تشخیص نشانه های حیات فرازمینی می‌تواند سخت و حتی غیرممکن باشد!

نشانه های حیات فرازمینی از آنچه تصور می‌شود، غیرمنتظره‌تر و عجیب‌تر هستند؛ این بخشی از نتایج ارائه شده در پژوهش‌های جدید دانشمندان است که شانس پایین ما برای پیدا کردن موجودات فضایی را مورد بررسی قرار می‌دهند.

اخیرا بررسی‌های محققان در مورد نشانه های حیات فرازمینی و مدارکی که وجود زندگی در خارج از جو زمین را تایید می‌کنند، نشان می‌دهند که پیدا کردن موجودات فضایی به احتمال قوی بسیار سخت‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود و حتی اگر نشانه‌ای توسط ستاره شناسان کشف شود، ممکن است که دانشمندان در تشخیص ارتباط آن با حیات دچار اشتباه شوند. در ادامه با ما همراه باشید.

چالش‌های کشف نشانه های حیات فرازمینی

به تازگی استانداردهای مدنظر محققان حیات فرازمینی دچار تغییراتی شده و علائمی که به عنوان نشانه‌های حیات بیگانه در نظر گرفته می‌شوند، رنج گسترده‌تری را شامل شده‌اند. به همین ترتیب انتظار می‌رود که در آینده نزدیک هم این فاکتورها مجددا دچار تغییر شوند و سیگنال‌هایی که از نظر دانشمندان به عنوان مدرکی از وجود زندگی در سیاره‌های فراخورشیدی به حساب می‌آیند، با آنچه هم‌اکنون می‌بینیم، فرق داشته باشند.

با این تفاسیر توانایی محققان در تشخیص وجود حیات بر روی اجرام آسمانی دیگر به چالش کشیده می‌شود و همانطور که اسکات گادی (Scott Gaudi)، دانشمندی با بیست سال سابقه کار در بحث سیاره‌های فراخورشیدی از تیم مشاوران سازمان فضایی ناسا می‌گوید، بهترین کاری که در چنین شرایطی می‌توان انجام داد، آماده کردن خود برای چیزهایی است که انتظار رخ دادن آن‌ها نمی‌رود.

از طرف دیگر بسیاری از مهم‌ترین اکتشافات علم بشر مثل کشف پنی‌سلین و اثبات وجود پدیده تابش زمینه کیهانی (CMB)، به صورت تصادفی اتفاق افتاده‌اند و به همین دلیل سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان انتظار داشت که کشف حیات فرازمینی با وجود محدودیت درک ما از نشانه‌های حیات، به صورت تصادفی رخ دهد؟

تحقیقات جدید نشان می‌دهند که چنین انتظاری بسیار سخت است؛ دنیل سیمونز (Daniel Simons) می‌گوید که به صورت کلی انسان‌ها در مقابل چیزهایی که انتظار آن‌ها نمی‌رود، نسبتا کور هستند. این روانشناس شناختی به خاطر آزمایش‌های معروفش در رابطه با ضعف‌های توجه انسان، معروف است.

در یکی از مهم‌ترین آزمایش سیمونز نشان داده شد که اگر افراد به اندازه کافی مشغول توجه کردن به موضوعی باشند، حتی یک گوریل بزرگ را هم که در جلوی چشمانشان قرار گرفته، نمی‌بینند. آزمایش‌های مشابهی هم در گذشته انجام شده‌اند که ناتوانی افراد در دیدن کارت‌های بازی غیرمعمول را در میان ورق‌های بازی نشان می‌دهند. در مباحث فلسفی هم موضوع مشابهی در مورد تمایل ما به نادیده گرفتن حقیقت نامعمول وجود دارد.

گفته شده که محل متمرکز شدن توجه ما به میزان زیادی به باورها، تجربه‌های قبلی،‌ اعتقادات و انتظارات ما ارتباط دارد؛ به عنوان مثال در اولین تحقیقاتی که کمبود مولکول‌های اوزون در اتمسفر قطب شمال در آن‌ها ثبت شد، دانشمندان تصور می‌کردند که این اطلاعات مربوط به نوعی خطای اندازه‌گیری است و بعدها که پژوهشگران داده‌های خود را مجددا چک کردند، بحث سوراخ شدن لایه اوزون اتمسفر به صورت رسمی مورد توجه قرار گرفت.

سوالی که اکنون مطرح می‌شود این است که آیا امکان رخ دادن اتفاق مشابهی در بحث نشانه های حیات فرازمینی وجود دارد؟ در طی ده سال گذشته پژوهشگران حوزه سیاره‌های فراخورشیدی چیزی بیشتر از 3650 سیاره را در خارج از منظومه شمسی شناسایی کرده‌اند و حجم بسیار زیادی از اطلاعات خام تهیه شده است که باید توسط متخصصان آنالیز شوند. در سال‌های آینده هم به لطف ماموریت‌های مختلف ناسا تعداد بیشتری جرم فراخورشیدی کشف خواهند شد.

آیا ممکن است که محققان پس از بررسی‌های اولیه احتمال وجود حیات بر روی یک سیاره را رد کنند و بعدها ثابت شود که اگر این جرم آسمانی به صورت دقیق‌تر مورد توجه قرار می‌گرفت، موجودات فضایی ساکن آن توسط دانشمندان کشف می‌شدند؟ حتی ممکن است فاکتورهای استاندارد برای تعیین اهمیت سیاره‌های فراخورشیدی، اجرام آسمانی بسیار مهمی را از دید دانشمندان پنهان کنند و شانس ما برای یافتن زندگی در خارج از جو زمین را از بین ببرند.

با این وجود نیازی نیست که بیش از اندازه بدبینانه به موضوع نگاه کنیم؛ در همان اسناد تاریخی از پیشرفت‌های علمی که نمونه‌های زیادی از جهت‌گیری‌های غلط دانشمندان در آن وجود دارد، مواردی هم هستند که محققان بدون در نظر گرفتن فرضیات اولیه و استاندارد، اکتشافات بزرگی را تنها با اعتماد کردن به غریزه خود به ثبت رسانده‌اند.

در حالی که نمی‌توان اکتشافات علمی را تنها به مشاهدات متکی کرد و باید تئوری‌هایی هم وجود داشته باشند که به ما روش آنالیز مشاهدات و داده‌های به دست آمده را نشان دهند، پیشنهاد می‌شود که دانشمندان در چنین مباحثی با ذهنی بازتر به موضوعات مورد پژوهش بپردازند و به اصطلاح، انتظار وقوع اتفاقات غیرمنتظره را داشته باشند.

در بحث پیدا کردن نشانه های حیات فرازمینی هم دانشمندان باید روشنفکرانه‌تر به مباحث نگاه کنند و به تکنیک‌ها و ایده‌های غیرمعمول توجه بیشتری داشته باشند.