گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
هوش مصنوعی در دنیای امروز بر تصمیمات و سبک زندگی ما تأثیر بسیاری می‌گذارد، اما این فناوری واقعاً چیست؟ آیا می‌تواند برای ما خطری ایجاد کند؟
اجتناب از هوش مصنوعی در دنیای مدرن ما دشوار است. این فناوری در عصر جدید تقریباً با تمام کارهای ما ادغام شده است و این موضوع نگرانی بسیاری از متخصصان حوزه تکنولوژی را برمی‌انگیزد.
اما چرا برخی از افراد نگران تاثیرات این فناوری هستند و هوش مصنوعی واقعاً چه خطراتی دارد؟ اصلاً هوش مصنوعی چیست و ما چه تعریفی برای آن می‌توانیم ارائه دهیم؟ اینها پرسش‌هایی هستند که در ادامه به ارائه پاسخی برای آنها خواهیم پرداخت.
هوش مصنوعی، هر آنچه در مورد این فناوری می‌دانیم
با شنیدن واژه هوش مصنوعی، در ذهن بسیاری از افراد تصویری از ربات‌های بی‌احساس و توانمندی تداعی می‌شود که برای انجام سریعتر و صد البته راحت‌تر کارها طراحی شده‌اند و قرار است در آینده جایگزین بشر شوند.
اما هوش مصنوعی (Artificial intelligence) که به‌طور مخفف آن را AI می‌نامیم، در واقع یک ماشین یا سیستم ساخت بشر است که به‌منظور تقلید و به‌نوعی حتی پیشی گرفتن از هوش انسان طراحی شده است.
به‌بیان دیگر، هوش مصنوعی شاخه‌ای از علوم رایانه است که با هدف اصلی تولید ماشین‌های هوشمند طراحی شده و توانایی انجام وظایفی که نیازمند به هوش انسانی است را دارد.
می‌توان گفت هیچیک از تعاریفی که تاکنون از هوش مصنوعی ارائه شده، مورد توافق دانشمندان قرار نگرفته و کاملاً تایید نشده‌اند.
هوش مصنوعی چه کاربردی دارد؟
هوش مصنوعی کاربردهای متنوعی دارد. تعدادی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی را می‌توان در موتور جستجوهای پیشرفته وب (مثل گوگل)، سامانه توصیه‌گر (که توسط یوتیوب، آمازون و نتفلیکس استفاده شده‌اند)، فهم زبان انسان‌ها (همچون سیری، دستیار گوگل و الکسا)، خودروهای خودران (مثل تسلا)، تصمیم‌گیری خودکار و رقابت در بالاترین سطوح سامانه‌های بازی استراتژیک (همچون شطرنج و گو) مشاهده کرد.
علاوه‌براین، هوش مصنوعی در اقتصاد، شبکه‌های اجتماعی مطرح مانند توئیتر یا اینستاگرام و خدمات حقوقی کاربرد دارد. در حال حاضر نرم‌افزارهای مبتنی بر تکنولوژی هوش مصنوعی امکان تهیه قراردادهای دقیق، تحلیل قراردادها و اسناد حقوقی موجود و پیشبینی آرای دادگاه‌ها را فراهم کرده‌اند.
این فناوری اولین بار توسط چه‌کسی ابداع شد؟
این اصطلاح توسط دانشمند کامپیوتر «جان مک کارتی» در سال 1956 ابداع شد، اما این مفهوم تاريخچه‌ای قدیمی‌تر دارد.
تاریخچه هوش مصنوعی به سال‌های جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد، زمانی که نیروهای آلمانی برای رمزنگاری و ارسال ایمن پیام‌ها از ماشین enigma استفاده می‌کردند و دانشمند انگلیسی به‌نام آلن تورینگ در تلاش برای شکست این کدها بود.
تورینگ به‌منظور شکست این کدها، به همراه تیمش شروع به‌ساخت ماشین bombe کرده و توانست enigma را رمزگشایی کند. هر دو ماشین enigma و bombe پایه‌های یادگیری ماشینی هستند که یکی از شاخه های هوش مصنوعی است.
آلن تورینگ در مقاله خود که در سال 1950 منتشر شد، سوالی را مطرح کرد که دانشمندان و فیلسوفان را تا به امروز گیج کرده است: «آیا ماشین ها می‌توانند فکر کنند؟». تورینگ ماشینی را هوشمند می‌دانست که انسان بتواند گفت‌وگویی طبیعی با آن داشته باشد.
انواع هوش مصنوعی براساس قابلیت
اعتقاد بر این است که هوش مصنوعی دارای طیفی از هوش است که براساس قابلیت به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
1. ANI (هوش مصنوعی محدود – Narrow AI)
این نوع در دنیای مدرن ما فراوان است و صرفا بر یک کارکرد خاص متمرکز است و نمی‌تواند فراتر از آن فعالیت کند. هوش مصنوعی محدود بر زیرمجموعه‌ای واحد از کارکردهای شناختی تمرکز دارد. علاوه‌براین، ANI قابل پیشبینی است و نمی‌تواند هوش انسان را تقلید کند.
