پرواز با هواپیماهایی که از پیشرانه های جدید استفاده می کنند آسان نیست. در ادامه با 10 هواپیمای نظامی که پرواز با آنها سخت است آشنا خواهیم شد.
مهندس، مخترع و هوانورد انگلیسی، سر جورج کیلی اظهار داشت که برای نگهداری هر هواپیمایی در حین پرواز باید از سه عنصر اطمینان حاصل شود: بالابر هواپیما، نیروی محرکه و پایداری. هواپیماهای نظامی نه تنها باید این الزامات را برآورده کنند بلکه باید این کار را با سرعتهای فوق العاده بالا در حین حمل تسلیحات حجیم و سنگین انجام دهند و همین باعث میشود تا پرواز با آنها تبدیل به کاری سخت و دشوار شود.
10 هواپیمای نظامی که پرواز با آنها سخت است
هواپیما یک ماشین پیچیده است که از چندین رشته مهندسی برای دستیابی به اصول پرواز بهره میگیرد. این اصول شامل آیرودینامیک و مکانیک پرواز است که شکل هواپیما، ساختار بدنه آن، سیستمهای مکانیکی مانند هیدرولیک، پنوماتیک و ارابه فرود، موتور، سیستم الکتریکی، ارتباطات و ناوبری، سیستم تسلیحاتی، سیستمهای محیطی مانند فشار کابین و نرم افزارهای عملیاتی میشوند.
سازندگان هواپیما از طرحهای منحصر به فرد خود به منظور رعایت اصول پرواز و ارائه ویژگیهای درخواستی ارتش استفاده میکنند. تفاوتهای گفته شده پرواز با برخی از هواپیماها را دشوار میسازد. خلبانان نظامی طی گزارشهای خود مدعی شدهاند که پرواز با هواپیماهای زیر دشوار بوده است:
1. هواپیمای جاسوسی لاکهید U-2
نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا U-2 را در اواخر دهه 50 میلادی برای استفاده در طول جنگ سرد توسعه داد چرا که دولت آمریکا میخواست بر قابلیتهای نظامی شوروی نظارت کند. اگر چه این هواپیما و مأموریتهای شناسایی و نظارت آن کاملا محرمانه بودند اما در سال 1960 میلادی زمانی که اتحاد جماهیر شوروی هواپیمای جاسوسی لاکهید یو 2 را سرنگون و خلبان آن فرانسیس گری پاورز را دستگیر کرد به شهرت رسید.
این هواپیمای تک سرنشین که توسط لاکهید مارتین طراحی و ساخته شده، از یک موتور جنرال الکتریک F118-101 با نیروی رانش 17 هزار پوندی استفاده میکند که حداکثر سرعت 410 مایل در ساعت را برای آن فراهم میآورد. همچنین میتوان با این هواپیما حداکثر 5000 پوند بار جا به جا کرد. سقف پرواز U-2 بیش از 7000 فوت است و ظرفیت سوخت آن 2950 گالن و برد آن بیش از 7000 مایل خواهد بود.
اگر چه U2 یک هواپیمای استثنایی است اما عوامل متعددی آن را به یکی از دشوارترین هواپیماهای نظامی برای پرواز تبدیل کرده است. مهندسان این وسیله را با یک بدنه فوق سبک طراحی کردند تا به پرواز در ارتفاع بالا و برد طولانی کمک کنند. طول 63 فوت و طول بال 105 فوت به لاکهید یو 2 ویژگی های گلایدر مانند میدهد و همین پرواز با آن را کار دشواری میسازد. سرعت توقف بالا نسبت به حداکثر سرعت آن و دید محدود کابین خلبان، فرود هواپیما را دشوار میکند.
همچنین یک ماشین تعقیب و گریز با یک خلبان دیگر U-2 برای کمک به فرود آن موردنیاز است. برخاستن این هواپیما نیز دشوار خواهد بود. برای حفظ تعادل، چرخهای کمکی به هر بال متصل میشوند و زمانی که یو 2 به هوا میرود از بین میروند.
