مهمترین علائم آلودگی هوا که هر شهروندی برای حفظ سلامتی خود باید بداند

در ادامه درباره برخی از نشانه‌های کیفیت هوای نامطلوب صحبت می‌کنیم که نمونه‌های اصلی علائم آلودگی هوا در منزل هستند و باید مراقب آن‌ها باشیم.

همه می‌دانیم که آلودگی هوا خطرات زیادی برای سلامت و رفاه عمومی ما به همراه دارد و حتی تمایل به خودکشی را افزایش می‌دهد. به همین خاطر اغلب مردم سعی می‌کنند خانه‌های خود را از آلاینده‌های هوا پاک نگه دارند. مثلا به ‌طور منظم تهویه می‌کنند، هنگام آشپزی از هواکش استفاده می‌کنند، به شاخص کیفیت هوای محلی توجه نشان می‌دهند و شاید حتی یکی از بهترین تصفیه‌کننده‌های هوا را بخرند. اما چند نفر از ما واقعا می‌توانند علائم هوای آلوده را شناسایی و توصیف کنند؟

در حقیقت این موضوع بسیار پیچیده‌تر از آن است که به نظر می‌رسد و کارشناسان اتفاق نظر دارند که هیچ روش واحدی برای تعیین هوای نامطلوب اطراف شما وجود ندارد. نشانه‌های کیفیت هوای نامطلوب می‌توانند بسته به عوامل مختلفی مانند نوع ذرات معلق در هوا، مدت زمان قرارگیری در معرض آلودگی و هرگونه شرایط تاثیرگذار پزشکی قبلی، متفاوت باشند. با این حال، برخی از علائم آلودگی هوا بیشتر از بقیه نشان‌دهنده کیفیت نامطلوب هستند. با ما در گجت نیوز همراه شوید و با 6 نشانه رایج آن آشنا شوید.

کیفیت هوای درون منزل را جدی بگیرید

شاهیر مسری، متخصص ارزیابی قرارگیری در معرض آلودگی هوا و اپیدمیولوژی در دانشگاه کالیفرنیا ایروین، به خبرگزاری علمی لایو ساینس گفت:

او افزود که کیفیت هوای نامطلوب در داخل خانه ممکن است نشانه‌های زیست‌ محیطی مانند بوی‌ ماندگار یا ذرات بزرگ و قابل مشاهده‌ای که در هوا معلق هستند هم به جا بگذارد.

در ادامه به معرفی و توضیح برخی نشانه‌هایی می‌پردازیم که نشان می‌دهد ممکن است شما در منزل با هوای نامطلوب مواجه باشید:

تحریک چشم، بینی و گلو

دکتر پرویی پاریخ، متخصص آلرژی در بیمارستان نیویورک یونیورسیتی لانگون و شبکه آلرژی و آسم در این باره گفت که سرفه، عطسه، دشواری در تنفس و خارش و آبریزش چشم از نشانه‌های مشهود کیفیت هوای نامطلوب هستند. بسیاری از آلاینده‌های معلق در هوا می‌توانند چشم‌ها، بینی، گلو و ریه‌ ما را تحریک کنند و باعث افزایش التهاب در دستگاه تنفسی ما شوند.

بر اساس گفته‌های سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده (EPA)، بدن‌ ما تلاش می‌کند با تنگ کردن مجاری تنفسی و افزایش تولید مخاط، خود را از این مهاجم‌های معلق در هوا محافظت کند.

آبریزش و خارش چشم‌ها علامت دیگری است که نشان می‌دهد واکنش‌های ایمنی بدن شما توسط آلاینده‌های هوا تحریک شده‌اند. قرنیه (لایه بیرونی شفاف و گنبدی‌شکل چشم) پرعصب‌ترین بافت بدن انسان است و به همین دلیل حساسیت بالایی به آلودگی‌های محیطی دارد. یک بررسی منتشر شده در ژانویه ۲۰۲۲ در International Journal of Environmental Research ادعای مذکور را به اثبات رسانده.

