محققان ایرانی طی تحقیقی که با بهرهگیری از منابع مختلف به انجام رسیده است، علل ابتلا به نوع شدید کرونا یا خفیف آن را توضیح دادهاند.
مارس سال 2020 بود که سازمان بهداشت جهانی یا WHO، شیوع بیماری کرونا را یک همهگیری جهانی یا پاندمی اعلام کرد. عامل اصلی این بیماری، ویروس SARS-COV-2 است که تا ماه جولای همان سال، 12 میلیون نفر در سراسر دنیا به آن مبتلا شدند. اما از آن زمان تا به امروز، سؤالی اساسی در ذهن مردم و متخصصان ایجاد شده است که چرا عوارض ابتلا به ویروس کرونا در برخی از بیماران شدید و تهدیدکننده زندگی است، در صورتی که عدهای دیگر هیچ علامت خاصی از خود بروز نداده یا در بدترین حالت، بیماری خفیفی را تجربه میکنند.
رایجترین علائم بیماری کرونا
بر اساس اظهارات محققان، علائم معمول بیماری مذکور سرفه، تنگی نفس، تب و از دست دادن چشایی و بویایی هستند که در بعضی اوقات با موارد دیگری مانند گلودرد، درد عضلانی، خلط و قرمزی چشم همراه هستند. مطالعات مشخص میسازند که تنها نزدیک به 20 درصد از بیماران کرونایی به بیمارستان جهت معالجه رجوع میکنند و نزدیک به 5 درصد نیز دچار پنومونی یا ذاتالریه شده، علائم شدیدی از خود بروز میدهند و به اکسیژن احتیاج دارند. همچنین بیمارانی که به نوع شدید کرونا آلوده میشوند، طیف گستردهای از علائم مانند التهاب مغز یا آنسفالیت را هم دارند که منجر به سردرگمی و کاهش هوشیاری میشود.
این مسئله مهم منجر به آن شده که تیمی پژوهشی از دانشگاه تربیت مدرس طی تحقیقی به موشکافی مطلب پرداخته و دلایل آن را کشف کنند. در این تحقیق دلایل بروز نوع شدید کرونا و همچنین خفیف آن در افراد مختلف بررسی شده است. آنها برای انجام این تحقیق، مقالات معتبر نمایه شده در پایگاههای اطلاعاتی لاتین و گزارشهای سازمانهای معتبر بهداشتی را جمعآوری کرده و به صورت علمی ارزیابی کردهاند.
دلایل ابتلا به نوع شدید کرونا
بنا بر نتایج به دست آمده از این مطالعه، یکی از مهمترین عوامل در این باره، میزان ویروس وارد شده به بدن است. به طور متوسط تعداد ذرات ویروسی مورد نیاز برای ایجاد عفونت به دوز عفونی شهرت دارد که با توجه به سرعتی که ویروس کرونا در حال گسترش است، نسبتا کم است و در بعضی منابع، 1000 ذره ویروسی ذکر شده است.
همچنین ب راساس اظهارات مهرداد روانشاد، محقق گروه ویروسشناسی دانشگاه تربیت مدرس و همکاران او، ویروس کرونا یک ویروس RNA تک رشته است که توانایی جهش سریعی دارد و این جهش میتواند منجر به گسترش آسانتر و ابتلا به نوع شدیدتر کرونا شود.
تأثیرگذاری تنوع ژنتیکی و پیشینه قومی بر شدت بیماری
عامل دیگری که به عقیده محققان این مطالعه در بروز نوع شدید کرونا یا نوع خفیف آن تأثیرگذار است، تنوع ژنتیکی و سیستم ایمنی افراد گوناگون است. در ارتباط با این موضوع محققان مذکور بیان میکنند که تنوع ژنتیکی و پیشینه قومی میتواند در شدت بیماری کووید-19 تأثیرگذار باشد. از طرفی به نظر میرسد افرادی که به نوع شدید کرونا مبتلا هستند، پاسخ ایمنی تغییر یافته را حتی در مراحل آغازین بیماری نشان میدهند. آنها سلولهای ایمنی در گردش کمتری دارند، که نمیتوانند ویروس را به شکل موثر کنترل کنند و در عوض از یک التهاب شدید ناشی از عاملی به نام سایتوکین رنج میبرند.
روانشاد و همکاران او ضمن اشاره به عامل بیماریهای زمینهای و داروهای مرتبط با آنها که خود در ضعیفتر شدن سیستم ایمنی بدن موثر هستند، جنسیت را هم از عوامل مهم تأثیرگذار بر شدت بیماری کرونا دانستهاند. به عقیده آنها در حالی که به نظر میرسد زنان و مردان با میزان یکسانی به کرونا مبتلا میشوند، در تعداد زیادی از کشورها درصد میزان مرگومیر در مردان بیشتر است و این مسئله احتمالا به علت عادتهای ناسالم و شیوه زندگی غیر استانداردی است که در مردان بیش از زنان دیده میشود. برای نمونه مصرف مشروبات الکلی باعث تضعیف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به بیماریهای دستگاه تنفس و ذاتالریه میشود. همچنین مصرف دخانیات در آقایان بیشتر از خانمها است که این مسئله نیز باعث بروز بیماریهای ریوی و کاهش تحمل و تونایی بدن در مقابله با اثرات مخرب ویروس در ریه و ارگانهای دیگر بدن میشود.
محققان با توجه به این نتایج، بهترین استراتژی در شرایط نبودن واکسن و درمان مؤثر را کاهش سرعت انتشار ویروس و به حداقل رساندن شمار افرادی که مستعد ابتلا به نوع شدید کرونا هستند دانستهاند و اشاره کردهاند که با توجه به اهمیت زیاد عفونت کووید و ارتباط مستقیم فاکتورهای میزبانی با شدت بیماری، لازم است که مدیران و سیاستمداران اجرای پروژه پرونده سلامت ایرانیان را فعال کنند تا علاوه بر شناسایی افراد مستعدتر به نوع شدید کرونا، مدیریت درمانی مناسبتری برای فرد اتخاذ شود. این کشفیات علمی پژوهشی را فصلنامه پژوهشهای آسیبشناسی زیستی متعلق به دانشگاه تربیت مدرس به انتشار رسانده است.