انتقال ویروس کرونا بعد از بهبود بیمار چقدر احتمال دارد؟

ویروس کرونا SARS-CoV-2 که عامل بیماری تنفسی جدید با نام کووید 19 است، ممکن است تا چند هفته بعد از بهبود بیمار در بدنش باقی بماند. در نتیجه احتمال انتقال ویروس کرونا به فردی دیگر همچنان وجود دارد.

تحقیقی در کشور چین نشان داد ویروس کرونا جدید می‌تواند تا حداقل دو هفته بعد از این که نشانه‌های بیماری از بین رفت، در بدن فرد باقی بماند. این اتفاق جدیدی نیست و پیشتر نیز در برخی بیماری‌های ویروسی گزارش شده بود. احتمال انتقال ویروس کرونا بعد از بهبود یافتن بیمار، در مقایسه با قبل آن بسیار کمتر است، اما همچنان وجود دارد.

به عقیده یک اپیدمیولوژیست در دانشگاه تمپل آمریکا، این موضوع حتی می‌تواند نشانه خوبی باشد. احتمال دارد ویروس‌هایی که با وجود رفع نشانه‌های بیماری در بدن فرد وجود دارند، توسط سیستم دفاعی تولید شده باشند تا بدن بتواند در صورت مواجهه دوباره با ویروس، با قدرت بیشتر و سریع‌تری با آن مقابله کند. بر اساس گفته‌های این اپیدمیولوژیست، مثبت شدن تست بیماران بعد از بهبودی لزوما نشان‌دهنده ابتلای مجدد آن‌ها نیست.

نتایج تحقیق جدید، چند روز پیش در ژورنال JAMA منتشر شد. در این تحقیق چهار پروفسور دارای سن بین 30 تا 36 سال که به بیماری کووید 19 مبتلا شده و سپس بهبود پیدا کرده بودند، در نظر گرفته شد. از بین آن‌ها تنها یک نفر برای مداوا به بیمارستان منتقل شد و نیاز به بستری شدن پیدا کرد. برای درمان بیماران از Oseltamivir که بیشتر با نام Tamiflu شناخته می‌شود، استفاده شد. این یک داروی ضد ویروس بوده و بیشتر برای درمان آنفلوآنزای نوع A و B کاربرد دارد.

وقتی علائم بیماری رفع و تست کرونای آن‌ها برای دو روز متوالی منفی شد، چهار فرد بهبود یافته تلقی شدند. بعد از دستیابی به بهبودی کامل، از این افراد درخواست شده برای پنج روز تمام در منزل قرنطینه بمانند. از روز پنجم، بررسی وضعیت دهان آن‌ها تا یک هفته بعد ادامه پیدا کرد. هر تستی که بین روز پنجم الی سیزدهم از این افراد گرفته شد، مثبت در آمد! یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد بخشی از بهبود یافتگان بیماری کووید 19 ممکن است همچنان ناقل ویروس باشند.

قبل از انتشار نتایج تحقیق اخیر درباره میزان احتمال انتقال ویروس کرونا توسط یک فرد بعد از بهبود پیدا کردن، در کشور ژاپن برای اولین مرتبه تست کرونا فردی که پیشتر بهبود پیدا کرده بود، مثبت شد. پزشکان بعد از گرفتن تست‌های پیاپی در روزهای مختلف فرد را از بیمارستان مرخص کرده و از او درخواست کردند برای چکاپ، مجددا به بیمارستان چند روز بعد بازگردد. در بازگشت، نتیجه تست مثبت شد.

انتقال ویروس کرونا بعد از بهبود به ندرت رخ داده است

با در نظر گرفتن نتیجه‌ای که از تحقیق روی چهار بیمار در کشور چین به دست آمده و نشان‌دهنده باقی ماندن ویروس در بدن آن‌ها با وجود رفع علائم بیماری بوده است، نمی‌توان درباره اتفاقی که برای بیمار ژاپنی رخ داده است اظهار نظر کرد. پنج پروفسور جوان چینی، بعد از بهبود پیدا کردن بلافاصله در منزل برای پنج روز قرنطینه شدند. بعد از پنج روز، جواب آزمایش آن‌ها مثبت شد.

یکی از احتمالات درباره بیمار ژاپنی، گرفتن نسخه‌ای متفاوت از ویروس چند روز بعد از مرخص شده است. این ویروس به احتمال زیاد توسط فردی دیگر به وی انتقال پیدا کرد. احتمال دیگر، عدم بهبود کامل فرد و ناتوان ماندن سیستم دفاعی وی برای شکست کامل ویروس‌ها محسوب می‌شود. به همین دلیل ویروس‌ها مجددا در بدنش شروع به تکثیر کرده و نتیجه تست مثبت شده است.

ادامه فعالیت ویروس بعد از بهبود یافتن بیمار

بر اساس گفته‌های اب‌نیزر تامبن (Ebenezer Tumban) یک ویروس شناس در دانشگاه میشیگان آمریکا، برای ویروس‌ها، باقی ماندن در بدن فرد مبتلا به بیماری ناشی از آن‌ها حتی بعد از دستیابی به بهبودی کامل، رایج است. البته در این زمان، ویروس در مقایسه با زمانی که در بدن با سرعتی بالا شروع به تکثیر کرده و در حال خراب‌کاری بود، در سطح پایین‌تری قرار دارد. به عنوان نمونه باید به ویروس زیکا و ابولاویروس‌ها اشاره کرد که در برخی مواقع، تا چند ماه بعد از بهبود پیدا کردن کامل فرد، در بدنش باقی می‌مانند.