دستیار صوتی هوشمند Siri اپل نمونه‌ای از هوش مصنوعی محدود است که با مجموعه‌ای از کارکردهای از پیش تعریف‌شده عمل می‌کند. فعالیت Apple Siri در خارج از محدوده ممکن است آن را دچار اختلال کند.
2. AGI (هوش مصنوعی عمومی – General AI)
این شکل نظری هوش مصنوعی آگاهی ایجاد می‌کند؛ می‌تواند خود را درون‌نگری کند، برنامه‌ریزی کند و بهبود بخشد. هوش مصنوعی عمومی به‌کارگیری مهارت و استفاده از دانش را در زمینه‌های مختلف برای ماشین ممکن می‌سازد. این مورد نسبتاً قابل پیشبینی است و می‌تواند هوش انسان را تقلید کند.
3. ASI (ابر هوش مصنوعی – Super AI)
این نوع از هوش مصنوعی، شناختی تقریباً نامتناهی دارد، غیر قابل پیشبینی است و می‌تواند از هوش انسان پیشی بگیرد. چشم‌انداز ابر هوش مصنوعی شامل قابلیت برانگیختن عواطف، نیازها، باورها و آرزوهای انسانی است.
هوش مصنوعی که امروزه از آن استفاده می‌کنیم، یعنی ANI (معروف به هوش مصنوعی ضعیف)، عمدتاً به‌منظور تشخیص الگو و استنتاج برنامه‌ریزی شده است.
همانطور که ما انسان‌ها از حواس خود برای پیمایش در دنیای اطراف استفاده کرده و مطابق با آن عمل می‌کنیم، هوش مصنوعی نیز از داده‌هایی که به آن می‌دهیم برای انجام انواع کارها استفاده می‌کند.
برای نمونه وقتی چیزی را در گوگل سرچ می‌کنید، هوش مصنوعی نتایج جستجویی را که بر اساس کلمات کلیدی پیدا کرده است، برای شما نمایش می‌دهد.
در یوتیوب، هوش مصنوعی ویدیوهایی را به‌شما پیشنهاد می‌کند که به احتمال زیاد می‌خواهید بر اساس سابقه بازدید خود (و سایر عوامل) تماشا کنید.
در آمازون، هوش مصنوعی ترتیب لیست محصولات را تعیین می‌کند تا آنچه را که به‌دنبال آن هستید سریعتر پیدا کنید.
هنگام استفاده از حالت خودران در تسلا، هوش مصنوعی از حسگرهای خودرو برای درک محیط اطراف و تصمیم‌گیری در مورد زمان شتاب‌گیری، چرخش، ترمز و موارد دیگر استفاده می‌کند.
انواع هوش مصنوعی براساس کارکرد
فناوری هوش مصنوعی براساس کارکرد عموماً به 4 دسته کلی تقسیم می‌شود:
1. ماشین واکنشی (Reactive Machine)
این ماشین‌ها قدیمی‌ترین شکل هوش مصنوعی هستند که توانایی یادگیری ندارند و فقط می‌توان از آنها برای پاسخ‌گویی به مجموعه محدودی از ورودی‌ها استفاده کرد.
ماشین واکنشی که به آن ماشین انفعالی یا منفعل هم گفته می‌شود، از تجربیات و سوابق گذشته برای پیشبینی استفاده نمی‌کند و تنها از داده‌های حال حاضر بهره می‌برد. همانطور که از نام آن پیداست، این ماشین پس از درک دنیای اطراف خود نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد.
2. حافظه محدود (Limited Memory)
هوش مصنوعی از نوع حافظه محدود، علاوه‌بر ویژگی‌های ماشین واکنشی، می‌تواند از اطلاعات گذشته خود بهره گرفته و براساس آنها تصمیم‌گیری کند.
حافظه در این سیستم کوتاه مدت است و نمی‌تواند هیچ اطلاعاتی را بایگانی کند. این نوع تکنولوژی تقریبا در تمامی سیستم‌های فعلی هوش مصنوعی نظیر خودروهای خودران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. نظریه ذهن (Theory of Mind)
این نوع از هوش مصنوعی موارد و موجوداتی که با آنها تعامل دارد را بهتر درک می‌کند و می‌تواند احساسات، باورها و نیازهای آنها را پردازش کند. پس از پردازش، نظریه ذهن بیان می‌کند افراد و اشیای موجود در محیط می‌توانند احساسات و رفتارها را تغییر دهند.
این مورد همچنین بیان‌گر سطح پیشرفتهای از تکنولوژی است که در حال حاضر به‌صورت یک مفهوم مورد بررسی قرار دارد. بااینکه ما شاهد پیشرفتهای زیادی در این حوزه بوده‌ایم، اما پژوهشگران همچنان در حال تحقیق بر روی این مورد هستند و این نوع هنوز به تکامل نرسیده است.
