آلودگی هوا به شکل نگران کنندهای باعث افزایش دمای کره زمین و تغییرات اقلیمی میشود؛ اما نقش همه کشورها در این معضل یکسان نیست. در ادامه کشورهای مقصر اصلی گرمایش زمین را معرفی میکنیم.
فعالیتهای انسانی باعث انتشار بسیار زیاد گازهای گلخانهای شده است و به تبع آن با مشکلی به نام گرمایش زمین دست و پنجه نرم میکنیم. اما آیا همه کشورها به شکل مساوی در آلوده کردن هوا نقش دارند؟ اگر نه، مقصر اصلی آلودگی و گرمایش زمین کدام کشورها هستند؟
روشهای مختلفی برای رتبهبندی کشورها در این زمینه وجود دارد که شامل میزان انتشار CO2، میزان آلودگی به ازای هر نفر و ردپای اکولوژیک میشوند.
کشورهای مقصر اصلی گرمایش زمین با بیشترین آلودگی
همانطور که انتظار میرفت رتبههای اول تا سوم بیشترین میزان انتشار کربن دی اکسید به صنعتیترین کشورهای جهان یعنی چین، آمریکا و هند تعلق دارد. هرچند که میزان انتشار کربن به ازای هر نفر داستان کاملا متفاوتی را روایت میکند.
آلودگی بر اساس میزان انتشار کربن دی اکسید
در سال ۲۰۲۰، حدود ۳۲ میلیارد تن CO2 وارد اتمسفر شدند. اگرچه این میزان بسیار زیاد است؛ اما با ادامه روند فعلی، به زودی شاهد رکوردهای حیرتانگیزتری نیز خواهیم بود. در سال 2020 چین با انتشار ۹.۹ میلیارد تن CO2، مقصر اصلی آلودگی هوا و گرمایش زمین لقب گرفت. دلیل انتشار این حجم بالا از کربن دی اکسید را نیز میتوان صادرات بالای محصولات مختلف و متکی بودن این کشور بر زغال سنگ دانست.
پس از چین آمریکا با انتشار ۴.۴ میلیارد تن کربن دی اکسید در جایگاه دوم قرار دارد و هند نیز با رکورد ۲.۳ میلیارد تن CO2 در جایگاه سوم قرار گرفته است. جالب است بدانید که ایران با انتشار ۶۸۷ میلیون تن دی اکسید کربن به عنوان ششمین مقصر اصلی گرمایش زمین شناخته میشود.
در میان کشورهای اروپایی نیز آلمان بیشترین میزان انتشار آلایندگی را دارد و همین نیز سبب شده که در ردهبندی جهانی در جایگاه هفتم قرار گیرد. این کشور به دلیل متکی بودن به زغال سنگ، مسئول انتشار یک چهارم کل CO2 در اتحادیه اروپا است.
آلودگی به ازای هر نفر
اگر بخواهیم فاکتور جمعیت را هم لحاظ کنیم، سه کشور اول (قطر، کویت و عربستان سعودی) از نظر میزان انتشار آلودگی همگی در شبه جزیره عربستان قرار دارند. این موضوع را میتوان به دو عامل مربوط دانست: سهم بالای صنعت نفت در اقتصاد این کشورها و جمعیت پایین آنها.
اگرچه هند سومین کشور مقصر گرمایش زمین از نظر میزان انتشار کربن دی اکسید است؛ اما به خاطر جمعیت بالا در لیست ۱۰ کشور اول این رتبهبندی دیده نمیشود.
البته این روزها هند تلاش زیادی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای و سرمایهگذاری روی توسعه انرژیهای تجدیدپذیر میکند. در راستای همین تلاشها، شرکت Selectra تصمیم گرفت با ساخت یک نیروگاه بادی در هند از این کشور حمایت کند. بدون شک سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر نه تنها به نفع یک کشور بلکه به نفع کل ساکنین کره زمین خواهد بود.
مقصر اصلی گرمایش زمین از نظر ردپای اکولوژیک
ردپای اکولوژیک فشاری است که روی سیاره برای تامین نیازهای جمعیت ساکن وارد میشود. هر فرد یا کشور میتواند ردپای اکولوژیک خاص خود را داشته باشد و البته مفهومی به نام ردپای اکولوژیک جهانی نیز وجود دارد. در حال حاضر برای اینکه کره زمین بتواند نیازهای تمامی انسانها را تامین کند و همچنان پایدار بماند، به ۱.۷ برابر منابع فعلی خود نیاز دارد.
متاسفانه شرایط کره زمین هر سال وخیمتر میشود که البته میتوان به خوبی آن را از طریق مفهومی به نام روز بیش از حد متوجه شد. این روز تاریخی است که در آن تمامی منابع تولید شده توسط کره زمین در یک سال توسط انسانها مصرف میشود. در سال ۲۰۲۱ روز بیش از حد ۲۹ جولای (۷ مرداد) بود؛ اما در سال ۱۹۹۶ تاریخ ۳۰ سپتامبر (۹ مهر) به عنوان این روز اعلام شد.
روز بیش از حد در سال 2020 نیز در ۲۲ آگوست (۱ شهریور) واقع شد. البته تفاوت سه هفتهای بین سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۰ را میتوان به بحران کرونا و اقدامات انجام شده برای مقابله با آن مربوط دانست. اگر بخواهیم با معیار ردپای اکولوژیک مقصر اصلی گرمایش کره زمین را پیدا کنیم، باید به شرق آسیا برویم.
از نظر ردپای اکولوژیک سنگاپور بدترین وضعیت را دارد؛ زیرا ۹۹.۵ برابر ظرفیت زیستی خود از منابع کره زمین استفاده میکند. پس از سنگاپور، برمودا و رئونیون (جزیرهای در اقیانوس هند که به فرانسه تعلق دارد) در جایگاههای بعدی قرار میگیرند.
آلودگی هوا
متاسفانه علیرغم هشدارهای مکرر دانشمندان، هر ساله حجم زیادی گاز CO2 وارد اتمسفر زمین میشوند و همین نیز سبب افزایش یک درجهای میانگین دمای کره زمین از انقلاب صنعتی تاکنون شده است. همچنین اگرچه اکثر کشورها پیمان آب و هوایی پاریس را با هدف جلوگیری از افزایش ۲ درجهای دمای کره زمین تا پایان قرن میلادی امضا کردهاند، اما بسیاری از آنها به حفظ محیط زیست به عنوان یک اولویت اساسی نگاه نمیکنند.
در حال حاضر چین، آمریکا، هند، روسیه و ژاپن مقصر اصلی گرمایش زمین به حساب میآیند و اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، نسلهای آینده دیگر امکان زندگی روی کره زمین را نخواهند داشت.