با این حال، اغلب تشخیص اینکه آیا تحریک چشم‌ها، بینی و گلو واقعا ناشی از قرارگیری در معرض آلودگی هوای داخل منزل است یا نه، دشوار به نظر می‌رسد. کلوئه فلوز، بنیان‌گذار Haze Environmental مرکز مشاوره تخصصی کیفیت هوا مستقر در وُرچسترشایر انگلستان، به در این باره گفت:

تشدید مشکلات دستگاه تنفسی

به گفته‌ی بنیاد آسم و آلرژی آمریکا (AAFA) کیفیت هوای نامطلوب می‌تواند موجب بیماری‌های تنفسی شود و به ‌طور مستقیم مسئول تشدید علائم شرایط موجود قبلی مانند آسم باشد.

دکتر خوزه کوستا، مشاور متخصص اطفال در کلینیک آلرژی کودکان در انگلستان، گفته است که آلاینده‌های معلق در هوا همچنین می‌توانند آلرژی‌ را تحریک کنند. او توضیح داده:

انجمن ریه آمریکا (ALA) هم می‌گوید علائم سرطان ریه می‌تواند با کیفیت هوای نامطلوب بدتر شود. ذرات معلق در هوا که کمتر از ۲.۵ میکرون قطر دارند (مانند ذرات دود، هاگ‌های کپک یا دود ترافیک) می‌توانند به‌ویژه مضر باشند. چنین آلاینده‌های ریزی قادر هستند با تأثیر بر روی سلول‌هایی که جهش‌های سرطانی موجود قبلی در بافت ریه دارند و هنوز تحت تأثیر بیماری قرار نگرفته‌اند، به توسعه سرطان ریه کمک کنند. یک مطالعه بر روی موش‌ها که مجله Nature در آوریل ۲۰۲۳ منتشر کرد، این موضوع را به خوبی نشان داد.

کیفیت هوای نامطلوب همچنین می‌تواند علائم فیبروز کیستیک را تشدید کند. فیبروز کیستیک یک اختلال ژنتیکی است که عملکرد ریه‌ها را مختل می‌کند و خطر عفونت‌های تنفسی را افزایش می‌دهد. این موضوع هم طبق یک بررسی منتشر شده در ژوئن ۲۰۲۲ در مجله Frontiers in Physiology بیان شده است.

باید اشاره کنیم که هنوز اطلاعات کافی در مورد تاثیرات کیفیت هوای نامطلوب بر بیماری‌های تنفسی نداریم.  فلوز گفت:

سرگیجه و سردرد از جمله علائم آلودگی هوا

آلاینده‌های داخل منزل مانند مونوکسید کربن معمولا باعث احساس سبکی سر و سرگیجه می‌شوند؛ که می‌تواند از علائم آلودگی هوا محیط زندگی باشد. هم مونوکسید کربن و هم دی‌اکسید کربن می‌توانند شما را مسموم کنند و در صورت قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آنها، باعث آسیب به بافت‌ها و حتی مرگ شوند. همه افراد در معرض خطر مسمومیت هستند، اما برخی گروه‌ها ممکن است نسبت به این آلاینده‌ها حساس‌تر باشند.

دکتر مک‌کئون، عضو موسسه پژوهشی Indoor Air Innovation گفت: نوزادان و کودکان، افراد مسن، زنان باردار و کسانی که مشکلات تنفسی یا قلبی دارند، بیشتر در معرض آسیب هستند.

علاوه بر این، ممکن است در محیطی با کیفیت هوای نامطلوب دچار سردرد شوید. مثلا سرگیجه و سردرد می‌تواند نشانه‌ای از مسمومیت با مونوکسید کربن باشد. اگر در یک منطقه با تهویه ضعیف قرار داشته باشید، سردردها می‌توانند علامت سطح بالای دی‌اکسید کربن باشند.

بسیاری از آلاینده‌های معلق در هوا نیز با سردرد مرتبط هستند. یافته‌های پژوهشی که مجله Current Environmental Health Reports منتشر کرده نشان می‌دهد که قرارگیری طولانی‌مدت در معرض ذرات معلق ریز (۲.۵ میکرون و کمتر) می‌تواند خطر بروز میگرن‌ را افزایش دهد.