2. لاکهید SR-71 بلک برد (پرنده سیاه)
لاکهید SR-71 بلک برد در 28 ژوئیه 1976 میلادی رکورد سریعترین هواپیمای جهان را با سرعت 2193 مایل در ساعت (2.9 ماخ) به نام خود ثبت کرد. رکورد سرعت همچنان پابرجاست اما بلک برد در ارتفاعات شدید نیز به خوبی عمل کرده و رکورد دیگری برای خود به ثبت رسانده است. (85069 فوت)
این هواپیما در کارخانه لاکهید اسکانک ورکز به منظور شناسایی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا طراحی شد و به همراه خلبان آن توانستند تا 100 هزار مایل مربع (160934 کیلومتر مربع) از قلمرو سرزمینی را تنها در یک ساعت بررسی کنند. علاوه بر این ویژگی پنهان کاری هواپیما، شناسایی آن را با رادار دشوار میکرد و شتاب هواپیما به آن اجازه میداد تا هنگام شلیک موشک زمین به هوا، به خوبی فرار کند.
عملکرد استثنایی SR-71 بلک برد، این هواپیمای مافوق صوت را به چالشی بزرگ برای پرواز تبدیل کرد. هنگام برخاستن از زمین و شتاب گیری اولیه، خلبانان میبایست با نیروی مقاومتی زیادی دست و پنجه نرم میکردند و همچنین در ارتفاعات و سرعتهای بالا، ورودیهای کنترل پرواز بسیار حساس تر شد.
خلبانان همچنین ملزم به پوشیدن لباس و کلاه ایمنی مقاوم در برابر فشار و حرارت بودند تا مبادا آسیبی به آنها برسد. تجهیزات محافظ از یک سیستم اکسیژن منحصر به فرد استفاده میکند تا تنفس طبیعی در ارتفاعات بالا را ممکن سازد و در برابر دمای پوشش سبز که به 600 درجه فارنهایت با سرعت 3 ماخ میرسد، محافظت کند.
3. ووت F4U-4 کرسر
هواپیمای ووت F4U-4 کرسر یکی از بزرگترین جنگندههایی است که در جنگ جهانی دوم شرکت کرده است. شرکت هواپیماسازی آمریکایی Vought Corsair وسیلهای طراحی کرده که حداکثر سرعت و حداقل مقاومت هوا را در اولویت قرار داده است. مهندسان این شرکت برای اینکه به اهداف خود دست یابند، هواپیما را به بزرگترین موتور موجود در آن زمان مجهز کردند که پیشرانه شعاعی پارت و ویتنی است. این موتور یک ملخ 13 فوتی را هدایت میکرد.
ووت اف 4 یو کرسر رکورد سرعت یک جنگنده تک سرنشین، تک موتوره و ناو هواپیمابر را در آن زمان شکست و از 400 مایل در ساعت فراتر رفت. تحت تأثیر عملکرد هواپیما، نیروی دریایی از ووت درخواست تولید انبوه جنگنده را کرد و تا سال 1952 این سازنده نزدیک به 13 هزار هواپیما تولید کرد. آمار و ارقام جنگ جهانی دوم این تعداد جنگنده را توجیه میکند. در پایان جنگ، هواپیمای جنگی آمریکایی حدود 2140 جنگنده دشمن را با نسبت کشتار 11:1 در مقابل ژاپنیها سرنگون کرد.
با وجود موفقیت این جنگنده، کرسر نیاز به رسیدگی و توجه مداوم به منظور حفظ کنترل داشت. این مسئله حتی زمانی که در هوای صاف و در ارتفاع حرکت میکرد، وجود داشت. همچنین زمانی که F4U-4 کرسر روی یک ناو هواپیمابر فرود میآمد چالش برانگیز بود. سرعت توقف این هواپیمای سریع حدود 90 مایل در ساعت بود که نیاز داشت کاملا در یک راستا قرار بگیرد تا سیم مهاری که در سراسر عرشه پرواز کشیده شده بود را بگیرد و از غلتیدن آن جلوگیری نماید. فرود نیز به علت دید ضعیف کابین خلبان دشوار شده بود.
4. لاکهید F-117 نایت هاوک (شاهین شب)
هواپیمای F-117 نایت هاوک، هنگامی که اولین سفر خود را در سال 1981 میلادی انجام داد، یک دستاورد فناورانه و پیشگامانه در تعقیب هواپیماهای نامرئی با رادار بود. این هواپیمای تهاجمی دوموتوره تک سرنشین و مادون صوت، نخستین هواپیمای رادارگریز عملیاتی نیروی هوایی ایالات متحده به شمار میرفت.
نایت هاوک یا شاهین شب در عملیات پاناما به سال 1989 و جنگ خلیج 1991 شرکت کرد. لاکهید اف 117 برای نفوذ ناشناخته به حریم هوایی دشمن طراحی شده بود تا زمانی که نیروی هوایی آن را در آوریل 1990 برای عموم مردم فاش ساخت. شرکت لاکهید مارتین، نایت هاوک را با چندین ویژگی پیشرفته ساخت که تشخیص آن را تقریبا غیرممکن میکرد.