طبق گفته‌های این ویروس شناس، تستی که از چهار پروفسور چینی بعد از بهبودی آن‌ها در ادامه ابتلا به کووید 19 گرفته شد، وجود تعداد کمی کروناویروس را بدنشان را نشان داد. در درمان آن‌ها از Tamiflu استفاده شد. ممکن استفاده از این دارو، سبب کاهش سرعت تولید مثل ویروس‌ها در بدن شده و تعدادشان را در سطحی پایین نگه داشته باشد. این تعداد به اندازه‌ای بوده که تست کرونا آن‌ها منفی شده است.

در ادامه وقتی درمان با داروی ضد ویروس قطع شد، ویروس در سطحی پایین‌تر، تکثیر در بدن میزبان را از سر گرفت. تعداد آن‌ها با وجود تکثیر به اندازه‌ای نرسیده که به بافت بدن فرد آسیب وارد کنند، به همین دلیل بیمار علائمی از ابتلا به بیماری بروز نداده است. اما در پی این تکثیر حتی در سطحی کم، بعد از گذشت چند روز تعداد ویروس‌ها به اندازه‌ای رسیده تا به مثبت شدن جواب تست منجر شود.

در این فاز، احتمال انتقال ویروس کرونا به فردی دیگر پایین‌تر است. البته با سرفه کردن و عطسه کردن، ذراتی حاوی ویروس از دهان آن‌ها به بیرون پرتاب شده و محیط آلوده خواهد شد، اما چهار فرد مورد آزمایش، با وجود مثبت شدن مجدد تست آن‌ها، عطسه یا سرفه نمی‌کردند تا بلکه کروناویروس را به از طریق هوا به دیگران منتقل کنند.

البته انتقال ویروس کرونا توسط آن‌ها هنوز محتمل است، اما این احتمال در مقایسه با زمانی که با علائم جدی‌تری دست و پنجه نرم می‌کردند به مراتب پایین‌تر است. در نتیجه افراد بهبود یافته باید همچنان به نکاتی توجه کنند. به عنوان نمونه نباید در یک لیوان مشترک با فردی دیگر آب خورده یا دستشان را بعد از مالیدن به سر و صورت، به یک سطح بزنند.

تا روز انتشار مقاله، تست کرونا هیچ کدام یک از اعضای خانواده چهار فرد مورد بررسی مثبت نشد. نکته اینجاست که افراد مورد بررسی، پروفسورهایی باتجربه و باسواد بوده و به همین دلیل با راه‌های جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران، مخصوصا اعضای خانواده خود، آشنا بوده و همه جوانب احتیاط را رعایت کرده‌اند.

ممکن است باقی ماندن ویروس در بدن، حتی وقتی که نشانه‌های بیماری از بین رفته است، در پاسخ سیستم ایمنی بدن به منظور ایجاد نوعی محافظت در برابر آن باشد. درباره میزان و زمان ایمن ماندن بدن به کروناویروس جدید بعد از یک مرتبه ابتلا و سپس بهبود پیدا کردن سوالات زیادی وجود دارد.

از هفت عضو کروناویروس‌ها، چهار مورد باعث ابتلا به سرماخوردگی عادی شده و سه مورد دیگر، بیماری‌های سارس، مرس و کووید 19 را سبب می‌شوند. در صورت ابتلا به سرماخوردگی به خاطر ورود یکی از چهار کروناویروس ضعیف‌تر و سپس دستیابی به بهبودی، بدن بین یک الی دو سال در برابر آن‌ها مصونیت بالایی داشته و به خوبی، نحوه مبارزه را برای مقابله‌های بعدی به خاطر می‌سپارد.

از طرفی دیگر، همواره احتمال جهش ویروس بعد از ورودش به بدن یک فرد وجود دارد. به این ترتیب ورژنی جدید از آن ایجاد خواهد شد. در صورتی که فرد بهبود یافته از بیماری ناشی از یک ویروس، با ورژن دیگری از همان ویروس مواجه شود، بدنش دیگر قادر به تشخیص نبوده و باید روش جدیدی برای مقابله ابداع کند. در نتیجه مصونیتی که بعد از بهبودی پیدا کرده بود، دیگر فایده‌ای ندارد.

هنوز احتمال و میزان جهش کروناویروس جدید مشخص نشده است. برای دستیابی به دیدی کامل درباره چگونگی انتقال ویروس کرونا عامل بیماری کووید 19 و سپس بهبود یافتن از آن، به تحقیقات بیشتری نیاز است. متاسفانه بر اساس گزارش اخیری که در این مطلب درباره‌اش بحث کردیم، نمی‌توان نتیجه‌گیری دقیق داشت. چهار فرد مورد بررسی در یک رنج سنی مشخص قرار داشته و علائمی جدی مثل تنگی نفس شدید از خود بروز ندادند.

در تحقیقات بعدی باید فاکتورهای دیگری همچون حجم ویروس‌های باقی مانده در ریه در نظر گرفته شود. نمونه برداری از دهان هرگز روش خوبی برای ارزیابی میزان بهبودی و بررسی وجود یا عدم وجود ویروس در بدن فرد نیست، چرا که کروناویروس جدید، سیستم تنفسی تحتانی را منزل کرده و به این قسمت حمله می‌کند.