4. خود آگاهی (Self Awareness)
این مورد از انواع هوش مصنوعی هنوز در حد فرضیه است و فقط به‌صورت نظری وجود دارد. این سیستم نوع تکامل یافته‌ای از نظریه ذهن است که علاوه‌بر درک احساسات و باورها، خود نیز عاطفه و احساساتی دارد.
به‌بیان دیگر، این سیستم ویژگی‌ها، حالت‌ها و شرایط درونی خود و همچنین احساسات انسانی را درک می‌کنند.
از آنجایی که این ماشین‌ها هوشمندتر از ذهن انسانی خواهند بود، سبب نگرانی‌های بسیاری شده‌اند و متخصصان معتقدند این نوع از هوش مصنوعی قابلیت نابودی دنیا را خواهد داشت.
هدف اصلی از ساخت و توسعه هوش مصنوعی چیست؟
ما هوش مصنوعی را به همان دلیلی ساختیم که هر فناوری را تولید می‌کنیم: کاهش رنج و افزایش لذت.
امروزه، هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند تا زبان‌ها را ترجمه کنیم، از کلاهبرداری جلوگیری کنیم، موجودی را مدیریت کنیم، برنامه‌های غذایی ایجاد کنیم، سهام معامله کنیم، محتوا ایجاد کنیم، آثار و گالری هنری بسازیم و مطالعات را تجزیه و تحلیل کنیم.
اما نکته اینجاست که مانند هر دوره جدید در فناوری، گسترش این تکنولوژی و سلطه هوش مصنوعی در دنیا با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود؛ از تولیدات بی‌کیفیت گرفته تا جنگ‌های فرهنگی و پایان کار بسیاری از کسب و کارها.
استفاده از هوش مصنوعی چه خطراتی را به‌دنبال دارد؟
اگرچه هوش مصنوعی بسیار مفید است، اما می‌تواند خطرات جدی برای جامعه انسانی نیز ایجاد کند. شاید بزرگترین آن بیکاری باشد.
افراد معمولاً در دهه 20 سالگی وارد بازار کار می‌شوند. این افراد بی‌تجربه و تازه‌کار هستند و آموزش صحیح آنها برای تبدیل شدن به‌فردی کارآمد در محیط کار، زمان زیادی می‌طلبد.
اما از طرف مقابل، هوش مصنوعی می‌تواند فوراً چیزهای جدید بیاموزد و با هر نسل خود را بهبود بخشد، به‌خصوص زمانی که کار تکراری و قابل پیشبینی باشد.
علاوه‌براین، بر خلاف کارگران انسانی ماشین‌ها بی‌نهایت مطیع هستند، خسته نمی‌شوند و حقوق یا مزایای ماهانه نمی‌خواهند. تمام این ویژگی‌ها آنها را به نیروی کاری ارزان‌تر، سودآورتر و با بازدهی بیشتر نسبت به کارگران انسانی تبدیل می‌کند.
خطر دیگری که هوش مصنوعی ایجاد می‌کند، سواستفاده و انتشار اطلاعات نادرست است. انسان‌ها ذاتاً جاه‌طلب هستند، پس اگر این فناوری به‌دست گروهی از انسان‌های سواستفاده‌گر بیفتد، آنها هوش مصنوعی را به‌ابزاری خطرناک برای رسیدن به اهداف خود تبدیل خواهند کرد.
ما می‌توانیم سوگیری‌های خود را شناسایی کنیم، اما اگر این ویژگی به هوش مصنوعی داده شود، این فناوری هر داده‌ای را که در آن برنامه‌ریزی شده است حقیقت عینی خواهد دانست.
به همین دلیل است که شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی از تعدیل‌کنندگان انسانی و بررسی‌کننده‌های واقعیت برای محدود کردن انتشار اطلاعات نادرست استفاده می‌کنند. بنابراین کافی است آنها را با هوش مصنوعی جایگزین کنید، و آن هنگام همه چیز خراب خواهد شد.
علاوه‌براین، اکنون از ابزارهای هوش مصنوعی برای جعل هویت افراد مشهور، سیاستمداران و شخصیت‌های عمومی از طریق فناوری دیپ فیک و شبیه‌سازی صدا استفاده می‌شود. این به دلایل واضح بسیار خطرناک است.
متأسفانه، با پیشرفت فناوری، تشخیص اینکه چه چیزی واقعی و چه چیزی جعلی است، دشوارتر می‌شود. هوش مصنوعی باید یک ابزار باشد نه یک سلاح.
بحث در مورد این تکنولوژی خارق‌العاده بسیار گسترده است و ما در این مقاله فقط به‌صورت سطحی به‌آن پرداختیم. در صورت علاقه‌مند بودن به‌کسب اطلاعات بیشتر در مورد وسعت این فناوری، مطالب پست شده در گجت نیوز با عنوان چت ربات‌های هوش مصنوعی مانند ChatGPT یا ربات چت بینگ مایکروسافت را مطالعه کنید.