شکل هواپیما از زوایای منحصر به فردی تشکیل شده بود که برای پراکنده کردن 99 درصد از تشعشعات راداری به دور از منبع طراحی شده بود. علاوه بر این بدنه هواپیما با مواد جاذب رادار مخفی پوشانده شده و به منظور پنهان کردن آن در تاریکی به رنگ مشکی مات رنگ آمیزی گردیده بود.
دریچه های افقی و منحصر به فرد اگزوز، گرمای موتورهای نایت هاوک را از بین می برد و مادون قرمز آن را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. در حالی که سرعت مافوق صوت 615 مایل در ساعت ممکن است در نبرد با جت های جنگنده مافوق صوت امروزی یک نقطه ضعف به نظر برسد، تشخیص آکوستیک هواپیما را دشوار می کرد.
مجموع ویژگیهای فوق به نایت هاوک 65 فوتی و 29 هزار پوندی کمک کرد تا به اندازه یک پرنده کوچک باشد. با این حال طراحی پنهان کارانه این هواپیما منجر به ناپایداری آیرودینامیکی آن شد. خلبانان به لاکهید اف 117 لقب وابلین گابلین دادند. حتی با وجود سیستم پرواز کامپیوتری که به منظور برخاستن از زمین لازم است، خلبانان مدعی شدند نگه داشتن آن در آسمان دشوار و سخت است.
5. لاکهید F-104
مهندسان لاکهید مارتین اولویت اصلی خود را به طراحی و ساخت هواپیمایی با سرعت زیاد، ارتفاع بالا و قابلیت مانور دادند. ری پانکو، مورخ هوانوردی از موزه هوانوردی اقیانوس آرام در هاوایی ادعا کرد که اف 104 دو مورد نخست را محقق کرد اما در مورد سومی ناتوان ماند. خلبانان خاطرنشان کردند که پرواز با F-104 بیشتر شبیه پرواز با موشک است نه یک هواپیما. حتی خلبان آزمایشی معروف، چاک ییگر هنگام پرواز با این هواپیما دچار سانحهای مرگبار شد.
نیروی هوایی ایالات متحده در سال 1958 میلادی تولید این هواپیما را آغاز کرد و در ابتدا از این جت برای جلوگیری از حضور جنگندههای چینی میگ 15 و میگ 17 استفاده کرد. اف 104 مجهز به موتور قدرتمند جنرال الکتریک J79 شد و اولین هواپیمایی بود که دو برابر سرعت صوت (1528 مایل در ساعت) پرواز کرد و همچنین نخستین هواپیمایی است که بعد از برخاستن از زمین با قدرت بینظیر خود به ارتفاع 100 هزار پا رسید.
لاکهید مارتین برای اینکه سرعت هواپیما افزایش یابد، اف 104 را با بدنه نازک بلند، بالهای نازک کوتاه، دماغه نوک تیز و کابین کوچک و تنگ با دید ضعیف خلبانان طراحی کرد. مجموع این ویژگیها باعث شدند تا ضریب درگ و قدرت مانور کاهش یابد. هواپیما هنگام بلند شدن به شدت تکان میخورد و ارتعاش داشت و بالهای کوچکی که در بالای دم قرار داشتند در پرواز اختلال ایجاد میکردند. این ناپایداری کنترل هواپیما را در سرعتهای پایین و در زوایای حمله هنگام صعود دشوار میکرد. اگر چه اف 104 دماغه سوزنی به نام استارفایتر داشت اما خلبانان به آن لقب موشکی با یک مرد در آن دادند.
6. مک دانل داگلاس AV-8B هریر
هواپیمای مک دانل داگلاس بوئینگ AV-8B هریر تنها هواپیمای جت برخاست از باند کوتاه و فرود عمودی است که در حال حاضر برای ارتش ایالات متحده پرواز میکند. این وسیله نقلیه یکی از اجزای حیاتی سپاه تفنگداران دریایی است که از نیروها در شرایط نامطلوب پشتیبانی میکند و از دهه 1960 میلادی یکسری پیشرفتها در افزایش ایمنی، برد و کشندگی داشته است.
