کوچکترین خزنده جهان نوع خاصی از آفتابپرست بوده که اخیرا خصوصیات ویژه آن از جمله آلت تناسلی بسیار بزرگش در تحقیقی مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است.
ویژگیهای ظاهری کوچکترین خزنده جهان در یک پژوهش تازه توسط دانشمندان توصیف شده و در کمال تعجب، بررسیها نشان داده که این نوع خاص از آفتابپرست آلت تناسلی غولآسایی دارد.
جنس نر این خزنده به حدی کوچک بوده که میتواند روی ناخن شما جا شود، البته اگر آلت تناسلی این جاندار امکان چنین کاری را فراهم کند؛ نام آفتابپرست مورد نظر بروکسیا نانا (Brookesia nana) بوده که در جنگلهای بارانی شمال ماداگاسکار زندگی میکند. دانشمندان در مقالهای که ژورنال “Scientific Reports” آن را در 28 ژانویه گذشته چاپ کرد، یک آفتابپرست نر و یک ماده از این گونه را به صورت کامل تشریح کردهاند و گفته شده که به نسبت ابعاد فوقالعاده کوچک گونه نر، سایز ارگان تولیدمثل این جاندار بسیار بزرگ است.
آلت تناسلی کوچکترین خزنده جهان
کل بدن گونه نر کوچکترین خزنده جهان 13.5 میلیمتر بوده و جالب است بدانید که این جاندار از گونه ماده خود چیزی در حدود 6 میلیمتر کوچکتر است. فرانک گلا (Frank Glaw)، سرپرست تحقیق اخیر در مورد بروکسیا نانا میگوید که خزندگان از لحاظ ساختار ارگانهای مختلف، شباهتهای زیادی با پستانداران دارند و به همین دلیل، بررسی وضعیت بدنی این جانداران به نوبه خود شگفتانگیز بوده و به ما نشان میدهد که هرکدام از اعضایی که بدن ما را تشکیل میدهند تا چه حد میتوانند مینیاتوری و ریز شوند.
گلا که هماکنون در مونیخ آلمان مشغول تحقیق بوده، میگوید که تمامی ارگانهای خزندگان به صورت مینیاتوری نیستند و مارمولکها و مارها معمولا آلتهای تناسلی بزرگی دارند؛ گفته شده که اعضای تولیدمثلی این موجودات که با نام همیپن (Hemipenis) شناخته میشوند، شامل دو لوله بوده که معمولا در بدن این خزندگان پنهان هستند. با این حال به هنگام جفتگیری لولههای مورد نظر از محل خود بیرون آمده و به ابعاد بزرگ اندازهگیری شده میرسند.
در مورد کوچکترین خزنده جهان اندازهگیریهای گلا نشان میدهد که در حالت رسیدن به حداکثر ابعاد موجود، آلت تناسلی بروکسیا نانا (عکس بالا) میتواند به اندازه 2.5 میلیمتر بزرگ شود؛ این مقدار حدودا 19 درصد کل ابعاد بدن خزنده مورد نظر است.
نکته جالب این بوده که بر اساس صحبتهای گلا و همکارانش مجهز بودن به چنین اندامهای تولیدمثلی بزرگی در میان خزندگان کوچک دنیا چندان هم عجیب و غریب نیست. این تیم تحقیقاتی میگوید که در بین آفتابپرستها ابعاد آلت تناسلی گونه نر میتواند بین 6 تا 32 درصد از کل ابعاد بدن، بزرگ باشد و به صورت میانگین، عدد مورد نظر برای 52 گونه مختلف آفتابپرست 13 درصد است.
نسبت اندامهای تولیدمثلی
البته حیوانات دیگری هم هستند که نسبت آلت به بدن بزرگتری دارند؛ به عنوان مثال برخی اردکها اندامهای تولیدمثلی به اندازه کل طول بدن خود دارند و گونه خاصی از سختپوستان به نام کشتی چسب (barnacles) کشف شده که آلتی تا هشت برابر بزرگتر از خود دارد.
مارک شرز (Mark Scherz)، عضو دیگری از تیم پژوهش کوچکترین خزنده جهان میگوید که الگوی جالبتوجهی با این گونه بررسیها پدیدار میشود؛ به نظر میرسد که هرچه ابعاد بدن جانداران کوچکتر باشد، سایز اندام جنسی آنها بزرگتر خواهد بود. به گفته شرز دلیل این الگو تناسبهای مربوط به بدن گونههای ماده و نر بوده و حتی اگر مادهها از نرها بزرگتر باشند، برخورداری از اندام تولیدمثلی بلندتر و ضخیمتر به گونه نر این امکان را میدهد تا نسل خود را ادامه دهد.
البته از آنجایی که تنها دو گونه از آفتابپرست بروکسیا نانا وجود دارد، نتیجهگیریهای کلیتر در رابطه با وضعیت تولیدمثل این جانداران کار سختی است.
دانشمندان هنوز نمیدانند که گونه مورد نظر تا چه اندازه در خطر بوده و از آنجایی که جنگلهای بارانی ماداگاسکار در معرض خطرات ناشی از فعالیتهای انسانی هستند، نمیتوان انتظار داشت که نسل بروکسیا نانا تا مدت زیادی باقی بماند. فعالیتهایی مانند جنگلزدایی یا کشاورزی که در صورت متوقف نشد آنها، در آینده نزدیک دیگر اثری از آفتابپرستهای کوچک باقی نمیماند. از طرف دیگر دانشمندان و تصمیمگیرندگان میتوانند با تلاش برای حفظ نسل این گونههای جانوری شگفتانگیز، خطر انقراض را از بروکسیا نانا دور کنند.