خستگی و اختلال خواب

مطالعه دیگری که The Clinical Respiratory Journal منتشر کرده هم ادعا می‌کند که خستگی هم می‌تواند یکی دیگر از علائم آلودگی هوا باشد و اغلب با شرایط تنفسی مانند آسم مرتبط است.

آسیب‌هایی که شرایط تنفسی به بدن وارد می‌کنند، می‌توانند باعث شوند که فرد مبتلا به این شرایط سریع‌تر از یک فرد سالم انرژی خود را از دست بدهد یا در انجام کارهای پایه‌ای که برای دیگران آسان به نظر می‌رسد، دچار مشکل شود. زمانی که شخصی علائم فعال آسم داشته باشد، احتمال دارد به دلیل استرس روانی ناشی از تلاش برای کنترل علائم و جلوگیری از حمله، دچار خستگی شود.

البته نیازی نیست که حتما آسم داشته باشید تا خستگی ناشی از کیفیت هوای نامطلوب را تجربه کنید. به طور مثال، یک مطالعه دیگر در مجله Scientific Reports نشان داد که نوجوانان احتمالا در معرض آلاینده‌های معلق در هوا مانند دی‌اکسید نیتروژن، خستگی بیشتر و فشار روانی بیشتری را تجربه می‌کنند.

اثرگذاری در کیفیت خواب هم یکی دیگر از علائم آلودگی هوا است. مطالعات نشان داده‌اند که قرارگیری در معرض آلاینده‌های معلق در هوا می‌تواند تأثیر منفی بر طول و کیفیت خواب داشته باشد؛ زیرا بر تنفس و عملکرد سیستم عصبی مرکزی شما تاثیر می‌گذارد.

رطوبت و تجمع گرد و غبار

داخل منزل هم کیفیت هوای نامطلوب می‌تواند از طریق علائم فیزیکی و نشانه‌های محیطی خود را نشان دهد. مایکل دان هم، عضو هیئت‌علمی توضیح داد:

گاهی اوقات حتی می‌توانید آلاینده‌های معلق در هوا را با چشم غیرمسلح ببینید. آنتونی آباته، متخصص کیفیت هوای داخلی و معاون رئیس‌جمهور و مدیر ارشد فناوری در AtmosAir Solutions، در این باره گفت:

ذرات گرد و غبار و سایر آلاینده‌های بزرگ را می‌توان از نزدیک مشاهده کرد. از سوی دیگر، آلاینده‌های کوچک‌تر ممکن است گاهی از فاصله دور قابل مشاهده باشند . تصور کنید که یک لایه ضخیم از دود غلیظ آسمان را در شهرهای بزرگ پوشانده است.

بوها و علائم آلودگی هوا

بوهای مداوم و مخصوصا از منابع شیمیایی، نشانه دیگری از کیفیت هوای نامطلوب هستند.

اولا در حالی که برخی از ذرات حامل بو نسبتا بی‌ضرر هستند، برخی دیگر می‌توانند تأثیرات عمیقی بر سلامت و رفاه ما داشته باشند. بسیاری از بوهای آزاردهنده ناشی از غلظت‌های بالا از ترکیبات آلی فرار (VOCs) در هوای داخلی هستند.

دومین دلیل این است که بو‌های ماندگار می‌توانند نشانه‌ای از تهویه ضعیف هم باشند. اگر خانه شما هوای تازه کافی دریافت نکند، کیفیت هوای داخلی به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

همچنان نمی‌توانید همیشه به حس بویایی خود اعتماد کنید، زیرا بسیاری از آلاینده‌های معلق در هوا توسط حس بویایی ما شناسایی نمی‌شوند. افزون بر این، بوهای خوشایند ممکن است حس کاذبی از امنیت به شما بدهند؛ اما واقعا سالم نباشند.

اگر خانه شما بوی گل رز می‌دهد، ممکن است آلاینده‌های هوای اضافی را از طریق خشک‌کن، مواد شوینده لباس یا خوشبوکننده‌های دیواری وارد محیط کرده باشید. همانطور که اکنون می‌دانیم، بسیاری از این عطرهای خوشایند مانند اسب تروا برای مواد شیمیایی نفتی عمل می‌کنند که می‌توانند با سیستم غدد درون‌ریز ما تداخل داشته باشند و باعث بیماری شوند.