یک موتور توربوفن رولز رویس پگاسوس F402-RR-406 نیروی رانشی 22 هزار پوندی تولید میکند که به هواپیما اجازه میدهد مانند یک هلیکوپتر شناور شود و حداکثر سرعت نزدیک به مافوق صوت 673 مایل بر ساعت داشته باشد. تفنگداران دریایی از مک دانل داگلاس برای انواع مأموریتها از جمله حمله به اهداف سطحی و هوایی، شناسایی، اسکورت هلیکوپترها و دفاع هوا به هوا استفاده میکنند. همچنین AV-8B مجهز به تسلیحاتی از جمله AIM-9 Sidewinder، بمب های هدایت شونده لیزری Paveway و یک توپ 25 میلی متری GAU-12 است.
اگر چه این هواپیما مانند بسیاری از جتهای هوابرد پرواز میکند، مرحله برخاستن و فرود، آن را به یک هواپیمای دشوار برای پرواز تبدیل میکند. سرهنگ دوم تفنگداران دریایی، راب کوکوک که با AV-8B هریر پرواز کرده میگوید: فکر نمیکنم پرواز هریر از هر هواپیمای دیگری دشوار باشد. البته ایشان خاطرنشان کرده که مرحله فرود و فراز این هواپیما دشوار است ولی نیاز به توجه مداوم دارد. AV-8B تا سال 2029 در خدمت تفنگداران دریایی ایالات متحده خواهد بود.
7. هلیکوپتر AH-64 آپاچی
بسیاری از کارشناسان هلیکوپتر بوئینگ AH-64 آپاچی را پیشرفته ترین هواپیمای نظامی تولید شده تا به امروز و موفق ترین هلیکوپتر تهاجمی تاریخ میدانند. این هلیکوپتر با برخی از ویژگیهای منحصر به فرد بر بسیاری از میدانهای جنگ نظیر جنگ خلیج فارس و جنگ عراق تسلط داشته است.
AH-64 با فضایی بین دو موتور توربوشفت جنرال الکتریک T700 ساخته شده که احتمال اصابت هنگام حمله را کاهش میدهد. تیغههای روتور در صورت آسیب دیدگی به کار خود ادامه میدهند و زره آن ضربه توپ 23 میلی متری را دفع میکند. آپاچی به خاطر زرههای چشمگیرش از جمله توپ 30 میلی متری M230A1 هیوز، موشکهای ضد زره و راکتهای 2.75 اینچی Hydra-70 ملقب به تانک پرنده شده است.
علاوه بر سیستمهای تسلیحاتی استاندارد، مدلهای AH-64 D/E مجهز به جدیدترین تجهیزات ناوبری، حسگرها و ارتباطات هستند که نسبت به نسخههای قبلی آپاچی ارتقا یافتهاند. ارتباطات و حسگرها شامل یک سیستم دید در شب با تعیین هدف جدید و یک رادیو پایانه تاکتیکی کوچک برای برقراری ارتباط در یک محیط مشترک میشود.
این هواپیمای پیشرفته از نظر فنی برای پرواز موفق نیاز به استعداد و مهارت خلبان دارد. خلبان سابق نیروی هوایی ارتش بریتانیا، اد میسی که به مدت پنج سال با آپاچی در سمت خلبان، کاپیتان و فرمانده پرواز، سفر میکرد AH-64 را پیچیده ترین شکارچی قاتل جهان مینامد. برای اینکه خلبانان بتوانند با این هلیکوپتر پرواز کنند و صلاحیت و شایستگی آن را کسب کنند، میبایست یک دوره فشرده 18 ماهه آموزش ببینند.
8. ووت F7U کاتلس
توقف یک جت سنگین و پرسرعت روی عرشه پروازی به طول 500 فوت برای اکثر خلبانان نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا کاری بس دشوار است. چالش سخت تر برای F7U کاتلس به نقل از دیوید توسی، هوانورد سابق نیروی دریایی ایالات متحده، ضعف در طراحی و موتورهای وحشتناکی است که فرود آوردن آن را روی یک ناو تقریبا غیرممکن میسازد.
F7U کاتلس که از سال 1948 تا 1955 میلادی تولید میشد، طراحی غیرمتعارفی داشت و با سایر هواپیماهای نیروی دریایی در آن زمان متفاوت بود. این هواپیمای بدون دم با مساحتی بالغ بر 496 فوت مربع و دماغه هدایت شونده، خلبان را 14 فوت در آسمان قرار میداد. به هر حال ووت کاتلس اولین هواپیمای نیروی دریایی با سیستم هیدرولیک فشار بالا 3000 پوند بر اینچ مربع بود.
