ارتش آمریکا گنبد آهنین اسرائیلی را به نفع یک سامانه بومی رها کرد

ارتش آمریکا گنبد آهنین ساخت اسرائیل را رها و برای به خدمت گیری یک سپر موشکی جدید به دنبال یک پروژه بومی ساخت کمپانی آمریکایی داینتیکس رفت.

پدافند ضد مهمات به سامانه‌ای دفاعی گفته می‌شود که وظیفه اصلی آن رهگیری و نابودی پرتابه‌های دشمن اعم از موشک کروز و بالستیک، راکت،‌ گلوله توپ، خمپاره و پهپادهای کوچک به ویژه از نوع انتحاری است. نابودی هواگردهای با و بدون سرنشین نیز وظیفه ثانویه چنین سامانه‌هایی به شمار می‌رود.

پس از پایان جنگ جهانی دوم ارتش آمریکا همواره در نقاط مختلف دنیا مشغول جنگ بود. شعله‌های جنگ از شرق آسیا (کره و ویتنام) تا حیاط خلوت این کشور یعنی آمریکای لاتین (حمله به پاناما) و در نهایت به باتلاق خاورمیانه کشیده شد و نیروهای مسلح این کشور همواره مشغول نبرد بودند.

در طول این سال‌ها همواره حملات متعددی به پایگاه‌های نظامیان این کشور صورت گرفت و خسارات جانی زیادی در پی داشت. آخرین نمونه آن تا به امروز نیز انفجار در فرودگاه تحت محاصره کابل بود که سبب کشته شدن 13 تفنگدار دریایی آمریکا شد.

بیشتر حملات صورت گرفته به پایگاه‌های آمریکایی مستقر در کشورهای درگیر جنگ به صورت راکتی و خمپاره‌ای است؛ چرا که ارتش کلاسیکی برای نبرد با نیروهای آمریکایی وجود ندارد و حملات به صورت چریکی انجام می‌شود.

یک سامانه ضد مهمات که آمریکا در عراق از آن استفاده می‌کند سنچورین – Centurion است که نمونه خشکی پایه از سامانه دفاع نزدیک و نقطه‌ای فالانکس – Phalanx محسوب می‌شود و به آن LPWS نیز گفته می‌شود. فالانکس روی شناورها نصب و وظیفه آن نابودی موشک ضدکشتی‌ای است که به سمت ناو شلیک می‌شوند.

سنچورین نیز همچون فالانکس از یک توپ گتلینگ خودکار M61A1 ولکان – Vulcan بهره می‌برد که به لطف 6 لوله چرخان خود دارای نواخت آتش فوق العاده بالای 6 هزار گلوله در دقیقه است. این سامانه برای رهگیری و کنترل آتش یک رادار باند Ku و یک سامانه تصویر ساز فروسرخ جلونگر دارد.

سنچورین عملکرد بسیار موفقی داشته و اکثر حملات راکتی و خمپاره‌ای صورت گرفته علیه نیروهای آمریکایی را دفع کرد. با این حال سامانه از توپ خودکار بهره برده و برد آتش آن نهایت زیر 6 کیلومتر است. همچنین یک سامانه سنچورین یک ناحیه 360 درجه‌ای به مساحت 1.3 کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد و برای داشتن پوششی وسیع، به شمار زیادی سنچورین نیاز است. مسئله دیگر این است که یک سنچورین در آن واحد فقط می‌تواند با یک پرتابه درگیر شود.

بدین منظور ارتش آمریکا به دنبال سامانه ضد مهمات جدیدی است که پوشش بالاتری داشته و در لایه دفاعی بالاتری نسبت به سنچورین قرار گیرد. بدین صورت که پرتابه مهاجم در ابتدا بایستی با سامانه جدید مواجه شده و در صورتی که از آن گذر کرد، سنچورین وارد عمل شده تا آن را نابود کند.

برای این کار ارتش آمریکا دو طرح را مورد آزمایش و بررسی انجام داد که یکی از آن‌ها سامانه گنبد آهنین اسرائیلی و دیگری اندورینگ شیلد – Enduring Shield آمریکایی بود که هر دو پوشش 360 درجه دارند و در آن واحد با چندین هدف درگیر می‌شوند. گنبد آهنین سامانه معروف و بسیار موفقی است که کارایی بالای خود بارها به اثبات رسانده و نرخ موفقیت 90 درصد دارد؛ ناچیز بودن شمار کشته شدگان اسرائیلی در حملات راکتی صورت گرفته علیه آن‌ها گواه این موضوع است.

در طرف دیگر سامانه Enduring Shield ساخت داینتیکس – Dynetics  قرار دارد که تاکنون در هیچ نبردی شرکت نداشته و بنا به درخواست ارتش آمریکا تولید شد. این سامانه همچنین بسیار گرانتر است اما یک سامانه بومی است و سازندگان موفق و معتبر آمریکایی پشت آن قرار دارند. پرتابگر آن نیز MML نام دارد که توسط خود ارتش آمریکا با همکاری لاکهید مارتین توسعه یافته بود.

