اکسیژن موجود در منابع آبی مریخ برای شکل گیری حیات کفایت می‌کند

وجود یا عدم وجود منابع آبی مریخ یکی از دغدغه های دیر پای بشر و در راس آن اختر شناسان و دانشمندان بوده است. در واقع سوالات مربوط به منابع آبی مریخ و نیز وجود اکسیژن در آن تنها محدود به سیاره سرخ نمی شود، بلکه با مقوله عظیم تری یعنی منشا حیات در ارتباط است.

تا همین اواخر کره مریخ سرزمین خشک و جهنمی از خاک و تشعشعات خطرناک کیهانی تصور می شد که قادر به حمایت از هیچ گونه حیات بر روی خود نبود؛ اما تحقیقات نشان داد که تصورات قالب در خصوص همسایه زمین تا حدودی اشتباه است و باید در این خصوص بازنگری صورت گیرد، زیرا توسعه و پیشرفت فناوری به بشر این امکان را داد تا در نهایت وجود منابع آبی مریخ را تایید کند.

دانشمندان و اختر شناسان حتی تا آنجا پیش رفته اند که احتمال وجود دریاچه های آب شیرین در لایه های زیرین مریخ را تایید کرده اند. حال که وجود منابع آبی مریخ تایید شده است، امید پژوهشگران برای یافتن سر نخ هایی از حیات بر روی این کره مرموز تقویت شده است.

در این بین آنها در تحقیقات اخیر خود بر روی یک مقوله بسیار مهم متمرکز شدند؛ اینکه آیا منابع آبی مریخ  در برگیرنده اکسیژن کافی برای پشتیبانی از حیات هست یا خیر؟ وجود اکسیژن در منابع آبی زمین یکی از مولفه های ضروری حیات است. اگر قرار باشد منابع آبی مریخ  هم حیات را در خود جای دهند باید در برگیرنده اکسیژن کافی باشند.

وجود اکسیژن کافی در منابع آبی مریخ

تحقیقات اخیر در نهایت به نتایجی منتهی شده که می تواند یکی از خوش ترین اخبار برای منجمان باشد؛ اینکه در منابع آبی مناطق قطبی مریخ که شامل دریاچه های آب شیرین در لایه های زیرین است، اکسیژن کافی به منظور پشتیبانی از حیات ذخیره شده است.

چنین ویژگی می تواند بسیار هیجان انگیز باشد، زیرا بشر را به کشف حیات در مریخ یک قدم نزدیک تر کرده است و مهمتر اینکه حتی ساکنان زمین با این کشف می توانند امیدوار باشند که حیات بر روی مریخ از حالت ساده حیات میکروبی فراتر رفته و حتی گونه هایی از جانداران کوچک مثل اسفنج ها در آنجا زندگی می کنند.

بر گردیم به ۴ میلیارد سال پیش. زمانیکه مریخ شباهت بسیاری به همسایه کنونی خود یعنی زمین داشت. چنین شرایطی می توانست به مریخ این امکان را بدهد تا پشتیبان حیات باشد.  در آن زمان مریخ دارای اتمسفری ضخیم و نیز نهرهای عظیم آب جاری بر روی پوسته خود بود. مریخ همچنین دارای سیستم آتشفشانی فعال بود.

اما امروز خبری از آن شرایط نیست. سطح مریخ خشک و سرد است. درجه حرارت بر روی آن در طول روز بین ۴۱ تا ۵۰ درجه فارنهایت است و در شب به منفی ۱۴۸ تا منفی ۱۸۴ درجه می رسد. فشار اتمسفر مریخ کنونی یک درصد فشار اتمسفر زمین است و در این صورت هر نوع آب جاری بر روی آن به سرعت به درون اتمسفر تبخیر می شود.

بر این اساس منابع آبی مریخ  در زیر لایه های رویی به دام افتاده است. سیستم آتشفشانی هم کاملا مرده است. تنها یادگاری مریخ قدیم وجود میادین مغناطیسی در نیمکره جنوبی است که این نیمکره را از آسیب های شدید تشعشعات خورشیدی محافظت می کند. این شرایط باعث شده بود تا به ذهن هیچ دانشمندی خطور نکند که مریخ کوچکترین شانسی برای بقا حیات بر روی خود داشته باشد. اما بتدریج و با کشفیات متعدد، انسان به وجود آب و حیات بر روی مریخ امیدوار شد.

مسیری که به تایید منابع آبی مریخ منتهی شد

کشفیات مارز اکسپرس و کیوریاسیتی رگه هایی از متان بر روی مریخ را نشان می دادند. دانشمندان تصور می کردند که منشا متان را باید در حرکت آب های گرم جستجو کرد و یا شاید هم نشانه ای از حیات میکروبی باشد، زیرا بر روی زمین شاهد هستیم که گاوها تولید کننده ۲۵ تا ۳۰ درصد متان در اتمسفر هستند. لذا این احتمال تقویت شد که بر روی مریخ آب و یا حیات میکروبی وجود دارد.

در ادامه ناسا الگوهای طبیعی را بر روی مریخ مشاهده کرد که می توانست رد آب های جاری در دوران باستان مریخ باشد. اما این احتمال هم وجود داشت که الگوها تنها ناشی از حرکات تصادفی ماسه باشد. در ادامه و در نزدیکی همان جاهایی که احتمال می رفت در آنجا زمانی آب وجود داشته است، مقادیری کلسیم و منیزیم کشف شد که می توانست نمادی از وجود آب شیرین باشد.

اخیرا هم که احتمال وجود دریاچه های آب شیرین در قطب جنوب مریخ مطرح شد. این منابع آبی مریخ به احتمال زیاد شیرین هستند. وسعت این منابع ۲۰ کیلومتر است و در عمق یک و نیم کیلومتری مریخ قرار دارند. این احتمال وجود دارد که این منابع آب مقادیر قابل توجه از اکسیژن را در خود جای داده باشند.

تحقیقات دقیق تر نشان داد که تراکم اکسیژن در این آبها به قدری است که نیاز نفس کشیدن برای حیات میکروبی را تامین می کند. بر روی زمین حیات در کنار فتوسنتز پیش می رود که اکسیژن لازم بای نفس کشیدن را فراهم می کند، اما امکان شکل گیری اکسیژن قابل تنفس بدون دخالت فتوسنتز هم وجود دارد و این همان اتفاقی است که در مریخ رخ داده است. احتمال بسیاری وجود دارد که بر روی مریخ برای مدتهای طولانی موکلولهای ارگانیک زندگی کرده باشند.

فناوری جدید به محققان این امکان را می دهد تا عمیق ۲ متری زیر مریخ را کاوش کنند. در عمق دو متری، حیات می تواند از شر تشعشعات مخرب کیهانی و نیز ماورا بنفش در امان باشد. در این صورت می توان به کشف نشانه های حیات در این عمق امیدوار بود.