با این حال هیدرولیک آن به طور مداوم نشتی داشت و فشار را از دست میداد. همچنین موتورها فاقد قدرت لازم بودند و سایر سیستمها در معرض خرابیهای مکرر قرار داشتند که پرواز هواپیما را دشوار و خطرناک میساختند. در سال 1957 میلادی پس از 55 هزار ساعت پرواز با 78 سانحه، بیشترین تصادفات را در بین تمام جنگندههای نیروی دریایی به ثبت رساند.
9. نورث امریکن اف 86 سابر فایتر
هواپیمای F-86 سابر به عقیده بسیاری از بهترین هواپیماهای جنگنده در جنگ با کره بوده است. این هواپیما در دورهای ساخته شد و پرواز کرد که هواپیماهای نظامی از ملخ به پیشرانههای جت تبدیل شدند و طراحی را برای مهندسان این صنعت دشوار ساختند. همچنین پرواز با چنین جنگندههایی برای خلبانان نیز دشوار بود.
به طور کلی هواپیماهای ملخی با سرعت بسیار کمتری نسبت به هواپیماهای جت پرواز میکنند و تمایل به پایداری بیشتر دارند. همچنین هنگامی که با وزش باد از مسیر خود خارج میشوند، به مسیر اصلی خود باز میگردند. از طرف دیگر جتها با سرعت بسیار بالاتری پرواز میکنند و ذاتا ناپایدار هستند.
جنگندههای نظامی طوری طراحی شدهاند که با کمک سیستمهای رایانهای پرواز میکنند و به طور کلی بدون آنها انسان نمیتواند کنترلی روی پرواز داشته باشد. خلبانان جت در دورههای فشرده و تمرینات شدید شرکت میکنند و باید واکنشهای برق آسا از خود نشان دهند.
خلبانان علاوه بر یادگیری نحوه پرواز با جتها در طول جنگ کره، باید با چالشهای تطبیق پذیری با ویژگیهای خاص اف 86 سابر هم دست و پنجه نرم میکردند. این هواپیما دارای ویژگیهای طراحی متمایز نظیر بالهای جمع شونده و دم تثبیت کننده هواپیما است و فاقد نوارهای لبهای بود که به بال اجازه میداد در زاویه حمله بالاتر عمل کند.
F-86 سابر فایتر به هنگام برخاستن از زمین تمایل به چرخش بیش از حد داشت و همین نقص عملکردی منجر به وقوع تصادفاتی برای خلبان آن شد. برای مثال یک سابر هنگام برخاستن در نمایشگاه هوایی گلدن وست اسپرت در ساکرامنتو کالیفرنیا بیش از حد چرخید و با یک بستنی فروشی برخورد کرد و منجر به کشته شدن 22 نفر شد.
10. لاکهید P-38 لایتنینگ
قریب به اکثریت تاریخ نویسان حوزه نظامی موافقند که لاکهید P-38 لایتنینگ یکی از موفق ترین هواپیماهای جنگنده آمریکایی طی جنگ جهانی دوم بود. این جنگنده به طرز شگفت انگیزی طراحی پیشرفته تر و سازگارانه تری نسبت به دو رقیب خود یعنی موستانگ P-51 و ریپابلیک P-47 تاندربولت داشت.
این هواپیمای تک سرنشین، 10 اینچ طول، 10 اینچ ارتفاع و وزن 12800 پوندی با بیشینه وزن برخاست 21600 پوندی داشت. به کمک دو موتور ضدچرخشی آلیسون وی 1710 که هر کدام 1475 اسب بخار قدرت تولید میکنند، میتواند 414 مایل در ساعت با حداکثر برد 450 مایلی پرواز کند.
پی 38 لایتنینگ قادر است تا 4000 پوند بمب، موشک یا خمپاره حمل کند و مجهز به یک توپ 20 میلی متری و چهار مسلسل با کالیبر 50 که در دماغه آن نصب هستند، شده است. این هواپیما در زمان معرفی، سریعترین هواپیمای تولیدی در جهان بود و تا پایان جنگ یکی از سریعترین نمونهها باقی ماند. خلبانان نظامی معتقد بودند که پی 38 خصوصیات پروازی داشت که آن را شبیه سایر جنگندهها با کارایی بالا میکرد. آموزش پرواز با این جنگنده به زمان زیادی نیاز داشت و خلبانان همچنین ادعا میکردند که اضافه شدن تسلیحات زیر بال، پرواز با آن را دشوار و خطرناک ساخته است.