گنبد آهنین پس از کشف اهداف توسط سیستم‌های راداری و آشکارساز، با شلیک موشک‌های تمیر هدف را رهگیری می‌کند؛ هر آتشبار گنبد آهنین می‌تواند ناحیه به مساحت 150 کیلومتر مربع را پوشش دهد. تمیر موشک کوچکی است که 2.2 برابر سریع‌تر از صوت است و 70 کیلومتر برد دارد. موشک به روش راداری فعال در کنار دریافت اطلاعات از طریق دیتالینک هدایت می‌شود. این موشک در آمریکا اسکای‌هانتر نام گرفت و قرار بود توسط کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی ریتیان تولید شود.

در سوی دیگر معادله اندورینگ شلید از موشک AIM-9X سایدوایندر – Sidewinder استفاده می‌کند. سایدوایندر در اصل یک موشک هوا به هوا است که در دماغه خود یک سنسور تصویر ساز فروسرخ با زاویه دید فوق العاده عریض دارد. علاوه بر این به کمک دیتالینک اطلاعات لحظه به لحظه هدف را دریافت و می‌توان آن را از این طریق نیز هدایت کرد.

برد و سرعت این موشک محرمانه است، اما سرعتی بیش از 2.5 ماخ (احتمالا تا 3 ماخ) دارد و بردش نیز فرا افق (بیشتر از برد تمیر) است. بر خلاف تمیر که برای تغییر مسیر تنها به بالک‌های متحرک متکی است، AIM-9X علاوه بر بالک متحرک به سیستم خروجی متغیر (تراست وکتورینگ) نیز مجهز است که با تغییر مسیر گازهای خروجی از موتور راکتی موشک، سبب تغییر جهت شده و چابکی بسیار بالایی فراهم می‌کند که برای هدف قرار دادن موشک‌های کروز سوپر مانور دهنده نیز کافی است.

و اما نکته جالب اینجاست که موشک‌های AIM-9X نیز توسط ریتیان که بزرگ‌ترین سازنده موشک در دنیا به شمار می‌رود تولید می‌شوند و به عبارتی در صورت انتخاب هر یک از دو طرح، ریتیان مسئول ساخت موشک است. مورد دیگر این است که با انتخاب طرح آمریکایی شغل‌های بیشتری برای مردم این کشور ایجاد می‌شود.

هر دو سامانه در تابستان جاری مورد آزمایش و مقایسه قرار گرفتند و به گزارش دیفنس نیوز ارتش آمریکا در نهایت اندورینگ شیلد را انتخاب کرد. کمپانی اسرائیلی رافائل که سازنده گنبد آهنین است همچنان واکنشی نشان نداده، اما اعلام کرد در صورت تایید این خبر و اعلام رسمی آن از سوی ارتش آمریکا، یک شکست قابل توجه برای وزارت دفاع اسرائیل است.

و اما از جمله مواردی که سبب شد ارتش آمریکا یک طرح بومی را انتخاب کند می‌توان به عملکرد بهتر و امکان یک پارچه سازی آن با سیستم سپر موشکی این کشور اشاره کرد. بر خلاف گنبد آهنین که امکان اتصال به سیستم یک پارچه پدافند هوایی و سپر موشکی آمریکا را نداشت، اندورینگ شیلد از ابتدا با این رویکرد طراحی شد و می‌تواند هماهنگ با دیگر سامانه‌های موجود در نیروهای مسلح آمریکا اقدام به حراست از آسمان کند. این سامانه در صورت حمله می‌تواند اطلاعات مربوط به هدف را از تمامی رادارها و سنسورهای آمریکایی حاضر در ناحیه تحت پوشش دریافت کند.

علاوه‌بر این پرتابگر MML می‌تواند پذیرای چندین مدل موشک باشد و در کنار سایدوایندر، موشک‌های دیگر نظیر MHTK را نیز درون خود آماده شلیک نگه دارد. به عبارتی گرانی آن دلیل نیست و ضمن عملکرد بهتر، انعطاف پذیری بالاتری نیز دارد. این سامانه می‌تواند برای یک موشک کروز یا بالستیک که هدف پرخطری محسوب می‌شود یک موشک AIM-9X شلیک و برای نابودی یک گلوله توپخانه یا خمپاره که برد کوتاهی دارد از موشک ارزان‌تر MHTK استفاده کند.

کمپانی داینتیکس که سازنده Enduring Shield است خود از زیرمجموعه‌های کمپانی امنیتی و دفاعی آمریکایی لیدوس – Leidos است. البته لیدوس در سال 2020 داینتیکس را خریداری کرد. لیدوس با کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی لاکهید مارتین – Lockheed Martin که بزرگترین سازنده جنگ افزار در دنیا محسوب می‌شود نیز ارتباط و همکاری نزدیکی دارد.

ناگفته نماند کمپانی‌های آمریکایی مشغول کار روی چندین سامانه ضد پدافند لیزری نیز هستند که تا چند سال دیگر وارد خدمت شده و از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان توپ لیزری آتنا – ATHENA ساخت لاکهید مارتین، HEL TVD ساخت داینتیکس، HEL MD ساخت بوئینگ و اسکای گارد ساخت نورثراپ گرومن اشاره کرد.