
با نصب این اپلیکیشن، شما به دسکتاپ سیستم عامل لینوکس در گوشی یا تبلتهای اندرویدی خود دسترسی خواهید داشت.
Complete Linux Installer
قیمت: رایگان | دانلود نسخه اندروید
سرانجام نوبت به معرفی کاملترین نصبکننده لینوکس فرا رسید. این اپلیکیشن کاربردی و محبوب که پیشتر با نام «لینوکس در اندروید» (LinuxOnAndroid) شناخته میشد، در نهایت سادگی، امکان تجربه لینوکس برای گوشی های هوشمند را به ارمغان میآورد. این نرم افزار، به طور رسمی در گوگل پلی استور عرضه شده و کاربران برای استفاده از امکانات آن میبایست گوشی یا تبلت خود را با روشهای موجود، روت کرده باشند. اگر گوشی یا تبلت شما از حافظه کافی رم برخوردار باشد، به سادگی قادر خواهید بود یکی از توزیعهای دبیان (Debian)، فدورا (Fedora)، اوبونتو (Ubuntu)، لینوکس کالی (Kali Linux) یا … را بر روی دستگاههای لمسی خود تجربه کنید. نکته مهم در مورد این روش، این است که دستگاه اندرویدی شما، حتما از تراشههای ARMv7 برخودار باشد.
سخن آخر… !
به طور خلاصه میتوان گفت که در حال حاضر، سیستم عامل لینوکس را میتوان در تعداد بسیاری از گوشیها و تبلتهای اندرویدی نصب کرد. اما با این حال، جامعه نرم افزار آزاد همچنان در حال توسعه توزیعهای فعلی و ظهور پروژههای جدید است. پیشرفت فعلی توزیعهای لمسی سیستم عامل لینوکس، از تعداد انگشتان دست فراتر نیستند، با این حال توسعهدهندگان آن، با تمام وجود برای پیشرفت هرچه بیشتر این توزیعها تلاش میکنند. اگر شما هم از صاحبان یکی از دستگاههای ذکر شده در لیست بالا هستید، به شما پیشنهاد میکنیم حتما یکی از توزیعهای سازگار با دستگاه خود را امتحان کنید؛ چرا که این امر موجب پیشرفت و توسعه هرچه بیشتر لینوکس برای گوشی های هوشمند خواهد شد. بعد از این، شما میتوانید گزارشی از تجربه خود در این پروژه را با توسعه دهندگان آن در میان گذاشته و مشکلات و باگهای احتمالی را به آنان گزارش کنید تا در نسخههای بعدی رفع شوند.
به طور خلاصه، توسعه دهندگان و اعضای انجمنهای نرم افزار آزاد، از تمامی علاقهمندان به دنیای کدنویسی دعوت میکنند که برای پیشرفت هرچه بیشتر پروژههای موجود، به این جوامع پیوسته و در پیشرفت این سیستم عامل، سهمی به سزا داشته باشند.